Có chuyện lợi dụng chính sách quản lý đất đai trong cổ phần hóa

Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho biết, việc xác định giá trị quyền sử dụng đất của doanh nghiệp để cổ phần hóa thì thực hiện theo quy định của pháp luật về đất đai trong từng thời kỳ.

Theo đó, trước năm 2011 đã quy định, đất thuê trả tiền hàng năm phải tính giá trị vị trí địa lý và giá trị doanh nghiệp. Sau năm 2011 đến nay, theo quy định Luật Đất đai năm 2013 đã điều chỉnh lại việc tính tiền thuê đất sát với thị trường trong giá trị doanh nghiệp và doanh nghiệp phải nộp ngân sách nhà nước phần chênh lệch. 

Việc quản lý, sử dụng chặt chẽ đất đai sau cổ phần hóa ở mỗi địa phương, mỗi địa bàn, trước hết là thuộc trách nhiệm của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh. 

“Trên thực tế, một số doanh nghiệp sau cổ phần hóa đã lợi dụng chính sách quản lý đất đai của nhà nước như việc di dời cơ sở ô nhiễm ra khỏi nội đô để chuyển đổi mục đích sử dụng đất mà không để thu hồi, để đấu giá quyền sử dụng đất theo quy định của Luật Đất đai”, ông Dũng cho hay. 

Nhiều sai phạm trong quá trình cổ phần hóa, lựa chọn nhà đầu tư chiến lược, quản lý sử dụng đất đai của Hãng phim truyện Việt Nam đã được cơ quan thanh tra chỉ ra. ảnh: Thời báo kinh tế Việt Nam.

Trước tình hình đó, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ ban hành Nghị định 126 về chuyển công ty nhà nước về công ty cổ phần và có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2018. 

Theo đó, phương án sử đụng đất của doanh nghiệp cổ phần hóa phải được cơ quan nhà nước có thẩm quyền xem xét, phê duyệt trước thời điểm cổ phần hóa.

Sau thời điểm cổ phần hóa thì công ty cổ phần phải thực hiện quản lý và sử dụng đất của doanh nghiệp theo đúng mục đích và phương án đã được phê duyệt. Trường hợp chuyển đổi mục đích đất thì phải được thu hồi để đấu giá theo quy định. 

“Chúng tôi cho rằng, việc quản lý đất đai nói chung, trong đó của doanh nghiệp cổ phần hóa trước, sau cổ phần hóa nói riêng là vấn đề hệ trọng. Theo quy định của Luật Đất đai thì dù là doanh nghiệp cổ phần hay doanh nghiệp nhà nước hay doanh nghiệp thành phần khác thì khi chuyển đổi mục đích vẫn phải thu hồi để đấu giá. 

Trên thực tế vừa qua cũng có một số trường hợp không đấu giá, dẫn đến dư luận tâm tư, nhiều ý kiến cho rằng thất thoát và lãng phí.

Nhiều ý kiến đại biểu nêu rằng vướng mắc quản lý sử dụng đất có ảnh hưởng đến quá trình cổ phần hóa của doanh nghiệp hay không?

Chúng tôi cho rằng cơ bản không vướng mắc, vấn đề là trong Nghị định 126 đã quy định rõ, các địa phương là nơi doanh nghiệp cổ phần hóa có sử dụng đất thì chịu trách nhiệm phê duyệt phương án sử dụng đất của doanh nghiệp sau cổ phần hóa. Nhưng thực tế triển khai thì đúng là có những doanh nghiệp sử dụng đất đai ở nhiều địa phương nên việc triển khai bị chậm lại.

Do vậy, năm nay theo kế hoạch phải cổ phần hóa 85  doanh nghiệp thì mới phê duyệt được 12 doanh nghiệp và cần có sự vào cuộc rất đồng bộ của các tổ chức, các cấp, các ngành”, ông Dũng nói. 

Tháo gỡ khó khăn với các dự án BT

Trước đó, Đại biểu Phạm Hồng Phong (đoàn Hậu Giang) đã đặt câu hỏi liên quan tới sự thiếu minh bạch ở một số dự án BT: Qua kết quả kiểm toán nhà nước năm 2017, hầu hết các dự án BT đều lựa chọn nhà thầu theo hình thức chỉ định, thiếu minh bạch, giảm sự cạnh tranh.

Ví dụ, dự án BT rơi vào một doanh nghiệp sử dụng 100 ha đất đối ứng để tạo vốn thanh toán không qua đấu giá về đất cho một dự án đường có chiều dài 1,39 km. Như vậy, sẽ không bảo đảm tính ngang giá là kẽ hở thất thoát ngân sách nhà nước. Giải pháp nào khắc phục những hạn chế trong thời gian tới?

Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho biết: “Trước ngày 1/1/2018, các địa phương, các bộ, ngành thanh toán BT bằng đất theo Quyết định 23/2015 của Thủ tướng.

Kể từ 1/1/2018, Luật Quản lý tài sản công có hiệu lực và trong tháng 10/2017, chúng tôi đã trình với Chính phủ nghị định về hướng dẫn để thanh toán dự án BT bằng tài sản công và đất. Đây là vấn đề rất phức tạp và Chính phủ cũng đã họp rất nhiều lần. 

Trước tình hình như thế chúng tôi báo cáo và lãnh đạo Chính phủ cũng đã có thông báo cho tạm dừng thanh toán BT bằng đất và giao Bộ Tài chính hướng dẫn. Vừa qua, chúng tôi trình lại và Chính phủ đã họp, giao Bộ Tài chính thảo nghị quyết của Chính phủ về hướng dẫn dự án chuyển tiếp đến nay đã xong. Hiện, Chính phủ đang lấy ý kiến thành viên Chính phủ. 

Việc ngang giá, trước kia cũng ngang giá theo Quyết định 23 nhưng phần lớn khi triển khai thực hiện là các địa phương đối với dự án thanh toán BT bằng đất đều chỉ định thầu cả hai đầu nên việc đại biểu nói là rất đúng. Tinh thần kỳ này chúng tôi đưa ngang giá nhưng có hai ngang giá, ngang giá thứ nhất là ngang về giá trị của dự án BT với giá trị đất hoặc tài sản công thanh toán phải ngang nhau về tiền và giá thị trường. 

Thứ hai là ngang giá nhưng phải đảm bảo ngang về hiện vật vì thực tế có những dự án BT khi triển khai giao chỉ định đất ví dụ dự án khoảng 400 tỷ nhưng chỉ định miếng đất tại thời điểm đó giá tạm tính tương đương nhưng 60 héc-ta. Đến thời điểm thanh toán khi tính lại giá đất lên đến 2.000 tỷ. 

Tôi cho rằng rất chặt chẽ để đảm bảo ngang giá trị nhưng cũng ngang về hiện vật, tránh tình trạng thứ 2 là chuyển sang chỉ định thầu dự án sử dụng đất hay nói cách khác là dự án đô thị. 

Đây là cái chúng tôi trình với Chính phủ và tinh thần chung là đấu giá 2 đầu như vậy có thể nói rất khó khăn. Các địa phương đối với dự án đất sạch rồi đưa ra đấu giá là đúng quy định Luật Đất đai nhưng phần lớn các địa phương gặp khó khăn về nguồn lực, nên chúng ta đã báo cáo Thủ tướng trong tình hình kho bạc hiện nay đang tồn dòng tiền khá lớn.

Chúng tôi thấy các địa phương khó khăn thì Thủ tướng đồng ý là có thể cho các địa phương vay theo quy định đảm bảo quản lý bội chi trong năm để có nguồn lực giải phóng mặt bằng làm đất sạch đấu giá. Chắc thời gian tới Chính phủ sẽ ban hành nghị quyết này sẽ tháo gỡ khó khăn”.