Năm nay, chương trình giáo dục phổ thông mới lần đầu tiên triển khai đối với lớp 10. Trong đó, môn Ngữ văn có sự thay đổi rõ rệt nhất trong kiểm tra, đánh giá. Theo Công văn số 3175/BGDĐT-GDTrH của Bộ Giáo dục và Đào tạo gửi các Sở Giáo dục và Đào tạo về hướng dẫn đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá môn Ngữ văn ở trường phổ thông, trong đó có nhấn mạnh việc tránh dùng các văn bản trong sách giáo khoa làm ngữ liệu xây dựng đề cuối kỳ, cuối năm học, cuối cấp học.
Sau gần một học kỳ triển khai, trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, cô giáo Dương Bích Huyền, Tổ trưởng Tổ Ngữ văn - Giáo dục công dân của Trường Trung học phổ thông Lịch Hội Thượng (Sóc Trăng) đã chia sẻ một số thuận lợi, khó khăn gặp phải.
Theo cô Huyền, chương trình Ngữ văn 10 có nội dung rất hay, phong phú, gần gũi đối với đời sống thường ngày. Bài học được tổ chức theo chủ đề, hệ thống câu hỏi rõ ràng và cụ thể nên khá thuận tiện trong quá trình dạy và học.
Đặc biệt, chương trình phát huy được năng lực chung và năng lực đặc thù của học sinh, giúp các em tư duy sáng tạo trong quá trình tiếp nhận và rèn luyện kĩ năng.
“Lấy ngữ liệu ngoài sách giáo khoa trong các bài kiểm tra đánh giá là một sự đổi mới mạnh mẽ nhất, “triệt tiêu” văn mẫu và cách dạy đọc - chép vốn được áp dụng nhiều năm nay. Học sinh không cần phải học thuộc lòng nội dung giáo viên cho ghi trên lớp để đưa vào bài làm. Từ đó tạo điều kiện cho các em có cơ hội làm giàu kiến thức của bản thân thông qua việc được tự mình đọc - hiểu, cảm nhận về tác phẩm khác cùng thể loại đã học.
Bên cạnh đó, giáo viên cũng có thể đánh giá đúng năng lực làm bài của học sinh. Mỗi một bài làm là những ý tưởng khác nhau, vô cùng sáng tạo nên thầy cô cũng hứng thú hơn khi chấm bài”, cô Huyền nói.
Vì là năm đầu triển khai với lớp 10 nên ngoài thuận lợi, cô Huyền cũng ghi nhận một số vướng mắc, khó khăn đối với cả thầy và trò.
Cụ thể, về phía học sinh, chuyển từ chương trình cũ sang chương trình mới nên có em còn mơ hồ khi tiếp nhận văn bản, đọc văn bản và ghi chép bài học. Chưa kể, năng lực của từng đối tượng học sinh trong lớp khác nhau; giữa các lớp 10 khác nhau. Thậm chí, có những học sinh rụt rè, ít trao đổi, phát biểu,... gây khó khăn cho giáo viên trong khâu tổ chức các hoạt động học tập.
Mỗi tiết dạy, thầy cô sẽ giao nhiệm vụ, phiếu học tập về nhà cho các em học sinh tìm hiểu. Vì kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin của một số em còn yếu nên mất rất nhiều thời gian mới có thể hoàn thành, có những em không thể hoàn thành nhiệm vụ kịp tiến độ được giao.
Với những học sinh có học lực yếu, trung bình, vận dụng kĩ năng đã học vào việc xử lý yêu cầu của đề kiểm tra còn chưa nhanh nhạy, thực hiện các bước làm bài chưa đảm bảo theo quy trình đã học.
 |
Ảnh minh họa: Ngọc Ánh |
Còn về phía giáo viên, bài học dài, lượng kiến thức lớn nên các thầy cô mất nhiều thời gian cho việc thiết kế kế hoạch bài giảng, chuẩn bị phiếu học tập cho học sinh. Có những hoạt động cần phải tổ chức trong một thời lượng nhất định nên đa số giáo viên đều bị “cháy” giáo án, không thể thực hiện được hết các hoạt động như dự kiến trong giáo án.
Một trong các nội dung của chương trình Ngữ văn mới là có những buổi học chuyên đề. Thực tế, lượng kiến thức ở các chuyên đề rất mới, khối lượng nhiều, khá chuyên sâu. Việc học sinh học nhiều môn, phải thực hiện nhiều nhiệm vụ khi về nhà có thể sẽ dẫn tới tình trạng các em không đủ thời gian để tự nghiên cứu bài, hoàn thành yêu cầu ở từng chuyên đề.
Chia sẻ một số khó khăn khi ra đề kiểm tra, đánh giá, cô Huyền cho biết: “Giáo viên gặp khó trong khâu tìm ngữ liệu chính thống. Ngoài ra, để tạo sự công bằng cho học sinh và cũng để giáo viên đánh giá khách quan kết quả làm bài ở các lớp, các thầy cô đảm nhiệm dạy nhiều lớp 10 phải chọn nhiều ngữ liệu khác nhau, thiết kế bộ đề kiểm tra theo ma trận tương ứng với từng đối tượng học sinh các lớp”.
Mới đây, Trường Trung học phổ thông Hội Lịch Thượng đã tiến hành cho học sinh lớp 10 thực hiện bài kiểm tra giữa kỳ môn Ngữ văn. Sau khi chấm điểm và tổng hợp, cô Huyền nhận xét: “Mặt bằng chung điểm Ngữ văn lớp 10 năm nay khá ổn định so với năm ngoái. Cụ thể, trong tổng số 324 học sinh, học sinh đạt điểm tốt là 21,6%; điểm khá chiếm 42,91%; điểm đạt chiếm 33,64%; điểm chưa đạt chiếm 1,85%.
Như vậy, đa số học sinh khối 10 đều có điểm kiểm tra giữa học kỳ 1 trên điểm trung bình. Tuy nhiên, tôi đánh giá, kĩ năng viết của các em vẫn chưa đảm bảo theo yêu cầu cũng như kỳ vọng”, cô Huyền nói.
Để tạo sự thống nhất chung trong quá trình dạy học giữa các trường và các tổ chuyên môn, Tổ trưởng Tổ Ngữ văn - Giáo dục công dân của Trường Trung học phổ thông Lịch Hội Thượng cho rằng cần có nhóm giáo viên Ngữ văn của tỉnh để các thầy cô thuận tiện trong việc chia sẻ, trao đổi kinh nghiệm.
Cùng đánh giá về việc triển khai môn Ngữ văn lớp 10, thầy Ngô Xuân Tiến, Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Nguyễn Thái Học (Gia Lai) cho rằng, so với những bỡ ngỡ ngày đầu giảng dạy, hiện nay chương trình đang dần đi đúng lộ trình, mục tiêu hướng tới.
Trước đó, giáo viên Ngữ văn của nhà trường đã được tập huấn nhiều, vì vậy, sau một thời gian thực hành giảng dạy, các thầy cô đang quen dần.
“Theo tôi, kiểm tra môn Ngữ văn lấy ngữ liệu ngoài sách giáo khoa là bước đổi mới tích cực. Như vậy, học sinh sẽ không bị bó buộc vào dàn bài trước đó thầy cô đã cho sẵn, tính sáng tạo của các em được phát huy tối đa”, thầy Tiến nói.
Còn theo thầy Nguyễn Văn Trường, Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Huỳnh Thúc kháng (Gia Lai) nhận xét, chương trình Ngữ văn 10 hiện nay có khối lượng kiến thức nặng hơn so với chương trình cũ. Điều này cũng gây khó khăn cho học sinh và giáo viên trong việc tiếp thu kiến thức và giảng dạy.
Đặc biệt, thầy Trường cũng nhấn mạnh đến việc ra đề kiểm tra lấy ngữ liệu ngoài sách giáo khoa là khâu rất quan trọng. Muốn trích dẫn hay lấy ngữ liệu bên ngoài bắt buộc thầy cô phải lựa chọn những văn bản uy tín, đã được kiểm định, tránh vi phạm.