Ngành Công nghệ kỹ thuật điện, điện tử và Công nghệ kỹ thuật cơ, điện tử là 2 ngành học quan trọng thuộc khối kỹ thuật, nhận được sự quan tâm lớn của học sinh và phụ huynh.
Tuy nhiên, nhiều thí sinh băn khoăn không biết nên lựa chọn ngành Công nghệ kỹ thuật điện, điện tử hay Công nghệ kỹ thuật cơ, điện tử. Hai ngành học này có sự khác biệt như thế nào? Cơ hội việc làm và mức lương ra sao?
Phân biệt ngành Công nghệ kỹ thuật điện, điện tử và ngành Công nghệ kỹ thuật cơ, điện tử
Trao đổi với Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Tiến sĩ Nguyễn Trung Nhân - Trưởng phòng đào tạo Trường Đại học Công nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh (IUH) cho hay: Cùng thuộc khối kỹ thuật, 2 ngành học này có những nét tương đồng nhưng cũng có nhiều điểm khác biệt.
“Về nội dung chương trình đào tạo: Ngành Công nghệ kỹ thuật điện, điện tử học chuyên sâu về điện và các vấn đề liên quan như phát điện, truyền tải, phân phối, tiêu thụ và thiết bị điện. Trong khi đó, ngành Công nghệ kỹ thuật cơ, điện tử không nghiên cứu quá chuyên sâu và nội dung học gồm sự lai ghép của các ngành Điện, điện tử, Cơ khí, Tự động hóa và Công nghệ thông tin.
Thế mạnh của từng ngành nằm ở nội dung đào tạo, ngành Công nghệ kỹ thuật điện, điện tử sẽ làm việc chuyên môn trong các lĩnh vực của ngành điện còn ngành Công nghệ kỹ thuật cơ, điện tử thì làm ở các nhà máy, xí nghiệp cần có những kỹ sư am hiểu tổng quan nhiều hơn để vận hành dây chuyền sản xuất, quản lý nhà máy, xưởng sản xuất, hoặc các hệ thống tự động phức tạp.
Trong giai đoạn hiện nay sự giao thoa khá lớn nên vị trí việc làm của 2 ngành này nhiều nơi là tương đồng. Học sinh nếu đam mê cơ khí và tự động hóa (thiên về lập trình ứng dụng) thì nên chọn ngành Công nghệ kỹ thuật cơ, điện tử, còn muốn làm thuần túy về điện thì nên học Công nghệ kỹ thuật điện, điện tử”, thầy Nhân tư vấn.
Trưởng phòng đào tạo Trường Đại học Công nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh cũng cho biết thêm, cả hai ngành này ở IUH đều được kiểm định AUN-QA và ABET. Thời gian đào tạo 2 ngành này ở trường đều là 4,5 năm và thời gian học ở phòng thực hành khá lớn.
Trong khi đó, Tiến sĩ Phạm Văn Toản - Trưởng khoa Cơ điện - Điện tử, Trường Đại học Lạc Hồng cho hay: Trường Đại học Lạc Hồng hiện đang đào tạo cả hai ngành Công nghệ kỹ thuật điện, điện tử và Công nghệ kỹ thuật cơ, điện tử.
“Về chương trình đào tạo của 2 ngành tập trung vào vào 2 hướng khác nhau: Ngành công nghệ kỹ thuật cơ, điện tử tập trung vào chuyên ngành thiết kế, xây dựng và vận hành hệ thống có sự kết hợp giữa cơ khí và hệ thống điện, điện tử điều khiển hoạt động cho hệ thống cơ khí này.
Trong khi đó ngành Công nghệ kỹ thuật điện, điện tử lại tập trung vào việc thiết kế, xây dựng và vận hành các hệ thống phân phối điện cho nhà xưởng, dân dụng, các bo mạch điện tử và thiết kế chip.
Tỷ lệ thực hành của cả 2 ngành này đều hơn 50% thời lượng chương trình học và tập trung vào thực hành trên các mô hình và các dự án thực tế chuyển giao công nghệ cho các doanh nghiệp”, thầy Toản thông tin.
Cũng theo thầy Toản, mỗi ngành lại có một thế mạnh cạnh tranh riêng vì cùng là các ngành không thể thiếu trong hoạt động sản xuất của các công ty tại các khu công nghiệp.
Ngành Công nghệ kỹ thuật cơ, điện tử có khuynh hướng thiên về cơ khí, trong khi đó ngành Công nghệ kỹ thuật điện, điện tử thì thiên về lĩnh vực điện. Đây cũng là điểm then chốt cho các bạn thí sinh dựa vào đó để lựa chọn ngành nghề theo học.
Nếu các bạn có đam mê về thiết kế cơ khí thì nên lựa chọn học ngành Công nghệ kỹ thuật cơ, điện tử. Còn nếu các bạn thực sự hứng thú với lĩnh vực điện và thiết kế chip thì nên chọn ngành Công nghệ kỹ thuật điện, điện tử.
Trưởng khoa Cơ Điện - Điện Tử, Trường Đại học Lạc Hồng cũng cho biết, cả hai ngành này tại trường đều đã được đánh giá và đạt các tiêu chuẩn quốc tế như AUN-QA của khu vực Đông Nam Á và cao hơn là ABET của Mỹ.
Cùng bàn về vấn đề này, anh Nguyễn Tấn Hoài, cựu sinh viên khóa 14DC401 ngành Công nghệ kỹ thuật điện, điện tử (ra trường năm 2016) Trường Đại học Lạc Hồng, hiện đang làm quản lý tại Công ty Truyền tải điện 4 (Tổng công ty Truyền tải điện Quốc gia) cho hay:
"Ngành kỹ thuật điện, điện tử là ngành học nghiên cứu và áp dụng các vấn đề liên quan đến điện, điện tử và các chuyên ngành nhỏ như năng lượng, điện tử học, hệ thống điều khiển, xử lý tín hiệu hay điện tử viễn thông,… Đặc trưng nổi trội nhất của ngành là xây dựng hệ thống điều khiển và kiểm soát các thông số điện đến các dây chuyền công nghệ một cách tự động.
Còn ngành Công nghệ kỹ thuật cơ, điện tử là kết hợp của ngành Kỹ thuật cơ khí, Kỹ thuật điện tử và Kỹ thuật máy tính nhằm phát triển tối đa tư duy hệ thống thiết kế và phát triển sản phẩm để tạo ra những sản phẩm mới có tính năng vượt trội. Kỹ thuật cơ, điện tử là lĩnh vực không thể thiếu và chi phối mạnh mẽ các hoạt động cũng như đời sống của con người, đặc biệt là trong thời đại công nghệ 4.0 như hiện nay.
Cơ hội việc làm, mức lương khi ra trường
Chia sẻ về cơ hội việc làm và mức lương của 2 ngành này sau khi ra trường, Tiến sĩ Phạm Văn Toản cho hay: Cả hai đều là ngành kỹ thuật thiết yếu trong hoạt động sản xuất của các doanh nghiệp nên cơ hội việc làm tương đối lớn.
Theo đó, tốt nghiệp ngành Công nghệ kỹ thuật điện, điện tử các bạn có thể làm các công việc như:
Kỹ sư thiết kế bộ phận: Thiết kế bộ điều khiển máy điện, thiết kế hệ thống năng lượng tái tạo, thiết kế mạng điện, thiết kế trạm biến áp, thiết kế nhà máy điện, thiết kế và lập trình giải thuật điều khiển thiết bị và hệ thống điện.
Kỹ sư nghiên cứu, thiết kế, vận hành tại các tập đoàn có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) trong lĩnh vực thiết bị điện và hệ thống điện.
Kỹ sư thiết kế tại các công ty tư vấn thiết kế điện, thiết bị điện, xây lắp máy, xây lắp điện, các nhà máy nhiệt điện, thủy điện, điện gió, điện mặt trời.
Kỹ sư quản lý tại các doanh nghiệp nhà nước phụ trách quy chuẩn an toàn điện thuộc Bộ công thương, Bộ xây dựng.
Cán bộ tại các công ty tư vấn thiết kế điện, các nhà máy nhiệt điện, thủy điện, điện gió, điện mặt trời.
Cán bộ nghiên cứu, giảng dạy tại các viện nghiên cứu, trường đại học, cao đẳng, trung cấp chuyên nghiệp trên khắp cả nước.
Đối với ngành Công nghệ kỹ thuật cơ, điện tử, sau khi ra trường sinh viên có thể làm kỹ sư vận hành, bảo trì, thiết kế, sửa chữa máy móc, thiết bị cơ khí tại các đơn vị sản xuất, kinh doanh, dịch vụ về cơ khí phục vụ an ninh, quốc phòng, ô tô, tàu thủy, hàng không…
Chuyên gia tư vấn, cán bộ quản lý, điều hành kỹ thuật hoặc nghiên cứu viên tại các công ty, nhà máy, xí nghiệp, các trường, viện nghiên cứu trong lĩnh vực dịch vụ kỹ thuật có liên quan đến cơ khí,… hoặc có thể tự mở xưởng sản xuất, sáng chế máy móc,...
Cũng theo thầy Toản, mức lương khởi điểm của sinh viên 2 ngành này sau khi tốt nghiệp dao động từ 8-15 triệu đồng/tháng.
Trưởng khoa Cơ Điện - Điện tử, Trường Đại học Lạc Hồng thông tin, trong quá trình đào tạo 2 ngành này tại trường có sự gắn kết mật thiết giữa lý thuyết và thực tế thông qua các hoạt động chuyển giao công nghệ giữa nhà trường và các công ty tại các khu công nghiệp lân cận như Đồng Nai, Bình Dương, Thành phố Hồ Chí Minh, Vũng Tàu và Tây Ninh.
“Việc này vừa mang lại các cơ hội thực hành trên các dự án thực tế vừa tạo ra cơ hội việc làm cho các sinh viên ngay khi còn tham gia học tập. Mỗi năm khoa có khoảng 20 dự án lớn nhỏ chuyển giao cho các doanh nghiệp, các dự án này đều do giáo viên và sinh viên của khoa trực tiếp thực hiện”, thầy Toản thông tin.
Cùng bàn về vấn đề này, Tiến sĩ Nguyễn Trung Nhân khẳng định: Về cơ hội việc làm thì phổ việc làm của ngành Công nghệ kỹ thuật điện, điện tử nhiều hơn. Tuy nhiên hiện nay 2 ngành này đều đang rất “khát” nguồn nhân lực.
Anh Nguyễn Tấn Hoài, cựu sinh viên khóa 14DC401, ra trường năm 2016, hiện đang công tác tại Công ty Truyền tải điện 4 cho hay: "Theo tôi cơ hội việc làm của sinh viên khi học ngành Công nghệ Kỹ thuật điện, điện tử rất lớn ở hiện tại và không ngừng phát triển trong tương lai.
Mức lương trung bình khi mới ra trường khoảng 9 - 10 triệu đồng/tháng, thời gian làm việc càng lâu thì mức lương sẽ càng tăng theo hệ số lương và có nhiều cơ hội phát triển, thăng tiến trong nghề nghiệp".
Anh Hoài cũng đưa ra lời khuyên cho các bạn sinh viên, để đáp ứng yêu cầu của doanh nghiệp, trong quá trình học các bạn cần chú ý ngoài kiến thức chuyên môn thì sinh viên cần chú ý thêm kỹ năng: kỹ năng giao tiếp, ứng xử và khả năng làm việc nhóm; Ngoại ngữ đáp ứng nhu cầu công việc, đọc hiểu tài liệu nước ngoài (nếu sinh viên chọn doanh nghiệp nước ngoài thì phải rèn thêm khả năng nghe, nói tốt); Tin học (sử dụng thành thạo các phần mềm ứng dụng văn phòng)...
Anh Nguyễn Quang Du, cựu sinh viên khóa D11 (2016-2021) Khoa Công nghệ Điện - Điện tử, chuyên ngành Hệ thống điện, Trường Đại học Điện lực, hiện đang là chuyên viên hệ thống cơ điện trạm viễn thông của Tổng công ty Cổ phần Công trình Viettel (trực thuộc Tập đoàn Công nghiệp - Viễn thông Quân đội) cho hay:
“Cơ hội việc làm đối với sinh viên học ngành này ra rất đa dạng và có thể làm ở nhiều vị trí khác nhau như: Thiết kế, đo đạc, quản lý các hệ thống cơ điện tại các tòa nhà, xí nghiệp, Các vị trí chuyên viên trong các tập đoàn lớn như: EVN, Viettel, FPT… Mức lương trung bình thời điểm ra trường dao động từ 11-15 triệu đồng/ tháng”.
Anh Du cũng chỉ ra sự khác biệt giữa hai ngành Công nghệ kỹ thuật điện, điện tử và Công nghệ kỹ thuật cơ, điện tử: Về ngành Công nghệ kỹ thuật điện, điện tử, lĩnh vực chuyên môn chủ yếu liên quan đến các vấn đề sản xuất, truyền tải điện, điện dân dụng và công nghiệp từ (0.4kV – 500kV).
Còn đối với ngành Công nghiệp kỹ thuật cơ, điện tử thì đa dạng và chuyên môn về các lĩnh vực mới như: chất bán dẫn, công nghệ nhúng, các giải pháp tự động hóa, thông minh. Ngành học này có độ khó cao hơn ngành Công nghệ kỹ thuật điện, điện tử và nguồn nhân lực có thể tiếp cận với thời đại mới và công nghệ mới.
Cựu sinh viên ngành Công nghệ kỹ thuật điện, điện tử Trường Đại học Điện lực cũng đưa ra lời khuyên cho các bạn muốn theo đuổi ngành này cần chú trọng:
Học tập và nghiên cứu các dự án nhỏ ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường;
Bổ sung kiến thức giao tiếp, phân tích số liệu và xử lý tình huống qua các chương trình ngoại khóa, ngày hội tuyển sinh tại các trường đại học tổ chức,..
Học thêm Tiếng Anh để có thể đọc các tài liệu nước ngoài, các công việc cần trình độ chuyên môn cao;
Phát triển toàn diện cả nhận thức và kiến thức để đáp ứng nhu cầu về trình độ chuyên môn và văn hóa của các doanh nghiệp hiện nay.
Khi bước vào thị trường lao động cần đảm bảo các yếu tố: Kiến thức chuyên môn, Tiếng Anh, bằng tốt nghiệp đạt loại khá trở lên, có dự án nhỏ khi còn là sinh viên. Ngoài ra, cần có kỹ năng viết CV và phỏng vấn đối thoại trực tiếp, thành thạo tin học văn phòng đồng thời có tinh thần cố gắng, cầu thị, không ngại việc, không ngại đi xa.
Bạn Nguyễn Văn Vững, sinh viên năm cuối ngành Công nghệ kỹ thuật cơ, điện tử Trường Đại học Công nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh, hiện đang thực tập tại doanh nghiệp cho biết: “Theo mình thấy trong quá trình đi thực tập tại doanh nghiệp thì ngành Công nghệ kỹ thuật cơ, điện tử đang rất thiếu nhân lực chất lượng cao. Khi học ngành này ra trường các bạn có thể tham gia rất nhiều mảng công việc khác nhau như: Thiết kế cơ khí, tự động hóa, chế tạo một vài thiết bị đơn giản. Đặc biệt tự động hóa về robot thì ngành Công nghệ kỹ thuật cơ, điện tử có thể áp dụng rất tốt”.
Nam sinh cũng cho biết, theo trải nghiệm của bản thân, với sinh viên mới ra trường sẽ có mức lương khoảng 8 triệu đồng/ tháng.
“Tương lai các bạn cũng có cơ hội thăng tiến và gia tăng thêm mức thu nhập. Nếu chăm chỉ thì khoảng 1-2 năm là có thể có lương cao hơn. Ví dụ như anh mình học ngành này sau 2 năm đi làm đã có mức lương khoảng 15 triệu đồng/ tháng.
Đối với doanh nghiệp khi tuyển dụng tiêu chí quan trọng nhất của kỹ sư ngành Công nghệ kỹ thuật cơ, điện tử là năng lực làm việc bao gồm kiến thức và khả năng tư duy. Về kiến thức thì trong môi trường đại học có thể dạy nhưng chủ yếu các bạn cũng phải học ở ngoài thực tế”, nam sinh cho biết.
Cậu bạn cũng dành lời khuyên cho các bạn muốn theo đuổi ngành Công nghệ kỹ thuật cơ, điện tử và ngành Công nghệ kỹ thuật điện, điện tử: Với các bạn học sinh phổ thông cần trung học tốt các môn Toán, Vật lý, đó là nền tảng quan trọng nhất. Còn khi các bạn đã thi đỗ vào trường đại học thì môn đầu tiên nhà trường dạy là môn Cơ sở lập trình. Các bạn cần chú ý học thật kỹ môn này bởi đó là kiến thức nền tảng sau này sẽ vận dụng rất nhiều.
Bên cạnh đó nếu muốn phát triển thêm trong tương lai thì tiếng Anh cũng là yếu tố không thể thiếu. Ngoài ra, nếu các bạn học thêm được tiếng Nhật hay tiếng Trung Quốc cũng rất tốt. Khi ấy, bạn có thể làm việc cho các công ty nước ngoài, thu nhập sẽ cao hơn. Đặc biệt là sinh viên ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường cần tích cực học tập, thực hành và tham gia nhiều hoạt động chuyên môn có liên quan. Như vậy khi ra trường các bạn cũng sẽ dễ dàng bắt nhịp hơn với môi trường doanh nghiệp.