Trước tình hình dịch Covid-19 đang ngày một diễn biến phức tạp, đã có một bộ phận người lao động lựa chọn hưởng BHXH một lần, điều này trực tiếp ảnh hưởng đến quyền lợi trước mắt và về lâu dài của bản thân. BHXH Việt Nam khuyến cáo người lao động không nên vì khó khăn trong đợt dịch bệnh COVID -19 mà chọn hưởng BHXH một lần, vì sẽ "lợi trước mắt, thiệt thòi lâu dài".
Lựa chọn hưởng BHXH một lần: Bỏ lỡ cơ hội hưởng lương hưu và chế độ BHYT
Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến việc người lao động lựa chọn BHXH một lần là do, một số lao động gặp khó khăn khi tìm lại việc làm trong thời điểm dịch Covid-19, họ mong muốn có một khoản chi tiêu trước mắt để trang trải cuộc sống.
Việc người lao động ra khỏi hệ thống BHXH là thực trạng đáng quan tâm, không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người lao động, mà còn ảnh hưởng đến mục tiêu, nỗ lực và quyết tâm của Chính phủ thực hiện an sinh xã hội cho toàn dân, không để ai ở lại phía sau.
 |
Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến việc người lao động lựa chọn BHXH một lần là do, một số lao động gặp khó khăn khi tìm lại việc làm trong thời điểm dịch Covid-19. Ảnh: Duy Linh. |
Bởi, nhận BHXH một lần chỉ có thể giải quyết nhu cầu kinh tế trước mắt, nhưng về lâu dài, sẽ rất thiệt thòi cho người lao động khi hết tuổi lao động.
Khi lựa chọn hưởng BHXH một lần, các quyền lợi của người lao động sẽ bị hạn chế hơn so với khi hưởng lương hưu, như:
Thứ nhất, nếu nhận BHXH một lần, sau này tham gia lại BHXH sẽ không được cộng nối thời gian đóng BHXH, mà tính thành thời gian đóng BHXH mới.
Như vậy người lao động mất đi cơ hội được hưởng lương hưu, không có thu nhập để đảm bảo cuộc sống khi hết tuổi lao động hoặc nếu khi nghỉ hưu vẫn đủ thời gian được hưởng lương hưu thì do thời gian đóng BHXH ít nên số tiền lương hưu sẽ thấp, mất nguồn tài chính hỗ trợ và ổn định cuộc sống lâu dài khi bị suy giảm khả năng lao động, hết tuổi lao động.
Thứ hai, trong toàn bộ thời gian hưởng lương hưu (độ tuổi dễ gặp bất trắc về sức khỏe nhất của mỗi người), người lao động được quỹ BHXH trả kinh phí để cấp thẻ BHYT miễn phí (người nghỉ hưu có lương hưu không phải tự mua thẻ BHYT) và được hưởng các quyền lợi về khám, chữa bệnh BHYT.
Khi người hưởng lương hưu không may qua đời thì người lo mai táng được nhận một lần trợ cấp mai táng bằng 10 lần mức lương cơ sở tại tháng người hưởng lương hưu chết và thân nhân được hưởng trợ cấp tử tuất hàng tháng hoặc một lần.
Thứ ba, khoản tiền đóng vào quỹ BHXH là một của để dành quý giá của chính mình, nó không mất đi mà ngược lại vẫn được cơ quan BHXH quản lý và đầu tư tăng trưởng, người tham gia có thể bảo lưu thời gian đóng BHXH để khi có điều kiện thì tiếp tục tham gia BHXH bắt buộc hoặc tham gia BHXH tự nguyện với sự hỗ trợ đóng của Nhà nước.
Trong thời gian bảo lưu, nếu chẳng may bị chết thì gia đình được hưởng trợ cấp mai táng phí, thân nhân được hưởng trợ cấp tuất theo quy định.
Thứ tư, việc nhận BHXH một lần là phải chấp nhận sự thiệt thòi rất lớn khi với 22% mức tiền lương tháng đóng vào quỹ hưu trí, tử tuất thì một năm tổng mức đóng là 2,64 tháng lương.
Thứ năm, người tham gia BHXH, khi đã hưởng lương hưu thì mức lương hưu được điều chỉnh định kỳ theo chỉ số giá tiêu dùng và mức tăng trưởng kinh tế.
Như vậy, khi người lao động nhận BHXH một lần, sẽ thiệt thòi khi chưa đến tuổi nghỉ hưu đã tiêu hết tiền dưỡng già.
Để đến khi về già, không được hưởng hưu trí, họ phải phụ thuộc vào con, cháu và xã hội; nếu không may bị bệnh, không có thẻ BHYT, họ còn phải đối mặt với nguy cơ không chi trả nổi chi phí KCB chỉ sau một lần mắc bệnh và nằm viện thời gian dài, từ đó phải đối mặt với tình trạng nghèo đói, kiệt quệ, trở thành gánh nặng đối với gia đình và xã hội.
Vì vậy, việc cân nhắc, lựa chọn nhận BHXH một lần là điều hết sức quan trọng với mỗi người lao động, BHXH Việt Nam khuyến cáo, đừng vì cái lợi trước mắt mà bỏ lỡ cơ hội được hưởng lương hưu để trang trải cuộc sống, cũng như được hưởng chế độ BHYT để chăm sóc sức khỏe khi về già.
Chính sách BH thất nghiệp - “Phao cứu sinh” cho người lao động trước ảnh hưởng Covid-19
Trong thời điểm này, nếu không may bị thất nghiệp, người lao động nên đăng ký nhận trợ cấp thất nghiệp, trợ cấp học nghề; đăng ký nhận chế độ hỗ trợ từ Gói an sinh của Chính phủ.
Đợi qua đợt khó khăn do dịch bệnh Covid-19 gây ra, nền kinh tế tiếp tục được vận hành, người lao động có cơ hội trở lại thị trường lao động, tiếp tục được đóng BHXH để cộng nối thời gian tính hưởng lương hưu sau này.
Quyền lợi người lao động được hưởng với chế độ BH thất nghiệp: Được hưởng trợ cấp thất nghiệp bằng 60% mức bình quân tiền lương tháng đóng BH thất nghiệp của 06 tháng liền kề trước khi thất nghiệp, tối đa không quá 05 lần mức lương cơ sở hoặc 05 lần mức lương tối thiểu vùng.
Được hưởng chế độ BHYT theo quy định để khám, chữa bệnh BHYT khi không may ốm đau; Được hỗ trợ học nghề (tối đa 1 triệu đồng/người/tháng); Được hỗ trợ, tư vấn, giới thiệu việc làm miễn phí; Được đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề.
Chính sách BH thất nghiệp được xem là “Phao cứu sinh” của người lao động trước những ảnh hưởng tiêu cực của Covid-19, giúp đảm bảo phần nào đời sống của bản thân một bộ phận người lao động thất nghiệp và gia đình, góp phần ổn định kinh tế, xã hội của đất nước.
BHXH, BHYT, BH thất nghiệp là các chính sách an sinh xã hội rất ưu việt, nhân văn của Đảng và Nhà nước để chăm lo cuộc sống trước mắt (BHYT, ốm đau, thai sản, tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp, thất nghiệp…) và lâu dài cho người dân (hưu trí, tử tuất).
Do vậy, người lao động hãy nghĩ đến cả lợi ích trước mắt và lâu dài, không lựa chọn BHXH một lần để cùng Nhà nước tự đảm bảo an sinh xã hội cho bản thân, nhất là khi hết tuổi lao động.
Trong thời gia qua, BHXH Việt Nam đã chỉ đạo BHXH các tỉnh, thành phố tăng cường công tác truyền thông để người lao động và nhân dân thấy rõ hơn về ý nghĩa, vai trò, lợi ích của chính sách BHXH, BHYT, BH thất nghiệp trong việc ổn định đời sống người dân, nhất là trong giai đoạn dịch bệnh phức tạp và khó khăn này.
BHXH, BHYT, BH thất nghiệp là các chính sách an sinh xã hội rất ưu việt, nhân văn của Đảng và Nhà nước để chăm lo cuộc sống trước mắt (BHYT, ốm đau, thai sản, tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp, thất nghiệp…) và lâu dài cho người dân (hưu trí, tử tuất).
Các chuyên gia cho rằng, người lao động nên nghĩ đến cả lợi ích trước mắt và lâu dài, không lựa chọn BHXH một lần để cùng Nhà nước tự đảm bảo an sinh xã hội cho bản thân, nhất là khi hết tuổi lao động.
 |
Người lao động cần tỉnh táo, suy xét để cùng chia sẻ với Nhà nước, DN và xã hội để vượt qua thử thách này, giữ và tiếp tục tham gia BHXH để bảo đảm an sinh xã hội khi tuổi già. Ảnh: DL. |
Lợi trước mắt, thiệt lâu dài
Thời gian gần đây, với lý do ảnh hưởng của dịch bệnh COVID-19, tại một số tỉnh khu vực phía Nam có tình trạng gia tăng số người lao động đăng ký rút BHXH một lần.
Trước vấn đề này, Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Lê Quân cho biết: Hiện tượng thu gom sổ BHXH như trên không phải bây giờ mới có, mà đã có tình trạng này từ lâu và Bộ LĐ-TB&XH đã và vẫn đang lên tiếng cảnh báo, tuyên truyền.
Song, điều quan trọng nhất lúc này là cần sự vào cuộc quyết liệt của cơ quan Công an để xử lý, ngăn chặn tình trạng thu gom sổ BHXH nhằm đảm bảo quyền lợi của người lao động.
Theo Thứ trưởng Lê Quân, cái gốc của vấn đề là chính sách hưởng BHXH một lần. Do người lao động cần tiền nên các đối tượng đến thu gom.
Chỉ cần nhìn trên sổ BHXH của người lao động, các đối tượng thu gom sẽ tự tính toán được khi quyết toán hưởng BHXH một lần thì sẽ được bao nhiêu tiền, sau đó các đối tượng sẽ viết giấy vay nợ và thế chấp bằng sổ BHXH.
Đến hạn trả tiền, các đối tượng yêu cầu người lao động đi thanh quyết toán với cơ quan BHXH để hưởng trợ cấp một lần. Hiện, chúng ta đã rất khó khăn để thu hút được một người tham gia BHXH, nên tình trạng này đã khiến rất nhiều người lao động rời khỏi hệ thống BHXH.
Cũng về vấn đề này, chia sẻ và đồng cảm với người lao động trong điều kiện cuộc sống hiện nay, song ông Bùi Sỹ Lợi lưu ý, khi nhận BHXH một lần, người lao động sẽ bị mất khoảng thời gian đã đóng BHXH tính đến thời điểm nhận.
“Kể cả khi họ có việc làm, đóng BHXH trở lại, họ phải bắt đầu tích luỹ BHXH từ con số 0 và như vậy rất nhiều khả năng không thể tích luỹ đủ số năm đóng cần thiết khi đến tuổi nghỉ hưu (thông thường thời gian tối thiểu để hưởng lương hưu là 25 năm tích luỹ thời gian đóng BHXH, trường hợp làm nghề nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm thì thời gian tích luỹ tối thiểu có thể chỉ là 15- 20 năm)”, ông nói.
Đặc biệt, theo ông, người lao động sẽ mất đi cơ hội được hưởng lương hưu, mất nguồn tài chính hỗ trợ và ổn định cuộc sống lâu dài khi bị suy giảm khả năng lao động, hết tuổi lao động.
Mặt khác, người lao động còn phải đối mặt với nguy cơ không chi trả nổi chỉ sau một lần mắc bệnh và nằm viện thời gian dài, từ đó phải đối mặt với tình trạng nghèo đói, kiệt quệ, trở thành gánh nặng đối với gia đình, xã hội…
Bên cạnh đó, việc lựa chọn nhận hoặc không nhận BHXH một lần sau một năm nghỉ việc, không đơn giản chỉ là đáp ứng quyền của cá nhân người lao động, mà đây là vấn đề mang tính hệ thống của chính sách xã hội.
Nếu những người lao động tham gia BHXH ở khu vực tư và dần dần là cả khu vực công đều đòi hỏi quyền được nhận BHXH một lần trước tuổi nghỉ hưu, sẽ dẫn tới sự phá vỡ hệ thống BHXH.
Hệ quả tiêu cực của chính sách này là người lao động ở khu vực tư sẽ nhận BHXH một lần ngày càng nhiều, không thể tích luỹ hưởng lương hưu; như vậy chỉ có CCVC hoặc một bộ phận lao động có điều kiện, có thu nhập cao mới đợi đến tuổi nghỉ hưu để lĩnh lương hưu.
Quan trọng hơn, với cách thiết kế chính sách như vậy, sẽ không bảo đảm về an sinh xã hội cho hàng triệu người lao động khi về già không có lương hưu.
Ngoài ra, do đại dịch Covid-19 xảy ra, Nhà nước đã có gói hỗ trợ an sinh xã hội 62.000 tỷ đồng cho hơn 20 triệu người, trong đó có người lao động mất việc làm, thiếu việc làm, bị giảm thu nhập để giải quyết khó khăn trước mắt.
Vì vậy, người lao động cần tỉnh táo, suy xét để cùng chia sẻ với Nhà nước, DN và xã hội để vượt qua thử thách này, giữ và tiếp tục tham gia BHXH để bảo đảm an sinh xã hội khi tuổi già.