Vụ việc cô giáo Nguyễn Thị Tuất ở Trường Tiểu học Sài Sơn B huyện Quốc Oai, thành phố Hà Nội đang thu hút sự chú ý đặc biệt của dư luận xã hội, nhất là giáo giới cả nước.
Điều khiến người viết cũng như nhiều nhà giáo khác cảm thấy kỳ lạ trong vụ việc của cô Tuất là vì sao một giáo viên 6 năm liền đạt danh hiệu Chiến sĩ thi đua cấp cơ sở, bỗng chốc lại bị đánh giá là giáo viên yếu kém nhiều mặt?
Với người ngoài ngành, ắt hẳn sẽ có băn khoăn, danh hiệu Chiến sĩ thi đua cấp cơ sở đối với nhà giáo dễ hay khó? Các nhà giáo thuần túy làm công tác chuyên môn giảng dạy, không có bất kỳ chức vụ quản lý nào, có thể đạt danh hiệu Chiến sĩ thi đua 6 năm liên tục như cô Tuất không?
Chúng tôi không bàn về năng lực thực sự của cô giáo Nguyễn Thị Tuất, mà chỉ xin cung cấp một góc nhìn khác về danh hiệu Chiến sĩ thi đua cơ sở trong lĩnh vực giáo dục, từ thực tiễn công việc mắt thấy, tai nghe.
Là một giáo viên đứng lớp, người viết có thể nói ngay rằng, có những giáo viên suốt cả quãng đời đi dạy cũng chưa bao giờ được đạt được danh hiệu Chiến sĩ thi đua cơ sở, mặc dù bản thân họ rất vững chuyên môn và luôn được phụ huynh yêu mến, tín nhiệm.
Nhưng để chạm tay vào danh hiệu này với họ lại vô cùng khó.
 |
Trong thực tế, có những giáo viên thật sự xuất sắc nhưng chưa bao giờ nhận được danh hiệu Chiến sĩ thi đua cơ sở (Ảnh có tính chất minh họa, nguồn: Báo Đắc Nông) |
Ngược lại, có những giáo viên lại hàng chục năm luôn ẵm danh hiệu này. Thậm chí, năm học mới bắt đầu chưa thấy kết quả nổi trội gì nhưng gần như ai trong trường cũng nghĩ rằng những thầy cô ấy sẽ là Chiến sĩ thi đua trong năm học này.
Nói thế sẽ có người nghĩ rằng, vậy những thầy cô đạt được danh hiệu Chiến sĩ thi đua phải xuất sắc và vượt trội hoặc có những điểm khác biệt hơn so với đồng nghiệp nhiều lắm?
Người ngoài ngành chắc chắn mới đặt câu hỏi như vậy, còn những người trong nghề thì cũng thấy bình thường thôi. Vì sao lại thế? Người viết hy vọng bài viết này sẽ góp lời lý giải giúp bạn đọc tỏ tường.
Cũng phải nói luôn rằng, chúng tôi chỉ phản ánh cái chung hiện nay, tuy nhiên vẫn có những trường học Ban giám hiệu ít màng thành tích tự mình rút khỏi danh sách đăng ký để động viên các thầy cô giáo phấn đấu nên việc xét danh hiệu Chiến sĩ thi đua cơ sở khá công bằng.
Giáo viên đạt Chiến sĩ thi đua ở trường là ai?
Thông tư số 12/2012/TT-BGD ĐT ngày 3/12/2012 hướng dẫn thi đua khen thưởng trong ngành giáo dục trước đây quy định mỗi trường danh hiệu Chiến sĩ thi đua cơ sở với không quá 15% những cá nhân đã được xét và đề nghị danh hiệu Lao động tiên tiến.
Con số 15% này thường rơi vào: hiệu trưởng, hiệu phó, chủ tịch công đoàn, dàn tổ trưởng / tổ phó, thư ký hội đồng… vì đây là (phần lớn) giám khảo và bỏ phiếu cho sáng kiến kinh nghiệm.
Bởi thế, để lọt một giáo viên vào tốp dành danh hiệu Chiến sĩ thi đua cơ sở là vô cùng khó.
Ví như, một trường học có 20 giáo viên và cán bộ công nhân viên (cứ cho là cả 20 người đều đạt lao động tiên tiến). Nếu chỉ 15% danh hiệu Chiến sĩ thi đua cơ sở thì nhà trường chỉ có 3 người đạt.
Và, chắc chắn sẽ rơi vào hiệu trưởng, hiệu phó, chủ tịch công đoàn (hoặc 1 tổ trưởng).
Trường có số lượng cán bộ giáo viên, công nhân viên khoảng 40 người thì 15% sẽ có 6 người đạt. Gần như chắc chắn sẽ là hiệu trưởng, hiệu phó, chủ tịch công đoàn, 5 tổ trưởng sẽ trong diện được bình chọn.
Lãnh đạo không ham thành tích cá nhân, Chiến sĩ thi đua cơ sở mới đến lượt giáo viên
Thông tư số 35/2015/TT-BGD ĐT về việc hướng dẫn công tác thi đua, khen thưởng ngành Giáo dục đã sửa đổi bổ sung một số điều của thông tư cũ. Tại Khoản 4, Điều 10: “Tỷ lệ “Chiến sĩ thi đua cơ sở” không quá 15% số cá nhân đạt danh hiệu “Lao động tiên tiến” của đơn vị, trong đó bảo đảm không quá 1/3 là cán bộ quản lý, nếu có số dư thì được làm tròn lên.”
Vậy là, trong trường nếu hiệu trưởng đạt Chiến sĩ thi đua cơ sở thì hiệu phó sẽ không đạt và ngược lại.
Tuy thế, để một giáo viên lọt vào danh sách này cũng rất khó khăn tùy những trường cả hiệu trưởng và hiệu phó không đăng ký (theo cách nói của một số người là nhường phần cho giáo viên).
Vì thế, các thầy cô mới có cơ hội nhưng cũng chủ yếu tập trung ở dàn giáo viên kiêm nhiệm các chức danh như tổ trưởng, chủ tịch công đoàn, thư ký hội đồng…
Vậy là, những giáo viên chay (chúng tôi gọi là giáo viên không kiêm nhiệm các chức danh) cũng rất khó có cơ hội chạm vào danh hiệu Chiến sĩ thi đua cơ sở.
Tới đây sẽ có người thắc mắc, nếu là giáo viên giỏi, có năng lực sao lại không được làm tổ trưởng chuyên môn?
Tổ trưởng chuyên môn hiện nay ở nhiều trường học chưa hẳn là giáo viên thật sự có năng lực hơn đồng nghiệp. Bởi, chức danh này thường do hiệu trưởng bổ nhiệm nên có giáo viên cả đời đi dạy cũng không được sếp cất nhắc không phải do năng lực yếu mà do không được lòng cấp trên.
Vậy là sẽ có không ít giáo viên năng lực thua đồng nghiệp nhưng giỏi lấy lòng sếp sẽ được đề bạt làm tổ trưởng chuyên môn. Và như thế, họ sẽ tiến gần hơn với danh hiệu Chiến sĩ thi đua cơ sở.
Có giáo viên hàng chục năm đạt danh hiệu này cho đến khi hiệu trưởng chuyển trường có hiệu trưởng khác lên.
Nếu hiệu trưởng mới giữ nguyên chức danh đó thì không sao nhưng đổi sang giáo viên khác thì tự nhiên danh hiệu cao quý này cũng tự khắc rời bỏ để đến với người khác cho dù những thầy cô giáo này vẫn dạy và làm việc như thế.
Vậy nên, giáo viên chúng tôi mới nói rằng danh hiệu này vừa dễ mà không dễ và cũng chẳng có gì là to tát lắm trong ngành giáo dục hiện nay.
Có những Chiến sĩ thi đua cơ sở được mặc định ngay từ đầu năm
Ngay từ đầu năm học, chưa biết sự nỗ lực của những thầy cô giáo ấy thế nào nhưng đã có bản danh sách yêu cầu đăng ký danh hiệu. Giáo viên chay ai cũng có suy nghĩ kiểu: “đăng ký làm gì cho mệt, cũng chẳng đến lượt mình đâu”.
Vậy là, gần như chỉ những thầy cô giáo nằm trong “bộ khung” đăng ký, và cũng gần như chắc chắn sẽ có một suất cho mình. Bởi, danh hiệu này cấp trên gần như chỉ căn cứ vào danh sách các trường nộp lên và kết quả chấm sáng kiến kinh nghiệm của phòng.
Thế mới có chuyện, có những thầy cô suốt năm học việc dạy học, tham gia các hoạt động cũng bình thường, đôi khi còn thua một số giáo viên khác. Vậy mà, cuối năm vẫn đạt danh hiệu Chiến sĩ thi đua cơ sở.
Đây là thực tế người viết đã và đang chứng kiến, hy vọng điều đáng buồn này sẽ sớm chấm dứt trong môi trường giáo dục.
(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện câu chuyện, góc nhìn, quan điểm của tác giả.