Chiều ngày 14/8, tiếp tục chương trình Phiên họp thứ 25, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội xem xét cho ý kiến về tiến hành giám sát chuyên đề “Việc thực hiện Nghị quyết số 88/2014/QH13 và Nghị quyết số 51/2017/QH14 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông”.
Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn điều hành nội dung Phiên họp.
 |
Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu điều hành nội dung Phiên họp. Ảnh: quochoi.vn. |
Sau khi Ủy ban Thường vụ Quốc hội nghe báo cáo của Đoàn giám sát, xem video clip phản ánh kết quả chuyên đề giám sát, nghe ý kiến của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị các đại biểu tập trung cho ý kiến về đánh giá kết quả đạt được trong triển khai Nghị quyết 88 và Nghị quyết 51 của Quốc hội, trong đó tập trung vào việc ban hành văn bản chỉ đạo, hướng dẫn, tổ chức thực hiện; tiến độ, chất lượng xây dựng, ban hành Chương trình giáo dục phổ thông mới, mức độ đáp ứng các mục tiêu, yêu cầu của Nghị quyết 88; tiến độ, chất lượng biên soạn sách giáo khoa theo Chương trình mới; về giá và chi phí phát hành (chiết khấu) sách giáo khoa; việc biên soạn một bộ sách giáo khoa của Nhà nước; về chuẩn bị các điều kiện bảo đảm về đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất, thiết bị dạy học triển khai Chương trình giáo dục phổ thông 2018.
Ngoài ra, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội đề nghị các đại biểu trao đổi về các vấn đề khác mà đại biểu quan tâm.
Quan tâm đầu tư kinh phí và tạo điều kiện cho nhà giáo yên tâm cống hiến
Phát biểu tại Phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội Nguyễn Thúy Anh cho biết, Thường trực Uỷ ban Xã hội đánh giá cao hoạt động tổ chức của Đoàn giám sát công phu, bài bản, khoa học, cầu thị. Đoàn đã đi 8 địa phương, tham vấn nhiều hình thức, nhiều chuyên gia, nhà khoa học và các thầy cô, nắm bắt dư luận xã hội, từ khảo sát qua Ban Tuyên giáo Trung ương, qua báo chí, từ đó điều chỉnh nội dung báo cáo, đồng thời huy động sự tham gia của Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội.
Thứ hai, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh cũng đánh giá cao Chương trình giáo dục phổ thông năm 2018 đã căn cứ vào Nghị quyết số 88/2014/QH13 và Nghị quyết số 51/2017/QH14 của Quốc hội với mọi tiêu chí cụ thể, hiện đại, tiệm cận với xu thế chung của thế giới là “lấy người học làm trung tâm”, và nội dung sách giáo khoa đóng vai trò là học liệu (tức không phải là nguồn kiến thức duy nhất) để tổ chức hoạt động dạy học theo nội dung, yêu cầu cần đạt của Chương trình. Mỗi môn học có nhiều sách giáo khoa và nhiều sách giáo khoa là giải pháp quan trọng để thay đổi mục tiêu dạy học từ truyền thụ kiến thức sang dạy học, phát triển năng lực.
Thứ ba, Thường trực Uỷ ban Xã hội đánh giá cao nỗ lực của Bộ Giáo dục và Đào tạo, các bộ liên quan, đặc biệt là các thầy cô, các nhà quản lý để thực hiện mục tiêu, giải pháp của Chương trình và đạt được kết quả tích cực: đỡ tính hình thức trong dạy và học, hướng tới mục tiêu phát triển năng lực; đã đa dạng sách giáo khoa, có nhiều tài liệu tốt để tham khảo, học tập; cơ bản thầy cô, nhà giáo nỗ lực tự học để đáp ứng yêu cầu của chương trình mới; thông qua đợt giám sát, dự thảo Nghị quyết toàn diện và khắc phục được các bất cập trong quá trình thực hiện Chương trình theo Nghị quyết số 88/2014/QH13 và Nghị quyết số 51/2017/QH14 của Quốc hội.
 |
Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh phát biểu. Ảnh: quochoi.vn. |
Tuy nhiên, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh cũng chỉ rõ: “Chương trình vẫn còn một số tồn tại, hạn chế.
Thứ nhất, do chương trình áp dụng chung cho mọi vùng miền, nông thôn, thành thị và với mọi đối tượng học sinh, do vậy phát sinh sự chênh lệch trong quá trình thực hiện.
Thứ hai, trong báo cáo nêu rõ là nhiều văn bản chưa kịp thời.
Thứ ba, mục tiêu đặt ra cao và xa hơn so với nguồn lực thực hiện, kinh phí tự thực hiện (như về vấn đề kinh phí, vấn đề con người, vấn đề trang thiết bị..).
Từ những hạn chế đó, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội kiến nghị vẫn kiên định thực hiện mục tiêu trên và vừa làm vừa điều chỉnh. Đồng thời, cần có lộ trình cụ thể, phù hợp với đặc thù của từng vùng, miền, đối tượng học sinh và đặc biệt là đối tượng học sinh đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.
Bên cạnh đó, đồng tình với kiến nghị của Đoàn giám sát là Nhà nước quan tâm đầu tư kinh phí và xây dựng Luật Nhà giáo để tạo điều kiện cho giáo viên và nhà quản lý yên tâm cống hiến, đẩy mạnh xã hội hóa trong mọi khâu để có thêm nguồn lực và sự đồng thuận của xã hội. Ngoài ra, cần làm tốt công tác tuyên truyền, công tác truyền thông về kết quả đã có và giải pháp sắp tới cho đội ngũ giáo viên, học sinh".
Bổ sung đánh giá chất lượng hiệu quả sau 3 năm triển khai
Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Y Thanh Hà Niê Kđăm cũng bày tỏ sự nhất trí với báo cáo của Đoàn giám sát cùng các tài liệu, nội dung báo cáo đã tiếp thu đầy đủ ý kiến của các đại biểu, các Ủy ban của Quốc hội.
Tuy nhiên, về việc thực hiện chính sách đối với đồng bào dân tộc thiểu số, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc đề nghị Đoàn giám sát cần quan tâm hơn nữa một số vấn đề cụ thể.
“Trước hết, việc ban hành chương trình sách giáo khoa dân tộc thiểu số còn chậm trễ trong cả hai khâu: Ban hành chương trình môn học và biên soạn sách giáo khoa. Đề nghị cần đánh giá bổ sung thêm hạn chế trong việc biên soạn sách giáo khoa song ngữ tiếng Việt và tiếng một số dân tộc ít người đối với một số môn học ở cấp tiểu học và việc biên soạn tài liệu hướng dẫn dạy học theo chương trình mới, để vùng miền núi, hải đảo, điều kiện khó khăn.
 |
Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Y Thanh Hà Niê Kđăm. .Ảnh: quochoi.vn. |
Mặt khác, đề nghị phân tích, đánh giá bổ sung chế độ, chính sách đối với giáo viên giảng dạy tiếng dân tộc hiện còn nhiều vấn đề bất cập như thiếu hụt nguồn nhân lực, chậm sửa đổi, ban hành chính sách ưu tiên cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, hải đảo, vùng có điều kiện xã hội đặc biệt khó khăn, làm ảnh hưởng đến học sinh dân tộc thiểu số là đối tượng thụ hưởng chính sách.
Đồng thời, đề nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo quan tâm chỉ đạo sát sao việc sửa đổi Nghị định còn bất cập, tiếp tục kéo dài chính sách đối với địa phương không còn thuộc diện đặc biệt khó khăn” - ông Y Thanh Hà Niê Kđăm nhấn mạnh.
Đối với chất lượng, hiệu quả việc đổi mới sách giáo khoa, chương trình giáo dục phổ thông, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc cho biết, chương trình mới thực hiện 3 năm, nên chưa thể đánh giá một cách toàn diện về chất lượng, hiệu quả tổng thể của chương trình, tuy nhiên, đã có thể đánh giá được chất lượng, hiệu quả ban đầu của chương trình.
Vì vậy, đề nghị bổ sung thêm một mục trong báo cáo để đánh giá về chất lượng, hiệu quả chương trình sách giáo khoa đã được thực hiện ở cấp tiểu học, từ lớp 1 đến lớp 3, cấp trung học cơ sở lớp 6, lớp 7, trung học phổ thông lớp 10.
Phát biểu ý kiến về việc tiến hành giám sát chuyên đề “Việc thực hiện Nghị quyết số 88/2014/QH13 và Nghị quyết số 51/2017/QH14 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông”, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng đánh giá cao việc triển khai công tác giám sát của Đoàn; đồng thời cho rằng quá trình triển khai của Đoàn đã bám sát Kế hoạch, thận trọng trong các đánh giá...
Cụ thể là các mặt tích cực, mặt tồn tại hạn chế, nguyên nhân, bài học kinh nghiệm, giải pháp, kiến nghị... đã được thể hiện rất toàn diện và đầy đủ.
Tuy nhiên, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng đề nghị: “Cần bổ sung thêm một số kết quả đã đạt được liên quan đến những cách làm sáng tạo của một số cơ sở giáo dục; việc phát huy hiệu quả mô hình thư viện sách giáo khoa... để ghi nhận đậm nét thêm về những gì đã đạt được. Bên cạnh đó, bổ sung thêm đánh giá về nguyên nhân hạn chế liên quan đến quy trình tuyển dụng đối với nội dung về thừa, thiếu giáo viên cục bộ... để có những giải pháp, đổi mới giải quyết tốt tình trạng này trong thời gian tới...”.
 |
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng. Ảnh: quochoi.vn. |
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng bày tỏ đồng tình, nhất trí với 3 nhóm giải pháp về thể chế, cơ chế và về tổ chức thực hiện của Đoàn giám sát đưa ra. Cụ thể, nhóm giải pháp về hoàn thiện thể chế, chính sách; nhóm giải pháp về nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về đổi mới chương trình giáo dục phổ thông; nhóm giải pháp về tăng cường các điều kiện bảo đảm triển khai đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông.
Tuy nhiên, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng đề nghị rà soát thêm, bổ sung thời hạn đối với những những nhiệm vụ có thể xác định thời hạn cụ thể để làm cơ sở cho việc giám sát.
Đoàn Giám sát và Bộ Giáo dục và Đào tạo đã thống nhất nhiều nội dung
Phát biểu tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh - Phó Trưởng đoàn Thường trực Đoàn giám sát cho biết: “Trong quá trình giám sát, Đoàn giám sát đã nhiều lần làm việc với Bộ Giáo dục và Đào tạo. Về cơ bản, Đoàn giám sát và Bộ Giáo dục và Đào tạo đã thống nhất nhiều nội dung Báo cáo Đoàn giám sát. Chỉ còn một nội dung liên quan đến 1 bộ sách giáo khoa.
 |
Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh - Phó Trưởng đoàn Thường trực Đoàn giám sát. Ảnh: quochoi.vn. |
Nghị quyết 88 giao nhiệm vụ cho Bộ Giáo dục và Đào tạo biên soạn 1 bộ sách giáo khoa, đến năm 2020 Quốc hội ban hành Nghị quyết 122 quy định nếu mỗi môn học cụ thể đã hoàn thành ít nhất 1 bộ sách giáo khoa được kiểm định, phê duyệt theo Luật Giáo dục thì không triển khai biên soạn sách giáo khoa sử dụng ngân sách nhà nước.
Chương trình giáo dục phổ thông mang tính pháp lệnh và chỉ quy định khung kiến thức còn nội dung kiến thức phổ thông đặc biệt quan trọng, thể hiện trong sách giáo khoa, và nếu Chính phủ, Bộ Giáo dục và Đào tạo chỉ giữ vai trò phê duyệt khung nội dung kiến thức phổ thông như hiện nay thì trách nhiệm xây dựng, phát triển nội dung kiến thức phổ thông này, Đoàn giám sát kiến nghị Quốc hội thảo luận, xem xét vai trò của Nhà nước trong việc xây dựng, phát triển nội dung kiến thức phổ thông”.
Cần cầu thị để có điều chỉnh cần thiết
Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Đỗ Văn Chiến nêu rõ: “Đổi mới chương trình giáo dục, sách giáo khoa là việc làm hệ trọng, nhận được sự quan tâm rất lớn của cử tri và Nhân dân. Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam hoan nghênh việc Quốc hội tiến hành giám sát chuyên đề này. Thời gian qua, Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã cử nhiều thành viên tham gia Đoàn giám sát. Trực tiếp Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cũng đã tham gia các các cuộc giám sát, khảo sát thực tiễn qua đó ghi nhận nhiều ý kiến.
 |
Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Đỗ Văn Chiến. Ảnh: quochoi.vn. |
Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã tiến hành họp về nội dung này và dành thời gian nghe Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo báo cáo, trao đổi làm rõ nhiều vấn đề. Qua đó, Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam nhất trí cao với nhiều ý kiến cho rằng chương trình giáo dục, sách giáo khoa mới có nhiều ưu điểm, từng bước chuyển sang phát huy năng lực học tập của người học.
Tuy nhiên, do là quá trình đổi mới, nên có những nội dung có nhiều ý kiến khác nhau. Vì vậy, cần cầu thị để có điều chỉnh cần thiết để chương trình vận hành đúng hướng.
Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Đỗ Văn Chiến cũng bày tỏ đồng tình nhất trí cao với báo cáo của Đoàn giám sát, nhất là các nhóm giải pháp lớn.
Từ góc độ của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Đỗ Văn Chiến đề nghị Quốc hội, Chính phủ, Bộ Giáo dục - Đào tạo cần quan tâm đến 3 vấn đề lớn còn ý kiến khác nhau.
Một là, việc có hay không một bộ sách giáo khoa mà do Bộ Giáo dục và Đào tạo biên soạn. Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Đỗ Văn Chiến nêu rõ, Nghị quyết số 88/2014/QH13 của Quốc hội nêu rõ: Khuyến khích các tổ chức, cá nhân biên soạn sách giáo khoa trên cơ sở chương trình giáo dục phổ thông để chủ động triển khai Chương trình giáo dục phổ thông mới.
Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức việc biên soạn một bộ sách giáo khoa. Bộ sách giáo khoa này được thẩm định, phê duyệt công bằng với các sách giáo khoa do tổ chức, cá nhân biên soạn khác. Như vậy, khuyến nghị của Đoàn giám sát đưa ra là trên cơ sở Nghị quyết số 88/2014/QH13. Thời gian tới, các cơ quan cần tiếp tục bàn thảo thấu đáo, nhuần nhuyễn. Đặc biệt, nhất thiết phải có cơ chế kiểm soát chặt chẽ từ khâu biên soạn, in ấn phát hành và phải giảm giá sách giáo khoa phù hợp đối với thu nhập của người dân hiện nay.
Hai là, phải làm tốt hơn nữa công tác tuyên truyền, vận động truyền thông để tạo sự thống nhất cao trong nội bộ ngành giáo dục, đào tạo và tạo sự đồng thuận cao trong xã hội, thực hiện tốt hơn nữa phương châm dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân thụ hưởng. Việc lớn thế này mà không nhận được sự đồng tình, ủng hộ cao của người dân thì khó khăn là lẽ đương nhiên.
Ba là, về chính sách cần phải có chính sách để thực hiện đổi mới chương trình, sách giáo khoa phổ thông. Đặc biệt là chính sách đối với vùng dân tộc thiểu số và miền núi, những nơi còn khó khăn, đề nghị cần phải quán triệt sâu sắc hơn nữa nguyên lý cơ bản về chính sách dân tộc, quán triệt sâu sắc ý kiến chỉ đạo rất cụ thể của đồng chí Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ trong cuộc chất vấn đồng chí Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh.
Đó là chính sách dân tộc tiếp cận cả 2 yếu tố, yếu tố địa bàn và yếu tố dân tộc. Chính sách dân tộc là không có bàn vì Hiến pháp đã quy định chính sách dân tộc do Quốc hội quyết định, Quốc hội quyết định thế nào thì nên như thế. Bởi chính sách dân tộc phức tạp, nhiều tác động, có cả yếu tố chính trị, xã hội, kinh tế, yếu tố vùng, miền, có cả yếu tố ổn định và phát triển. Do đó, Hiến pháp đã giao một quyền rất lớn để Quốc hội quyết định”.