“Làm thế nào để học sinh vừa tiếp thu kiến thức vừa rèn luyện kĩ năng?”. Đó là những câu hỏi luôn được các thầy cô trong tổ Xã hội Trường Trung học cơ sở - Trung học phổ thông Ban Mai trăn trở.
Đây cũng là là động lực để các thầy cô trong trường triển khai dự án học tập trải nghiệm tích hợp liên môn: Ngữ văn, Lịch sử, Địa lí, Giáo dục công dân vào tháng 11/2019.
Bốn môn học được thiết kế, tổ chức theo hình thức của game show Cuộc đua kỳ thú.
 |
| Giáo viên và học sinh của trường nghe giới thiệu về các nhà văn. Ảnh: Nhà trường cung cấp |
Đây là một trong những hoạt động nằm trong Dự án học tập “Cùng học sinh Ban Mai ôn thi Trung học phổ thông Quốc gia” được triển khai cho học sinh khối 11, hướng tới việc bồi dưỡng kiến thức liên môn: Văn – Sử - Địa – Giáo dục công dân bằng trải nghiệm tại các địa danh lịch sử, văn hóa tại tỉnh Hải Dương.
Các thầy cô và các bạn học sinh khối 11 được đến thăm Ga Xép (Cẩm Giàng – Hải Dương) – nơi có dấu ấn của nhà văn Thạch Lam và tác phẩm Hai đứa trẻ trong chương trình Ngữ văn lớp 11.
Tiếp đó, đoàn đã tìm hiểu về Làng Tiến Sĩ Mộ Trạch – Huyện Bình Giang và dâng hương tại Văn Miếu Mao Điền – Huyện Cẩm Giàng- Tỉnh Hải Dương – nơi thờ 637 vị Tiến sĩ, là nơi ghi dấu ấn của rất nhiều những nho sĩ của đất nước dưới triều Lê.
Điểm nhấn của dự án là các học sinh còn được tham gia một hoạt động trải nghiệm vô cùng thú vị với trò chơi “Cuộc đua kì thú”.
Các học sinh khối 11 được tham gia vào các chặng đấu, mỗi chặng kiểm tra kiến thức ở những môn học riêng biệt thuộc các môn xã hội. Hoạt động này được tổ chức ngay tại Văn Miếu Mao Điền.
Một hoạt động học tập nhưng không được triển khai theo phương pháp truyền thống mà được tổ chức theo hướng trải nghiệm thực tế.
Các học sinh ngoài việc được củng cố kiến thức còn hình thành nhiều kĩ năng như kĩ năng hoạt động nhóm, hợp lực, chủ động, trách nhiệm, đoàn kết,….
Các hoạt động trong dự án, đòi hỏi học sinh phải huy động nhiều kĩ năng khác nhau để vượt qua các chặng đua.
 |
| Dự án dạy học tích hợp liên môn được tổ chức sáng tạo, hấp dẫn. Ảnh: Nhà trường cung cấp |
Với bộ môn Văn học, học sinh sẽ được tham gia một bữa tiệc văn học bằng việc phải sử dụng những "thực đơn" xoay quanh những kiến thức Lịch sử, Địa lí, Giáo dục công dân, Ngữ văn đã được học về các tác phẩm: Hai đứa trẻ, Chữ người tử tù để hoàn thành thực đơn của bữa tiệc.
Và để đến được với các "thực đơn", các đội sẽ phải giải được mật thư, mật thư sẽ chỉ dẫn đội sẽ phải hoàn thiện thực đơn.
Thực đơn sẽ bao gồm kiến thức: Sơ lược về tác giả; Hoàn cảnh sáng tác, ý nghĩa nhan đề, giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm hoặc đoạn trích.
Mỗi đội sẽ có 5 phút để thuyết trình về sản phẩm của mình. Sau khi hoàn thiện, các nhóm sẽ được nhận lệnh bài qua chặng.
Với bộ môn Giáo dục công dân và Địa lí, học sinh sử dụng kiến thức về môn học để hoàn thành mảnh ghép. Có thể là những mảnh ghép thuộc địa danh Hải Dương, những mảnh ghép thuộc ga xép Cẩm Giàng - Hải Dương hoặc những kiến thức liên quan đến các tác phẩm văn học như Hai đứa trẻ, Chữ người tử tù,…để hoàn thiện mảnh ghép không gian kì thú.
Sau đó mỗi đội sẽ có 3 phút để thuyết trình về sản phẩm. Đội nhanh nhất sẽ giành chiến thắng. Khi hoàn thiện, các đội sẽ được cấp lệnh bài qua chặng.
Với bộ môn Lịch sử, học sinh sẽ phải hợp lực sử dụng những kiến thức và sự khéo của mình để phục dựng lại những mô hình kiến trúc Văn Miếu hay những kiến thức lịch sử giai đoạn 1930-1945 tùy theo yêu cầu của đề bài.
Vật liệu để các nhóm hoàn thiện có thể là đất nặn, giấy bìa cứng, màu vẽ,…Sau khi hoàn thành xong mô hình, mỗi nhóm sẽ có 3 phút để giới thiệu sản phẩm của đội mình. Nhóm nào hoàn thiện sớm nhất sẽ giành chiến thắng.
 |
| Tự tin thuyết trình về tác phẩm. Ảnh: Nhà trường cung cấp |
Dự án dạy học trải nghiệm tích hợp liên môn lần này ngoài mục đích giúp học sinh khắc ghi và nhớ sâu được các kiến thức khoa học xã hội đã được học, các thầy cô còn hướng đến hình thành được cho học sinh những kĩ năng, năng lực cần thiết khi giải quyết một vấn đề đặt ra trong cuộc sống như: hợp lực, thuyết trình, dự báo, ghi nhớ,.. và đó cũng chính là điểm nhấn của dự án mà một tiết học trên lớp không thể làm được.
Chia sẻ sau trải nghiệm sau dự án học tập, em Vũ Chi Mai – lớp 11i cho biết: “ Trong các phần thi của chặng đua, em thích nhất là làm mô hình Lịch sử. Các học sinh được trực tiếp tìm hiểu, thực hành làm các mô hình về kỳ thi Hương ngay tại sân của Văn miếu Mao Điền. Đó là một trải nghiệm cực kỳ thú vị.
Các học sinh có cơ hội khám phá ra khả năng sáng tạo của bản thân, cải thiện kỹ năng thuyết trình, phản biện trước giám khảo là chính các thầy cô của trường.
Đặc biệt là cách học thực tế này giúp chúng em dễ hiểu, dễ thuộc, dễ nhớ khi học các môn khoa học xã hội”.
Được biết, dạy học trải nghiệm tích hợp liên môn là một trong những nội dung quan trọng của đổi mới phương pháp dạy học nhằm phát huy khả năng, năng lực học sinh.
Hình thức này Ban giám hiệu nhà trường triển khai sâu rộng trong hoạt động dạy và học.
Dạy học trải nghiệm sẽ đưa bài học đến gần với cuộc sống của các học sinh, qua đó sẽ cung cấp kỹ năng tư duy toàn diện để học sinh có thể kết nối kiến thức của các môn học với nhau nhằm giải quyết các vấn đề của thực tiễn cuộc sống.
 Gần 2.000 học sinh Trường Trưng Vương trải nghiệm “Tình đất phương Nam” |
Thầy Nguyễn Văn Khoa – Tổ trưởng Tổ Xã Hội của trường thông tin: “Trong quá trình một tháng chuẩn bị cho dự án học tập trải nghiệm “Cuộc đua kỳ thú” này, học sinh đã cùng giáo viên nghiên cứu rất nhiều tài liệu ở trên lớp cũng như trong thư viện để xây dựng các giáo cụ học tập.
Bởi lẽ, để phát triển phương pháp học tích hợp liên môn Văn – Sử - Địa – Giáo dục công dân vào chuyên đề trải nghiệm thực tế đòi hỏi tính tương tác cao giữa giáo viên với học sinh, giữa học sinh với đội nhóm để mang lại hiệu quả cao trong việc tiếp thu kiến thức.
Từ việc giải đáp nhanh các câu hỏi trắc nghiệm, cho đến các hình thức thuyết trình, phân tích vấn đề, nêu dẫn chứng, biện luận, phản biện, thực hành tạo sản phẩm đều đòi hỏi học sinh các lớp phải sử dụng kiến thức liên môn và trí tuệ tập thể để cùng nhau vượt qua những chướng ngại vật dưới dạng mô phỏng hình thức bài thi trong kỳ thi Trung học phổ thông Quốc gia”.