Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Tiến sĩ Trần Giang Nam (Chuyên viên tiếng Anh - Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Hà Tĩnh) cho biết: “Nhằm động viên học sinh, thúc đẩy dạy và học ngoại ngữ, Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Hà Tĩnh tiếp tục đặc cách xét công nhận cho học sinh đăng ký học sinh giỏi cấp tỉnh môn tiếng Anh lớp 9, 10, 11, 12 có chứng chỉ tiếng Anh quốc tế; thí sinh lớp 12 có chứng chỉ tiếng Pháp quốc tế đầy đủ 4 kỹ năng (nghe, nói, đọc, viết) tương đương trình độ B2 trở lên.
Các chứng chỉ được sử dụng là: chứng chỉ TOEIC, chứng chỉ TOEFL Paper, TOEFL CBT hoặc TOEFL IBT, chứng chỉ IELTS (Academic), chứng chỉ Cambridge và chứng chỉ DELF (đối với tiếng Pháp). Tuy nhiên, vì IELTS là chứng chỉ phổ biến và hầu hết học sinh đều sử dụng chứng chỉ này nên khiến nhiều người lầm tưởng tỉnh Hà Tĩnh chỉ đặc cách cho thí sinh có chứng chỉ IELTS. Như vậy, không có chuyện Hà Tĩnh chỉ sử dụng duy nhất chứng chỉ IELTS để xét đặc cách học sinh giỏi cấp tỉnh”.
Cũng theo ông Nam, việc đặc cách cho các thí sinh có chứng chỉ ngoại ngữ quốc tế của tỉnh đã có từ nhiều năm nay. Theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo, các tỉnh hoàn toàn tự chủ trong việc xây dựng kỳ thi học sinh giỏi cấp tỉnh, thời gian, địa điểm và hình thức thi ra sao do tỉnh quyết định. Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Hà Tĩnh vẫn tổ chức kỳ thi này dựa trên truyền thống nhiều năm trước.
Các thí sinh tham gia kỳ thi trước hết phải đáp ứng hai điều kiện, đó là có kết quả xếp loại hạnh kiểm, học lực cả năm học 2021 - 2022 đạt từ khá trở lên. Các thí sinh tham gia kỳ thi học sinh giỏi cấp tỉnh môn ngoại ngữ có mong muốn được hưởng đặc cách nộp chứng chỉ tiếng Anh về sở theo đúng quy định. Sở sẽ tiến hành lọc thí sinh, công bố danh sách những thí sinh được đặc cách xét giải trước ngày thi chính thức. Với những thí sinh không có chứng chỉ ngoại ngữ, Sở vẫn tổ chức thi như bình thường để đảm bảo sự công bằng cho các học sinh chưa có điều kiện thi chứng chỉ ngoại ngữ quốc tế. Và mỗi thí sinh, mỗi loại chứng chỉ, các em sẽ chỉ được đặc cách một lần duy nhất.
 |
Ảnh minh họa: nguồn Báo Hà Tĩnh |
Đối với việc thành lập đội tuyển học sinh giỏi quốc gia, ông Nam cho biết: “Học sinh giỏi cấp tỉnh chỉ là một danh hiệu. Sau vòng thi xét giải học sinh giỏi cấp tỉnh, Sở sẽ tổ chức các vòng thi tiếp theo để chọn đội tuyển thi học sinh giỏi quốc gia. Vòng thi này có sự tham gia của cả thí sinh thi theo hình thức truyền thống (đã được công nhận học sinh giỏi cấp tỉnh) và thí sinh thuộc diện đặc cách đạt từ 8.0 IELTS (hoặc có chứng chỉ khác tương đương 8.0 IELTS).
Sau các vòng thi, chúng tôi chọn ra 10 thí sinh có điểm cao nhất tham gia vào đội tuyển thi quốc gia. Việc lựa chọn thành viên của đội tuyển còn phải dựa trên ý muốn, nguyện vọng của học sinh. Đã có trường hợp, học sinh đạt kết quả cao trong kỳ thi học sinh giỏi cấp tỉnh không muốn tham gia thi các cấp cao hơn. Vì vậy, việc đặc cách xét giải cho thí sinh có chứng chỉ ngoại ngữ quốc tế không chỉ khích lệ học sinh mà còn giúp sở có thêm nguồn thí sinh tiềm năng cho đội tuyển quốc gia”.
Việc đặc cách công nhận học sinh giỏi cấp tỉnh cho các thí sinh có chứng chỉ ngoại ngữ của tỉnh Hà Tĩnh đã được triển khai thực hiện từ năm học 2017 - 2018. Ông Trần Giang Nam chia sẻ: “IELTS và các chứng chỉ khác đánh giá đủ cả bốn kỹ năng nghe, nói, đọc, viết. Trong khi đó, kỳ thi học sinh giỏi cấp tỉnh vẫn chưa đánh giá được kỹ năng nói. Tôi cho rằng, việc đánh giá đề thi học sinh giỏi tiếng Anh có nhiều câu hỏi hóc búa là một tư duy lỗi thời. Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Hà Tĩnh đang bám sát vào Nghị quyết 29-NQ/TW về đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo, đó là chú trọng phát triển năng lực, phẩm chất và kỹ năng cho học sinh.
Đặc cách xét giải cho thí sinh có chứng chỉ ngoại ngữ quốc tế là một phương thức đánh giá trình độ của học sinh tiệm cận với tiêu chuẩn quốc tế, giúp các em vận dụng những kỹ năng cần thiết vào thực tế. Việc sử dụng chứng chỉ ngoại ngữ cũng khiến học sinh giảm áp lực và cảm thấy nhẹ nhàng với các kỳ thi”.
Ông Nam chia sẻ thêm: “Thông tư số 01/2014/TT-BGDĐT đã quy định khung năng lực ngoại ngữ 6 bậc dùng cho Việt Nam. Theo đó yêu cầu ngoại ngữ tối thiểu đối với học sinh tiểu học là mức A1, học sinh trung học cơ sở là mức A2, học sinh trung học phổ thông là mức B1. Bên cạnh đó, trong kỳ thi trung học phổ thông quốc gia, nếu thí sinh có chứng chỉ ngoại ngữ quốc tế, trong đó IELTS đạt mức 4.0 tương đương mức B1 thì thí sinh đó sẽ được đặc cách không phải thi môn ngoại ngữ và được tính 10 điểm cho xét công nhận tốt nghiệp trung học phổ thông.
Tham chiếu với khung năng lực, mức 4.0 IELTS đã tương đương với B1. Trong khi đó, yêu cầu của Hà Tĩnh đối với học sinh giỏi ngoại ngữ lớp 12 là tối thiểu 7.0 tương đương với mức C1, ngang với yêu cầu đối với giáo viên dạy tiếng Anh bậc trung học phổ thông theo chương trình giáo dục phổ thông năm 2018. Yêu cầu đối với học sinh bậc trung học phổ thông ở mức B1 (mức 3) mà học sinh đạt mức C1, C2 (tương đương với bậc 5, 6) thì học sinh đó phải được đánh giá là giỏi".
 |
Công văn hướng dẫn đặc cách học sinh giỏi có chứng chỉ tiếng Anh của Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Tĩnh |
Ông Trần Giang Nam cũng đánh giá: “Tỉnh Hà Tĩnh đã và đang đưa ra nhiều chính sách thúc đẩy việc dạy và học ngoại ngữ. Đặc cách công nhận học sinh giỏi cấp tỉnh bằng chứng chỉ quốc tế giúp học sinh có thêm nhiều cơ hội. Đơn cử học sinh giỏi các môn văn hóa khác có chứng chỉ ngoại ngữ, các em vừa được tham gia thi các môn học thế mạnh vừa được sử dụng các loại chứng chỉ để xét công nhận học sinh giỏi cấp tỉnh môn tiếng Anh hoặc tiếng Pháp. Đề án này của tỉnh trước hết là động viên học sinh, giúp các em tiết kiệm thời gian ôn tập, cũng như tạo nền tảng, bệ phóng học tập trong và ngoài nước của học sinh trong tương lai.
Việc công nhận học sinh giỏi cấp tỉnh môn ngoại ngữ bằng các chứng chỉ quốc tế đã được thí điểm, lấy ý kiến dư luận thông qua báo chí và mạng xã hội, nhận được sự ủng hộ của đông đảo phụ huynh từ năm 2017. Không thể nhận định chính sách đặc cách đóng vai trò then chốt nhưng cũng không thể phủ nhận vai trò của đề án trong nâng cao chất lượng dạy và học ngoại ngữ của tỉnh. 5 năm gần đây, đội tuyển học sinh giỏi môn ngoại ngữ của tỉnh có tỷ lệ thành viên đạt giải học sinh giỏi quốc gia rất cao, 2 năm đạt tỷ lệ 90% và 3 năm đạt tỷ lệ 100%; đặc biệt có nhiều học sinh đạt giải nhất, giải nhì. Hà Tĩnh là 1 trong 5 tỉnh được đánh giá có chất lượng thí sinh tốt nhất trong các kỳ thi học sinh giỏi.
Thời điểm tôi tham mưu cho Sở chính sách này vào năm 2017, điểm thi ngoại ngữ trong kỳ thi trung học phổ thông quốc gia đứng thứ 62/63 tỉnh thành. Đến năm học 2021 - 2022 vừa qua, điểm trung bình môn ngoại ngữ của Hà Tĩnh đứng thứ 22/63 tỉnh thành và cao nhất vùng Bắc Trung Bộ. Như vậy chính sách này đã có sức lan tỏa và thúc đẩy phong trào học tập ngoại ngữ không chỉ đối với học sinh mũi nhọn mà còn cho cả học sinh đại trà. Hiện nay, chứng chỉ ngoại ngữ quốc tế đã trở nên phổ biến ở tất cả các huyện, thị. Có những học sinh ở vùng khó khăn, vùng 135 như huyện Vũ Quang, Hương Sơn, Hương Khê, Kỳ Anh, Lộc Hà cũng đã điểm IELTS đạt từ 7.5 đến 8.0”.
“Chúng ta không thể đặt lên bàn cân số lượng học sinh giỏi cấp tỉnh của tỉnh này với tỉnh khác. Việc đặc cách cho học sinh có chứng chỉ quốc tế đã được tỉnh Hà Tĩnh xây dựng đề án từ năm nhiều năm trước. Các tỉnh có thể có những hình thức lựa chọn, tổ chức thêm nhiều sân chơi. Đây là vấn đề của địa phương, không thể nói số lượng học sinh giỏi cấp tỉnh của Hà Tĩnh đông sẽ gây thiệt thòi cho học sinh của các tỉnh khác.
Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Hà Tĩnh không thể can thiệp vào việc tuyển sinh của các trường đại học. Thậm chí các trường đại học có thể đánh giá học sinh giỏi của tỉnh Hà Tĩnh quá nhiều, không xét tuyển thẳng học sinh của Hà Tĩnh thì sở cũng không thể làm gì được. Tuy nhiên, đề án này của tỉnh ra đời trước khi các trường đại học có quy chế ưu tiên, như vậy không thể đánh giá Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Hà Tĩnh dùng đặc cách xét học sinh giỏi cấp tỉnh để chạy theo xu hướng tuyển sinh của các cơ sở giáo dục đại học”, ông Trần Giang Nam khẳng định.