Tiêu chí 2.3. Thông tư 01/2024/TT-BGDĐT của Bộ Giáo dục và Đào tạo về chuẩn cơ sở giáo dục đại học, quy định tỷ lệ giảng viên toàn thời gian có trình độ tiến sĩ như sau:
"Không thấp hơn 20% và từ năm 2030 không thấp hơn 30% đối với cơ sở giáo dục đại học không đào tạo tiến sĩ; không thấp hơn 5% và từ năm 2030 không thấp hơn 10% đối với các trường đào tạo ngành đặc thù không đào tạo tiến sĩ;
Không thấp hơn 40% và từ năm 2030 không thấp hơn 50% đối với cơ sở giáo dục đại học có đào tạo tiến sĩ; không thấp hơn 10% và từ năm 2030 không thấp hơn 15% đối với các trường đào tạo ngành đặc thù có đào tạo tiến sĩ".
Điểm b, khoản 1, Điều 3 Thông tư 01/2024/TT-BGDĐT cũng nêu rõ: "Công bố kết quả thực hiện Chuẩn cơ sở giáo dục đại học của các cơ sở giáo dục đại học trước ngày 30 tháng 6 hằng năm, bắt đầu từ năm 2025 cho năm báo cáo trước liền kề".
Như vậy, khi thực hiện báo cáo vào năm 2025, tỷ lệ giảng viên toàn thời gian có trình độ tiến sĩ của các trường đại học không đào tạo tiến sĩ phải đạt tối thiểu 20% còn các trường đại học có đào tạo tiến sĩ phải đạt tối thiểu 40% (trừ các ngành đặc thù).
Cần sự đầu tư lâu dài để đáp ứng theo chuẩn Thông tư 01
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Xuân Hoàn, Hiệu trưởng Trường Đại học Công thương Thành phố Hồ Chí Minh cho biết, khi Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Thông tư số 01/2024/TT-BGDĐT về chuẩn cơ sở giáo dục đại học, mặc dù một số trường đại học gặp khó khăn trong việc đạt chuẩn, nhưng đa số các trường, đặc biệt là trường công, đều đồng tình với những yêu cầu trong thông tư. Bởi tất cả các trường đều hướng tới mục tiêu duy nhất là nâng cao chất lượng đào tạo.
Theo số liệu trong Báo cáo ba công khai năm học 2023-2024 của trường, tính đến ngày 03/07/2023, trường có tỷ lệ giảng viên toàn thời gian trình độ tiến sĩ (đã bao gồm giảng viên có chức danh giáo sư, phó giáo sư) là 27,62%.
Tuy nhiên, theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Xuân Hoàn chia sẻ, tới tháng 9/2024, Trường Đại học Công thương Thành phố Hồ Chí Minh đã đạt tỷ lệ 42,5% giảng viên toàn thời gian có trình độ tiến sĩ, tăng 14,88% chỉ sau hơn 1 năm. Trường cũng đang phấn đấu vượt mức 50% vào cuối năm 2025.
Thầy Hoàn nhấn mạnh, đây là thành quả sau 8 năm phấn đấu thu hút nhân tài của nhà trường.
Theo thầy Hoàn, Trường Đại học Công thương Thành phố Hồ Chí Minh không đợi đến khi Thông tư 01 được ban hành mà đã bắt đầu phấn đấu cải thiện số lượng giảng viên trình độ cao từ nhiều năm trước. Để đạt được đội ngũ giảng viên chất lượng như hiện nay, nhà trường đã áp dụng nhiều chính sách hỗ trợ và thu hút nhân tài từ năm 2016.
Cụ thể, khi một tiến sĩ chuyển công tác về trường, nhà trường sẽ chi trả hỗ trợ ban đầu cho các giảng viên đó 100 triệu đồng, đối với phó giáo sư và giáo sư, số tiền hỗ trợ lần lượt là 150 triệu đồng và 200 triệu đồng.
“Ngoài ra, nhà trường còn hỗ trợ các giảng viên đang làm việc tại trường học tập nâng cao trình độ, trong đó bao gồm việc học lên tiến sĩ mà vẫn được hưởng lương như đang làm việc tại trường. Học phí đi học trong và ngoài nước của các giảng viên cũng sẽ được nhà trường hỗ trợ 100%”, thầy Hoàn cho hay.
Hiệu trưởng Trường Đại học Công thương Thành phố Hồ Chí Minh chia sẻ, không phải cơ sở giáo dục đại học nào cũng có đủ nguồn lực để thực hiện những chính sách như vậy. Nếu có, cũng cần sự đầu tư lâu dài để đáp ứng theo chuẩn Thông tư 01 chứ không thể một sớm một chiều.
Vị hiệu trưởng cũng nêu quan điểm, nhiều trường đại học hiện nay có thể đang rơi vào tình thế "cái khó bó cái khôn". Cụ thể, việc thiếu hụt giảng viên chất lượng và những hạn chế về tài chính đang tạo ra một vòng luẩn quẩn: thiếu giảng viên giỏi khiến chất lượng giảng dạy giảm sút, trong khi trường lại phải đối mặt với áp lực tài chính để thu hút và giữ chân nhân tài. Khi các trường phải liên tục cân bằng giữa việc duy trì chất lượng đào tạo và giải quyết vấn đề tài chính, sẽ dẫn đến việc khó khăn chồng chất thêm khó khăn.
Tỷ lệ giảng viên có trình độ tiến sĩ tại một số trường đại học vẫn đang ở mức thấp
Theo tìm hiểu của phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, hiện nay, tỷ lệ giảng viên có trình độ tiến sĩ tại một số trường đại học vẫn đang ở mức thấp.
Để độc giả tiện theo dõi, phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam đã thống kê chi tiết số lượng giảng viên theo trình độ của một số trường đại học trong bảng sau:
Hiện nay, Trường Đại học Quang Trung (thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định) đang đào tạo đến trình độ đại học với 18 ngành học. Tầm nhìn đến năm 2030 của trường là xây dựng các chương trình và đề án đào tạo hệ sau đại học.
Theo thống kê trong Báo cáo ba công khai năm học 2023 - 2024 của Trường Đại học Quang Trung, tính tới ngày 21/08/2023, trường có 192 giảng viên toàn thời gian, trong đó có 38 giảng viên trình độ tiến sĩ, 114 giảng viên trình độ thạc sĩ, 40 giảng viên trình độ đại học. Tỷ lệ giảng viên trình độ tiến sĩ, thạc sĩ, đại học lần lượt là 19.8%, 59.4% và 20.8%.
Có thể thấy, tỷ lệ giảng viên toàn thời gian có trình độ tiến sĩ tại trường đã gần đạt yêu cầu so với Thông tư 01, là 20% đối với cơ sở giáo dục đại học không đào tạo tiến sĩ. Tuy nhiên, tới năm 2030, trường cần đạt tỷ lệ giảng viên toàn thời gian có trình độ tiến sĩ không thấp hơn 30% mới đạt yêu cầu của thông tư này.
Trường Đại học Đại Nam (quận Hà Đông, thành phố Hà Nội) hiện nay đào tạo đến trình độ tiến sĩ, với 36 ngành trình độ đại học thuộc 4 khối ngành: Sức khỏe, Kinh tế - Kinh doanh, Kỹ thuật - Công nghệ, và Khoa học xã hội, 5 ngành trình độ thạc sĩ và 1 ngành trình độ tiến sĩ.
Theo Báo cáo ba công khai năm học 2023-2024 của Trường Đại học Đại Nam, tính tới ngày 29/12/2023, tổng giảng viên toàn thời gian của trường là 562 giảng viên, 28 giảng viên có trình độ đại học, 322 giảng viên có trình độ thạc sĩ. Số lượng giảng viên trình độ tiến sĩ là 212, đạt tỷ lệ 37.7% so với tổng giảng viên toàn thời gian.
Đối sánh với tiêu chí 2.3, tiêu chuẩn 2 của Thông tư 01, tỉ lệ giảng viên toàn thời gian có trình độ tiến sĩ của trường đã tiệm cận với yêu cầu 40% vào năm 2025. Tuy nhiên, vẫn còn thách thức khi cần đạt tỷ lệ giảng viên toàn thời gian có trình độ tiến sĩ không thấp hơn 50% vào năm 2030.
Trường Đại học Công nghiệp Quảng Ninh (thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh) có các chương trình đào tạo bậc đại học và thạc sĩ, tập trung vào các ngành Kỹ thuật công nghệ, Kinh tế, và Quản lý.
Theo Báo cáo ba công khai năm học 2024 - 2025 của trường, tính đến ngày 28/06/2024, trường có 209 giảng viên toàn thời gian. Trong đó, chỉ có 33 giảng viên có trình độ tiến sĩ, đạt tỷ lệ 15.8%, còn lại 167 giảng viên trình độ thạc sĩ, 9 giảng viên trình độ đại học.
Để có thể tiếp tục đào tạo trình độ thạc sĩ, từ nay đến năm 2025, trường cần tăng thêm 4.2% giảng viên toàn thời gian có trình độ tiến sĩ để đạt với yêu cầu của Thông tư 01 là có 20% vào năm 2025, và thêm 14.2% giảng viên trình độ tiến sĩ để đạt mục tiêu tối thiểu 30% vào năm 2030.
Trường Đại học Sao Đỏ (thành phố Chí Linh, tỉnh Hải Dương) hiện cung cấp các chương trình đào tạo ở cả bậc đại học và thạc sĩ, trong đó có 1 ngành thạc sĩ là Kỹ thuật điện tử và 14 ngành đại học bao gồm Công nghệ kỹ thuật cơ khí, Công nghệ kỹ thuật ô tô, Kỹ thuật cơ điện tử, và nhiều ngành khác.
Theo thống kê trong Báo cáo thường niên năm 2024 của trường, trong số 178 giảng viên toàn thời gian, có 35 giảng viên có trình độ tiến sĩ, đạt tỷ lệ 19.7%, còn lại là 143 giảng viên trình độ thạc sĩ. Tỷ lệ này gần đạt với tiêu chuẩn tối thiểu 20% giảng viên toàn thời gian trình độ tiến sĩ sẽ áp dụng vào năm 2025 theo Thông tư 01, tuy nhiên, trường cần tiếp tục tăng số lượng giảng viên trình độ tiến sĩ để đạt yêu cầu tối thiểu 30% vào năm 2030.
Với những trường đang đào tạo thạc sĩ và có kế hoạch đào tạo tiến sĩ trong những năm tới, tiêu chuẩn tối thiểu 50% tỷ lệ giảng viên toàn thời gian có trình độ tiến sĩ vào năm 2030 cũng là một thách thức đáng kể. Việc đáp ứng tiêu chuẩn này không chỉ đòi hỏi sự đầu tư mạnh mẽ vào việc phát triển đội ngũ giảng viên mà còn yêu cầu sự cam kết lâu dài từ phía nhà trường trong việc thu hút và giữ chân những giảng viên có trình độ cao.