Chương trình giáo dục phổ thông 2018 đã đang được triển khai ở các cấp học phổ thông với chủ trương “một chương trình, nhiều bộ sách giáo khoa” tạo cho các nhà trường, các địa phương có nhiều lựa chọn những đầu sách giáo khoa phù hợp nhất trong 3 bộ sách giáo khoa để giảng dạy.
Các bộ sách giáo khoa: Chân trời sáng tạo; Kết nối tri thức với cuộc sống và Cánh Diều đang là danh mục lựa chọn công khai đối với các nhà trường vào thời điểm trước năm học mới bằng các lá phiếu tín nhiệm của các thành viên trong các tổ chuyên môn và hội đồng lựa chọn sách giáo khoa của nhà trường.
Song, với những gì đã và đang diễn ra trong việc lựa chọn sách giáo khoa chương trình mới, bản thân người viết bài này cho rằng nó cũng đang khiến cho việc chủ động mua sách giáo khoa cho con em mình gặp những khó khăn nhất định.
Dù chính sách và các hướng dẫn về sách giáo khoa chương trình mới đối với phụ huynh “rất mở” trong việc lựa chọn sách nhưng thực tế với những gì diễn ra trong năm học vừa qua (năm học 2021-2022), người viết nhận thấy nó lại “đóng” rất kín. Bởi giữa rất nhiều đầu sách giáo khoa ở mỗi lớp học như một ma trận khiến cho phụ huynh rối não và phải tìm đến kênh phân phối sách giáo khoa ở nhà trường.
 |
Thông báo giá sách giáo khoa của trường Trung học cơ sở Dịch Vọng (Ảnh chụp từ website của nhà trường) |
Ma trận sách giáo khoa, sách bài tập, có cho phụ huynh mua cũng chưa chắc mua được
Theo Quyết định số 1706/QĐ-UBND của Ủy ban Nhân dân Thành phố Hà Nội về việc phê duyệt danh mục sách giáo khoa lớp 7, lớp 10 sử dụng trong cơ sở giáo dục phổ thông trên địa bàn thành phố năm học 2022-2023 thì chúng tôi thấy riêng sách Tiếng Anh đã có 9 bộ sách.
Đó là các bộ sách: Macmillan Motivate!, Global Success, Explorer English, English Discovery, THiNK, Bloggers-Smart, i-Learn Smart World, Friends Plus, Right on!. [1]
Đối với môn Mĩ thuật lớp 10 thì cả 2 bộ sách: Chân trời sáng tạo và Kết nối tri thức với cuộc sống của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam đã trình làng 11 cuốn sách giáo khoa cho môn Mĩ thuật.
Đó là: sách giáo khoa Hội họa; Kiến trúc; Thiết kế mĩ thuật đa phương tiện; Lí luận và lịch sử mĩ thuật; Đồ họa tranh in; Điêu khắc; Thiết kế thời trang; Thiết kế đồ họa; Thiết kế công nghiệp; Thiết kế mĩ thuật sân khấu điện ảnh; Chuyên đề học mĩ thuật 10.
Chính vì thế, học sách Tiếng Anh nào (1 trong 9 bộ), sách Mĩ thuật nào (chọn 4 trong 10 đầu sách) thì đó là nhiệm vụ của mỗi nhà trường. Và, tất nhiên là phụ huynh phải mua sách theo nhà trường lựa chọn còn họ không có quyền để chọn sách cho con mình học.
Chuyện không chỉ rối rắm ở môn Tiếng Anh hay môn Mĩ thuật mà các trường trung học cơ sở và trung học phổ thông thường chọn nhiều đầu sách giáo khoa trong các bộ sách đã được Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo phê duyệt.
Chính vì thế, đứng trước ma trận sách giáo khoa của chương trình giáo dục phổ thông 2018 mà các nhà trường đã lựa chọn thì phụ huynh rất khó để đi tìm mua ở bên ngoài đủ sách giáo khoa cho con em mình.
Thực tế này trong năm đầu triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới ở cấp Trung học cơ sở (năm học 2021-2022), có trường cũng đã công khai phụ huynh không nên tự mua sách giáo khoa. Cụ thể, trên website của Trường Trung học cơ sở Mỹ Thạnh (huyện Bến Cát, Bình Dương) đã từng có thông báo của Hiệu trưởng về việc mua sách giáo khoa như sau:
“Hiệu trưởng trường Trung học cơ sở Mỹ Thạnh thông báo đến phụ huynh học sinh và học sinh có tham gia xét tuyển vào lớp 6 năm học 2021-2022 trường Trung học cơ sở Mỹ Thạnh không nên tự mua sách giáo khoa bên ngoài thị trường.
Sách giáo khoa dùng cho lớp 6 năm học 2021-2022, Nhà trường đã đăng ký hộ cho phụ huynh và học sinh với nhà xuất bản, phụ huynh học sinh sẽ trả lại số tiền mà nhà trường mua hộ. Để tránh trường hợp mua không đúng loại sách, nhà xuất bản”. [2]
 |
Thông báo của Trường Trung học cơ sở Mỹ Thạnh (huyện Bến Cát, tỉnh Bình Dương) trên website về việc mua sách giáo khoa. Ảnh chụp website trường |
Làm sao phụ huynh có thể tự mua sách ở ngoài thị trường được bởi ngoài thị trường rất khó có đủ bộ sách giáo khoa cho từng lớp học vì mỗi lớp dùng nhiều bộ sách giáo khoa khác nhau nên đa phần phụ huynh phải nhờ nhà trường… “mua hộ” cho thuận lợi!
Giá sách giáo khoa bán trong nhà trường có khác với giá sách niêm yết của các nhà xuất bản?
Chúng tôi đã thực hiện một khảo sát nhỏ về giá sách giáo khoa lớp 6 trong năm học 2021-2022 ở một số địa phương.
Theo bảng niêm yết giá sách giáo khoa lớp 6 của năm học 2021-2022 thì sách lớp 6 bộ Chân trời sáng tạo có giá 179.000 đồng; bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống có giá 186.000 đồng; bộ sách Cánh Diều có 234.000 đồng (giá sách này chưa bao gồm sách Tiếng Anh).
Thế nhưng, chúng tôi vào website của một trường Trung học cơ sở Dịch Vọng (Cầu Giấy- Hà Nội) thì thấy nhà trường thông báo giá là 638.000 đồng (trong đó, 608.000 đồng là giá sách giáo khoa và 30.000 đồng chuyển phát nhanh).
Tiếp theo, chúng tôi vào website của trường Trung học cơ sở Chu Văn An (thành phố Thái Nguyên) thấy nhà trường thông báo việc bán sách giáo khoa tại thư viện nhà trường.
 |
Danh mục sách giáo khoa được niêm yết tại trường Chu Văn An (Ảnh chụp tại website của nhà trường) |
Tìm vào danh mục sách giáo khoa lớp 6 [3] trong thông báo này, chúng tôi thấy niêm yết giá là 661.000 đồng (danh mục có cả sách giáo khoa, sách bài tập và sách Tiếng Anh).
Ngoài ra, cũng tại thông báo này đã đề cập: “Ngoài danh mục sách giáo khoa, học sinh có nhu cầu có thể đăng kí thêm sách tham khảo (có danh mục kèm theo). [4]
Chúng tôi tiếp tục lần vào danh mục sách tham khảo của trường thấy có 20 đầu sách tham khảo cho các môn học ở lớp 6 với giá niêm yết 628.000 đồng.
Với phạm vi của bài viết, chúng tôi không thể liệt kê được nhiều hơn nhưng chỉ cần một vài thao tác thì những thông báo, bảng giá, danh mục sách giáo khoa của nhà nhà trường hiện hữu rất cụ thể trên mạng Internet. Rất nhiều những thông số để mọi người có thể nhìn rõ bức tranh về giá sách, cách bán sách giáo khoa chương trình mới hiện nay.
Một khi các Công ty cổ phần sách và thiết bị trường học ở các tỉnh, thành đã len lỏi tiếp thị, cung cấp sách giáo khoa đến các trường học thì tất nhiên ai cũng biết chuyện không đơn thuần chỉ có sách giáo khoa.
Những sản phẩm “bia kèm lạc” như sách bài tập, sách tham khảo, thiết bị học tập sẽ được đi kèm và rất có thể nhà trường sẽ là những nhà tư vấn cho phụ huynh mua sách gì, thiết bị gì cần thiết để con em mình học tập.
Một vòng tròn khép kín đã được manh nha, hình thành ngay từ những năm đầu tiên thực hiện chương trình giáo dục phổ thông 2018 và phụ huynh sẽ là khách hàng tiềm năng, cố định từ năm này sang năm khác.
Tài liệu tham khảo:
[1] https://www.vietnamplus.vn/thanh-pho-ha-noi-phe-duyet-danh-muc-sach-giao-khoa-lop-7-lop-10/792406.amp
[2] https://thcsmythanh.bencat.edu.vn/thong-bao/thong-bao-ve-viec-mua-sgk-lop-6-nam-hoc-2021-2022-308.html
[3]http://chuvanantn.edu.vn/upload/60474/fck/files/DANH%20M%E1%BB%A4C%20B%E1%BB%98%20S%C3%81CH%20L%E1%BB%9AP%206%20(CH%E1%BB%8CN)%20N%C4%82M%202021%20%20-%20S%C3%81CH%20GI%C3%81O%20KHOA.xlsx
[4]http://chuvanantn.edu.vn/upload/60474/fck/files/DANH%20M%E1%BB%A4C%20B%E1%BB%98%20S%C3%81CH%20L%E1%BB%9AP%206%20(CH%E1%BB%8CN)%20N%C4%82M%202021%20S%C3%81CH%20THAM%20KH%E1%BA%A2O.xlsx
(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.