Tại kỳ thi Olympic Vật lý Quốc tế (IPhO) năm nay, Trương Phi Hùng, học sinh Trường Trung học phổ thông chuyên Bắc Giang (tỉnh Bắc Giang) xuất sắc giành về tấm huy chương vàng cho đội tuyển Việt Nam.
Chia sẻ với Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Phi Hùng không giấu được sự xúc động: “Em rất vui mừng và hạnh phúc vì kết quả này, em không nghĩ bản thân sẽ được huy chương vàng. Giây phút cầm Quốc kỳ Việt Nam trên bục nhận huy chương là niềm tự hào và vinh hạnh nhất đối với em”.
Chị Bùi Thanh Ngoan, mẹ của nam sinh chia sẻ: "Tôi rất hạnh phúc và vui mừng khi nhận được tin con trai giành huy chương vàng Olympic Vật lý Quốc tế. Tôi cảm thấy mãn nguyện khi những nỗ lực không ngừng của con cuối cùng cũng được đền đáp, cả gia đình đều hạnh phúc và tự hào về thành tích của con".
Trước khi chạm tay đến với tấm huy chương vàng, ít ai biết rằng Phi Hùng đã có khởi đầu đầy “chông gai” với bộ môn Vật lý.
Cú “quay xe” kết thúc và cũng là khởi đầu chinh phục đỉnh cao mới
Những năm tháng ở bậc trung học cơ sở, Phi Hùng đã có 3 năm gắn bó ôn luyện tại đội tuyển Toán. Với những thành tích lớn nhỏ từ cấp huyện đến cấp tỉnh trong bộ môn Toán, Phi Hùng là niềm tự hào của gia đình và thầy cô.
Ngỡ rằng, Phi Hùng sẽ tiếp tục con đường chinh phục môn Toán, nhưng vào giữa năm lớp 9, Hùng xin rút khỏi đội Toán và chuyển sang đội tuyển Vật lý trong sự ngỡ ngàng của gia đình, thầy cô và bạn bè.
Phi Hùng khi đó cảm thấy bản thân không còn phù hợp với môn Toán, các thành tích cá nhân vẫn dậm chân tại chỗ và không có bứt phá nào.
“Trong một kỳ khảo sát định kỳ của đội tuyển Toán, em đã rất lo lắng vì sợ không làm được bài. Em cảm thấy cần tìm một định hướng khác để làm mới bản thân. Rất may mắn, thầy giáo Vật lý đã giới thiệu em và đưa em đến với bộ môn này”, Phi Hùng nói.
Với quyết định này của Phi Hùng, ban đầu gia đình cũng phản đối. Chị Ngoan chia sẻ: “Sự rẽ ngang của con khiến gia đình rất bất ngờ và ban đầu bản thân tôi không đồng ý vì lúc đó, chỉ còn 2 tháng nữa là diễn ra kỳ thi học sinh giỏi, chuyển đổi phút chót quá mạo hiểm”.
Hùng đã kiên trì thuyết phục bố mẹ trong nửa tháng, vạch ra kế hoạch chi tiết và viết một tin nhắn dài bày tỏ nguyện vọng. Cuối cùng, bố mẹ cảm động và đồng ý cho Hùng chuyển sang học đội tuyển Vật lý với lời hứa sẽ ủng hộ miễn là con yêu thích và đam mê.
“Việc bản thân gắn bó với một đội tuyển đã hơn 3 năm, bỗng đến năm cuối cấp lại chuyển sang một đội tuyển khác. Điều này cũng khiến em áy náy với các thầy cô và bố mẹ nhưng có lẽ đây cũng là động lực để em cố gắng hơn trong thời gian cuối cùng ôn luyện tại đội tuyển Vật lý”, nam sinh chia sẻ.
Khi mới chuyển sang đội tuyển Vật lý, Hùng nhận thấy bản thân mình đuối hơn các bạn trong đội đã học Vật lý từ sớm. Thầy hướng dẫn đã giúp đỡ Hùng rất nhiều, nam sinh thường hỏi bài, mượn sách của thầy để học thêm kiến thức.
Biết mình còn yếu, Hùng dành nhiều thời gian tự học và tự đọc để đuổi kịp các bạn. Nhờ nỗ lực và quyết tâm chứng tỏ bản thân, Phi Hùng đã giành giải nhất kỳ thi học sinh giỏi Vật lý cấp tỉnh và được tuyển thẳng vào Trường Trung học phổ thông chuyên Bắc Giang, từ đó bắt đầu con đường chinh phục môn Vật lý ở tầm cao hơn.
Ban đầu chuyển sang Vật lý, Phi Hùng coi đây như một “hầm trú ẩn" cho bản thân nhưng không ngờ sự thay đổi này lại đưa nam sinh vào đúng quỹ đạo, tìm thấy niềm đam mê và gặt hái thành công.
Năm học lớp 10, Phi Hùng đạt huy chương Đồng môn Vật lý tại kỳ thi học sinh giỏi Vùng Duyên hải và Đồng bằng Bắc Bộ. Năm lớp 11, Phi Hùng giành giải nhì học sinh giỏi quốc gia, cùng năm này, nam sinh là 1 trong 5 bạn đại diện Việt Nam tham dự Olympic Vật lý Châu Âu và em đã giành huy chương Bạc.
Tới năm nay, Phi Hùng đã giành giải nhất trong cuộc thi học sinh giỏi quốc gia, sau đó là huy chương Đồng tại kỳ thi Olympic Vật lý Châu Á - Thái Bình Dương năm 2024 diễn ra vào đầu tháng 6 vừa qua.
Vượt qua các vòng tuyển chọn, Phi Hùng trở thành 1 trong 5 đại diện của Việt Nam tham dự Olympic Vật lý Quốc tế năm 2024.
Thời gian ôn luyện tại Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, Hùng đã ở trong ký túc xá suốt 2 tháng, đối với Hùng, khó khăn lớn nhất là phải xa nhà. Hùng chia sẻ, thầy cô và bạn bè luôn ở bên đồng hành, hỗ trợ và giúp đỡ, đặc biệt được trải nghiệm học đại học sớm khiến em khá hào hứng và thích thú, tuy nhiên, việc không thể về nhà trong suốt thời gian dài khiến em rất nhớ nhà.
Trong cuộc thi, dù đã có kinh nghiệm thi đấu quốc tế, Phi Hùng vẫn cảm thấy khá căng thẳng trong quá trình làm bài. Hùng chia sẻ: “Em thấy khó khăn hơn ở phần lý thuyết với 3 câu hỏi trong 5 tiếng. Em hoàn thành 2 câu đầu trong gần 3 tiếng, nhưng không kịp hoàn thành câu thứ 3 với thời gian còn lại. Ngược lại, phần thi thực hành em làm khá tốt và cảm thấy tự tin khi hoàn thành”.
Kết quả cuối cùng, Phi Hùng đã xuất sắc nằm trong top 8% thí sinh có điểm cao nhất, thành công đổi màu huy chương. Hùng và người bạn tên Thân Thế Công đem về hai tấm huy chương vàng cho Việt Nam tại đấu trường quốc tế.
Bí quyết chinh phục môn Vật lý
Nhà giáo ưu tú Nguyễn Anh Tuấn, Phó hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Chuyên Bắc Giang cho biết: “Ngay từ khi các em đạt thành tích tại kỳ thi Olympic Vật lý Châu Á - Thái Bình Dương năm 2024, tôi đã có niềm tin rằng các em sẽ tiếp tục chinh phục những giải thưởng cao hơn. Lần này, cả hai em đều giành huy chương vàng tại Olympic Vật lý Quốc tế năm 2024 khiến học sinh và thầy cô Trường Trung học phổ thông Chuyên Bắc Giang rất tự hào”.
Theo thầy Tuấn, cả Thế Công và Phi Hùng đều là những học sinh chăm chỉ, có khả năng đào sâu vấn đề. Để theo đuổi được với đam mê môn Vật lý các em phải chạy đua với thời gian và kiến thức. Ngoài giờ học trên lớp, các em đều có khả năng tự học cao.
Mẹ của Phi Hùng cũng nhận xét con trai là người trầm tính và ít chia sẻ khó khăn với gia đình. Hùng rất thích tìm tòi khám phá, tự học và tự mày mò những thứ mới và có sự cạnh tranh cao. Khi đặt bất kỳ một mục tiêu nào cho bản thân, Hùng sẽ luôn cố gắng, quyết tâm, kỷ luật để đạt được mục tiêu đề ra.
Phi Hùng cho biết, để xây dựng kế hoạch học tập và đặt mục tiêu giành các giải thưởng lớn, em đã lấy anh Trịnh Duy Hiếu, người từng giành huy chương Bạc Olympic Vật lý Quốc tế 2019 làm hình mẫu.
“Từ lớp 9, khi bắt đầu học Vật lý và biết đến anh Trịnh Duy Hiếu quê Bắc Giang, em đã rất ngưỡng mộ và coi anh như hình mẫu để phấn đấu. May mắn thay, trong suốt thời gian học trung học phổ thông, em đã có cơ hội gặp gỡ và học hỏi rất nhiều từ anh Hiếu” Hùng nói.
Nói về bộ môn Vật lý, Phi Hùng chia sẻ càng tìm hiểu sâu, em càng nhận thấy đây là môn học rất thú vị, có nhiều kiến thức vận dụng trong đời sống. Hùng cho rằng để có thể chinh phục được môn Vật lý, nên tập trung vào làm bài tập, không nên chăm chăm học thuộc lý thuyết.
Đối với môn Vật lý, khi học lý thuyết, Hùng sẽ chỉ đọc qua và bắt tay vào làm bài tập ngay, khi đọc lý thuyết suông thì sẽ chỉ thu nhập kiến thức một chiều và thụ động. Còn khi làm bài tập sẽ có đa dạng câu hỏi thực tế, nếu câu nào không thể trả lời là sẽ nhìn ra được bản thân đang hổng kiến thức ở đâu.
“Em chủ yếu học qua việc làm bài tập vì như vậy sẽ giúp hiểu sâu sắc và nhớ công thức”, Hùng nói.
Trong tương lai gần, Hùng dự định chuyển hướng tìm hiểu về công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo.
Với quyết định này, Hùng cho rằng lĩnh vực công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo đang là xu hướng hiện nay và bản thân Hùng cũng rất hứng thú với lĩnh vực này. Phi Hùng cho biết bản thân đã đăng ký xét tuyển vào ngành Khoa học Dữ liệu và Trí tuệ Nhân tạo của Đại học Bách khoa Hà Nội.
Tương lai xa hơn, Phi Hùng mong muốn có cơ hội du học tại Singapore hoặc Hồng Kông vì ở đây có những trường đại học nổi tiếng về lĩnh vực công nghệ thông tin mà em muốn theo học như Đại học Quốc gia Singapore (NUS), Đại học Khoa học và Công nghệ Hồng Kông (HKUST), và Đại học Công nghệ Nanyang (NTU).