Thực hiện chương trình Kỳ họp thứ 5, ngày 31/5, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải, Quốc hội thảo luận ở hội trường về đánh giá bổ sung kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước năm 2022; tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước những tháng đầu năm 2023.
Thảo luận ở hội trường, đại biểu Trần Quốc Tuấn - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Trà Vinh nhấn mạnh, cần có giải pháp cho căn bệnh “sợ trách nhiệm”.
Phải “bắt bệnh” cán bộ sợ trách nhiệm gồm những ai?
Cụ thể, Đại biểu Trần Quốc Tuấn bày tỏ vui mừng, phấn khởi trước những kết quả đạt được ở lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh quốc phòng của đất nước trong năm 2022 và những tháng đầu năm 2023. Đặc biệt, trong bối nhiều nước trong khu vực và thế giới phải đối diện với rất nhiều khó khăn, thách thức và nguy cơ rơi vào suy thoái kinh tế.
Bên cạnh những kết quả đạt được, Đại biểu Trần Quốc Tuấn cũng nêu lên một số tồn tại, hạn chế về “một bộ phận cán bộ, công chức còn chưa quyết liệt, có tâm lý né tránh, sợ trách nhiệm, đùn đẩy, sợ sai...” gây ách tắc, làm cản trở sự phát triển kinh tế của đất nước.
Đại biểu đồng tình với Chính phủ về nội dung hạn chế đã nêu trong Báo cáo, nhưng đại biểu đặt câu hỏi: “Tại sao từ trước tới nay không xuất hiện hiện tượng cán bộ có tâm lý, sợ trách nhiệm mà đến nay mới xuất hiện? Không những thế, còn lan rộng từ Trung ương đến địa phương và tiếp tục lan rộng từ khu vực công đến khu vực tư...
 |
Đại biểu Trần Quốc Tuấn - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Trà Vinh. Ảnh: quochoi.vn. |
Do vậy, cần phải xác định được nguyên phát của căn bệnh này thì mới có thể điều trị bệnh một cách hiệu quả. Đồng nghĩa với việc, chúng ta cần phân hóa, phân định rõ “một bộ phận cán bộ sợ trách nhiệm” ấy, gồm những kiểu cán bộ nào và nguyên nhân nào dẫn đến sự tồn tại của một bộ phận cán bộ sợ trách nhiệm như thế... để từ đó tìm ra giải pháp khắc phục kịp thời và hiệu quả”.
Theo Đại biểu Trần Quốc Tuấn, hiện nay, bên trong một bộ phận cán bộ sợ trách nhiệm ấy bao gồm hai nhóm cán bộ: Một là cán bộ suy thoái về tư tưởng chính trị, cán bộ né tránh, sợ trách nhiệm, đùn đẩy, sợ sai, cán bộ không muốn làm vì không có lợi ích gì. Hai là những cán bộ sợ vi phạm pháp luật nên không dám làm.
“Với nhóm cán bộ thứ nhất, chúng ta có thể khắc phục được ngay. Vì từ trước đến nay trong bất kỳ thời điểm nào, hay ở bất kỳ cơ quan, đơn vị, địa phương nào cũng đều tồn tại một số ít cán bộ có bản chất như thế. Vấn đề là, đơn vị đó có nhận diện được hay không? Và khi nhận diện được thì xử lý như thế nào?
Ngay trong thời điểm “dầu sôi lửa bỏng” như thế này, giải pháp cấp thiết, cần phải làm ngay đó là… ưu tiên thay thế những cán bộ ấy bằng những cán bộ tốt, những cán bộ có đủ tâm huyết và trách nhiệm… vì chúng ta không thiếu những cán bộ tốt” - ông phân tích.
Đại biểu Trần Quốc Tuấn ví, giống như trong bóng đá, khi các huấn luyện viên trưởng, vì sự phát triển của cả đội bóng và vì màu cờ sắc áo, họ sẵn sàng thay người, khi quan sát thấy cầu thủ của mình thi đấu kém hiệu quả.
Nhưng về lâu dài, theo vị đại biểu, ngoài Kết luận số 14-KL/TW của Bộ Chính trị, Quốc hội, Chính phủ cần chỉ đạo rà soát, hoàn thiện hệ thống pháp luật, nhất là các định pháp luật liên quan đến công chức, viên chức, đảm bảo tính đồng nhất, không chồng chéo, mâu thuẫn… để làm cơ sở khuyến khích, bảo vệ những cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám đột phá vì lợi ích chung.
 |
Toàn cảnh phiên họp sáng ngày 31/5. Ảnh: quochoi.vn. |
Từ góc nhìn khác, là về nhóm cán bộ thứ hai, gồm những cán bộ sợ vi phạm pháp luật, nên không dám làm. Đây là nhóm cán bộ chiếm số đông trong số cán bộ sợ trách nhiệm, chính họ đã tạo ra những hạn chế nêu trên. Đây cũng là trở lực lớn nhất, gây tắc nghẽn công việc trong toàn hệ thống.
Theo Đại biểu Quốc hội Trần Quốc Tuấn, tình trạng cán bộ suy thoái về tư tưởng chính trị và sợ vi phạm pháp luật như trên thường xuất phát từ hai nguyên nhân chính: “Nguyên nhân thứ nhất: Một số văn bản quy định pháp luật hiện hành, nhất là các văn bản dưới luật còn thiếu tính đồng nhất, khó thực hiện, điển hình như cùng một nội dung quy định, nhưng lại có hai cách hiểu khác nhau; hay cùng một nội dung công việc, nhưng lại có hai văn bản dưới luật hướng dẫn thực hiện không đồng nhất.
Tôi đã chứng kiến bên lề kỳ họp này, hai đại biểu Quốc hội cùng tranh luận về một nội dung của một điều khoản luật đang còn hiệu lực. Cuộc tranh luận ấy khiến tôi hết sức tâm tư và lo lắng, bởi lẽ nó đang xảy ra trong chính cơ quan lập pháp. Cho nên, không loại trừ khả năng sẽ xảy ra ở các cơ quan hành pháp, trong đó có cả cơ quan thanh tra, kiểm tra. Và như thế sẽ có nguy cơ dẫn đến nhiều hệ lụy khác nhau cho các cán bộ thực thi công vụ. Những bất cập này cũng đã được rất nhiều đại biểu phản ánh thẳng thắn trong phiên thảo luận tại hội trường ngày 29/5 vừa qua.
Nguyên nhân thứ hai: Công tác thanh tra, kiểm tra ngày càng đi vào thực chất, cùng với công tác phòng chống tham nhũng, tiêu cực được triển khai quyết liệt và ngày càng hiệu quả, đặc biệt là có những vụ việc vi phạm pháp luật từ nhiều năm trước, đến nay được phát hiện và do mức độ vi phạm nghiêm trọng nên bị xử lý hình sự.
Chính từ những vụ án này đã làm cho nhiều cán bộ lo sợ, bởi lẽ, những cán bộ ấy đã từng làm các công việc tương tự vào những thời điểm trước đây. Từ đó, đã tạo ra hiệu ứng lây lan đến một số cán bộ khác, hình thành nên tâm lý ngán ngại, lo sợ, sợ bị xử lý kỷ luật, nhất là sợ bị xử lý hình sự….
Trong số cán bộ đó, chúng ta không loại trừ có những cán bộ tâm huyết, có trách nhiệm, nhưng họ không thể triển khai thực hiện công việc do sự bất cập, thiếu đồng nhất của các văn bản hướng dẫn”.
Làm gì để bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm?
Từ những thực trạng trên, Đại biểu Trần Quốc Tuấn đề xuất Quốc hội, Chính phủ cần quan tâm tập trung nghiên cứu, rà soát, sửa đổi, bổ sung đầy đủ các nội dung quy định của pháp luật, đặc biệt là các văn bản dưới luật, đảm bảo tính chặt chẽ, thống nhất, dễ áp dụng để các địa phương, đơn vị, tổ chức, cá nhân khi căn cứ vào đó là có thể triển khai thực hiện được ngay.
Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền nhiều hơn nữa như Thủ tướng Chính phủ đã nhiều lần chỉ đạo nhưng đến nay vẫn chưa có chuyển biến. Nếu thực hiện tốt công việc này sẽ giảm bớt áp lực, gánh nặng cho các cơ quan cấp trên, đồng thời tăng cường trách nhiệm cho các địa phương và cơ quan cấp dưới.
Muốn vậy, cần xác định việc nào thuộc trách nhiệm của địa phương, mạnh dạn phân quyền cho địa phương làm, địa phương sẽ chịu trách nhiệm trước pháp luật.
Đồng thời, tiếp tục tăng cường kiểm tra, giám sát để hướng dẫn, nhắc nhở, đôn đốc thực thi công vụ có hiệu quả, đồng thời xử lý nghiêm các trường hợp cố tình vi phạm vì mục đích vụ lợi, cá nhân, kể cả việc xử lý trách nhiệm người đứng đầu các cơ quan ban hành văn bản quy phạm pháp luật gây ảnh hưởng, thiệt hại đến người dân và doanh nghiệp, gây cản trở sự phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia.