Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Thông tư số 01/2024/TT-BGDĐT quy định Chuẩn cơ sở giáo dục đại học bao gồm 6 tiêu chuẩn, 20 tiêu chí.
Theo đó, tại Tiêu chí 2.3 của Tiêu chuẩn 2 quy định về tỷ lệ giảng viên toàn thời gian có trình độ tiến sĩ như sau:
"Không thấp hơn 20% và từ năm 2030 không thấp hơn 30% đối với cơ sở giáo dục đại học không đào tạo tiến sĩ; không thấp hơn 5% và từ năm 2030 không thấp hơn 10% đối với các trường đào tạo ngành đặc thù không đào tạo tiến sĩ;
Không thấp hơn 40% và từ năm 2030 không thấp hơn 50% đối với cơ sở giáo dục đại học có đào tạo tiến sĩ; không thấp hơn 10% và từ năm 2030 không thấp hơn 15% đối với các trường đào tạo ngành đặc thù có đào tạo tiến sĩ".
Thông tư 01/2024/TT-BGDĐT cũng nêu rõ: "Công bố kết quả thực hiện Chuẩn cơ sở giáo dục đại học của các cơ sở giáo dục đại học trước ngày 30 tháng 6 hằng năm, bắt đầu từ năm 2025 cho năm báo cáo trước liền kề".
Như vậy, khi đến thời gian công bố kết quả thực hiện Chuẩn cơ sở giáo dục đại học (năm 2025), tỷ lệ giảng viên toàn thời gian có trình độ tiến sĩ của các trường đại học không đào tạo tiến sĩ phải đạt tối thiểu 20%, tỷ lệ giảng viên toàn thời gian có trình độ tiến sĩ của các trường đại học có đào tạo tiến sĩ phải đạt tối thiểu 40%.
Tỷ lệ giảng viên có trình độ tiến sĩ tại một số trường đại học vẫn đang ở mức thấp
Theo tìm hiểu của phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, hiện nay, tỷ lệ giảng viên có trình độ tiến sĩ tại một số trường đại học đang đào tạo đến trình độ đại học, thạc sĩ vẫn đang ở mức thấp so với chuẩn tại Thông tư 01: "Không thấp hơn 20% và từ năm 2030 không thấp hơn 30% đối với cơ sở giáo dục đại học không đào tạo tiến sĩ".
Trường Đại học Quản lý và Công nghệ Hải Phòng: Theo báo cáo công khai thông tin về đội ngũ giảng viên cơ hữu của năm học 2023-2024 cho thấy, hiện nay nhà trường có 71 giảng viên cơ hữu. Trong đó giảng viên có trình độ tiến sĩ là 13 giảng viên.
Theo đó, tỷ lệ đội ngũ giảng viên có trình độ tiến sĩ của trường chiếm 18,3%
Có thể thấy, tỷ lệ giảng viên có trình độ tiến sĩ tại trường dù gần đạt yêu cầu so với Thông tư 01, là 20% đối với cơ sở giáo dục đại học không đào tạo tiến sĩ. Tuy nhiên, tới năm 2030, trường cần đạt tỷ lệ giảng viên có trình độ tiến sĩ không thấp hơn 30% mới đạt yêu cầu của thông tư này.
Trường Đại học Kinh tế Kỹ thuật Công nghiệp, theo báo cáo công khai thông tin về đội ngũ giảng viên cơ hữu năm học 2023-2024 của trường cho thấy, hiện nay nhà trường có 732 giảng viên cơ hữu. Trong đó giảng viên có trình độ tiến sĩ là 95 giảng viên, tỷ lệ đội ngũ giảng viên có trình độ tiến sĩ của trường chiếm 13%
Như vậy, tỉ lệ giảng viên có trình độ tiến sĩ của nhà trường cần tăng thêm 7% để đạt chuẩn vào năm 2025 và từ năm 2030 toàn trường phải đạt không thấp hơn 30% đối với cơ sở giáo dục đại học không đào tạo tiến sĩ.
Bên cạnh đó, Tiêu chí 2.3 của Tiêu chuẩn 2 quy định về tỷ lệ giảng viên toàn thời gian có trình độ tiến sĩ cũng nêu: "Không thấp hơn 40% và từ năm 2030 không thấp hơn 50% đối với cơ sở giáo dục đại học có đào tạo tiến sĩ".
Tuy nhiên, theo tìm hiểu của phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam với một số cơ sở đang đào tạo đến trình độ tiến sĩ thì còn tỷ lệ này một khoảng cách khá xa.
Trường Đại học Ngoại Ngữ, Đại học Đà Nẵng, theo báo cáo công khai thông tin về đội ngũ giảng viên cơ hữu năm học 2024-2025, nhà trường có 227 giảng viên cơ hữu. Trong đó giảng viên có trình độ tiến sĩ là 59 người, tỷ lệ đội ngũ giảng viên có trình độ tiến sĩ của trường chiếm 25,9%.
Đối sánh với tiêu chí 2.3, tiêu chuẩn 2 của Thông tư 01, tỉ lệ giảng viên có trình độ tiến sĩ của trường vẫn còn một khoảng cách khá xa so với yêu cầu 40% vào năm 2025. Và thách thức hơn khi cần đạt tỷ lệ giảng viên có trình độ tiến sĩ không thấp hơn 50% vào năm 2030.
Trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp, Đại học Thái Nguyên, theo báo cáo công khai thông tin về đội ngũ giảng viên cơ hữu năm học 2023-2024, nhà trường có 367 giảng viên cơ hữu. Trong đó giảng viên có trình độ tiến sĩ là 95 người, tỷ lệ đội ngũ giảng viên có trình độ tiến sĩ của trường chiếm 25,8%.
Có thể thấy, đây là một thách thức bởi từ nay đến năm 2025, trường cần tăng thêm 14,2% giảng viên có trình độ tiến sĩ để đạt với yêu cầu của Thông tư 01 và thêm 24.2% giảng viên có trình độ tiến sĩ để đạt mục tiêu tối thiểu 50% vào năm 2030.
Nhiều thách thức trong việc thu hút giảng viên có trình độ tiến sĩ
Trao đổi với phóng viên, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Ngô Như Khoa - Chủ tịch Hội đồng trường, Trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp (Đại học Thái Nguyên) cho rằng, việc đưa ra Thông tư về Chuẩn cơ sở giáo dục đại học của Bộ Giáo dục và Đào tạo là đúng đắn và cần thiết.
Tuy nhiên, Thông tư số 01/2024/TT-BGDĐT ban hành Chuẩn cơ sở giáo dục đại học (có hiệu lực từ ngày 22/3/2024) hiện đang là một trong những thách thức với nhà trường, đặc biệt việc đảm bảo điều kiện về đội ngũ giảng viên toàn thời gian có trình độ tiến sĩ.
Việc thu hút đội ngũ các giảng viên có trình độ tiến sĩ, chức danh giáo sư, phó giáo sư về công tác rất khó khăn bởi muốn thu hút được giảng viên có trình độ cao thì cần có chế độ đãi ngộ, thu nhập tốt.
Bên cạnh đó, phần lớn số lượng này tập trung ở 2 khu vực chính là Thành phố Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh. Đối với các trường ở xa trung tâm thì những điều kiện về vị trí địa lý, kinh tế xã hội vẫn còn hạn chế, gặp khó khăn trong vấn đề kinh phí để thu hút đội ngũ giảng viên có trình độ cao. Vì vậy nhà trường chỉ có thể đi theo con đường tự xây dựng và đào tạo đội ngũ, cho giảng viên đi học chứ chưa thể bỏ ra nhiều kinh phí để thu hút.
Mặt khác, một số trường đại học tư thục có nguồn đầu tư lớn và ở trung tâm sẽ thu hút được giảng viên có trình độ cao khi trường có số lượng sinh viên đông, các trường tư sẽ sẵn sàng chi trả, tạo chính sách đãi ngộ tốt hơn so với trường đại học công lập. Điều này cũng tạo ra tính cạnh tranh trong công tác tuyển dụng giảng viên.