Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Thông tư số 06/2024/TT-BGDĐT Ban hành quy chế cuộc thi nghiên cứu khoa học, kỹ thuật cấp quốc gia dành cho học sinh trung học cơ sở và trung học phổ thông.
Thông tư số 06/2024/TT-BGDĐT không còn nội dung "đơn vị dự thi chỉ đạo, tổ chức Cuộc thi khoa học, kỹ thuật của học sinh trung học ở địa phương, đơn vị phù hợp với điều kiện thực tế" như Thông tư số 38/2012/TT-BGDĐT, nên vừa qua có nhiều ý kiến cho rằng, năm học 2024-2025 sẽ không tổ chức cuộc thi nghiên cứu khoa học từ cấp trường đến cấp tỉnh.
Tuy vậy, đọc kĩ Thông tư 06/2024/TT-BGDĐT ban hành Quy chế Cuộc thi nghiên cứu khoa học, kỹ thuật cấp quốc gia dành cho học sinh trung học cơ sở và trung học phổ thông, người viết là giáo viên cho rằng điều này thiếu cơ sở vì những lí do sau đây.
Thứ nhất, về tên gọi của cuộc thi theo Thông tư 38/2012/TT-BGDĐT là: Thông tư ban hành Quy chế thi khoa học, kỹ thuật cấp quốc gia học sinh trung học cơ sở và trung học phổ thông.
Tương tự, với Thông tư 06/2024/TT-BGDĐT là: Thông tư ban hành Quy chế Cuộc thi nghiên cứu khoa học, kỹ thuật cấp quốc gia dành cho học sinh trung học cơ sở và trung học phổ thông.
Như thế, về tên gọi, nội dung của hai Thông tư là như nhau: thi nghiên cứu khoa học, kỹ thuật cấp quốc gia dành cho học sinh trung học cơ sở và trung học phổ thông.
Thứ hai, Điều 1 Thông tư 06/2024/TT-BGDĐT ghi rõ: "Quy chế này áp dụng cho các cơ sở giáo dục có học sinh học Chương trình giáo dục phổ thông cấp trung học cơ sở và cấp trung học phổ thông, học viên học Chương trình giáo dục thường xuyên cấp trung học cơ sở và cấp trung học phổ thông (sau đây gọi chung là cơ sở giáo dục) và các tổ chức, cá nhân có liên quan."
Cùng với đó, Điều 2 Thông tư còn cho biết:
"Điều 2. Mục đích, yêu cầu của Cuộc thi
1. Mục đích
a) Khuyến khích học sinh, học viên (sau đây gọi chung là học sinh) nghiên cứu khoa học, kỹ thuật, vận dụng kiến thức đã học vào giải quyết những vấn đề thực tiễn;
b) Góp phần đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá; thúc đẩy giáo dục tích hợp khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học (STEM); nâng cao chất lượng dạy học trong các cơ sở giáo dục;
c) Tạo cơ hội để học sinh giới thiệu kết quả nghiên cứu khoa học, kỹ thuật; tăng cường trao đổi, giao lưu văn hóa, giáo dục giữa các địa phương và hội nhập quốc tế."
Bên cạnh đó, khoản 1, 3 Điều 5 quy định đơn vị dự thi, số lượng dự án dự thi, thí sinh và người hướng dẫn:
1. Đơn vị dự thi
Mỗi Sở Giáo dục và Đào tạo; mỗi trường phổ thông trực thuộc Bộ và cơ quan ngang Bộ (sau đây gọi chung là trường trực thuộc Bộ); mỗi đại học, trường đại học, viện, học viện có trường phổ thông là một đơn vị dự thi.
3. Thí sinh dự thi và người hướng dẫn nghiên cứu
a) Thí sinh dự thi phải có đủ các điều kiện sau:
- Là học sinh lớp 8, lớp 9, lớp 10, lớp 11, lớp 12;
- Tự nguyện tham gia và được chọn vào đội tuyển của đơn vị dự thi;
- Có kết quả học tập, rèn luyện học kỳ I (nếu Cuộc thi được tổ chức trong học kỳ II) hoặc năm học liền kề trước năm học tổ chức Cuộc thi (nếu Cuộc thi được tổ chức trong học kỳ I) đạt từ mức khá trở lên;
- Mỗi thí sinh chỉ được tham gia 01 (một) dự án dự thi trong 01 (một) lần tổ chức Cuộc thi.
b) Người hướng dẫn nghiên cứu
- Mỗi dự án dự thi có ít nhất 01 (một) người hướng dẫn nghiên cứu là giáo viên, nhân viên có chuyên môn phù hợp với dự án dự thi đang làm việc tại cơ sở giáo dục nơi thí sinh đang học.
- Mỗi người hướng dẫn nghiên cứu chỉ được hướng dẫn 01 (một) dự án dự thi trong 01 (một) lần tổ chức Cuộc thi.
Ngoài ra, Điều 12 Thông tư quy định quy trình đăng ký, phê duyệt và lựa chọn dự án dự thi:
1. Đối với cơ sở giáo dục
a) Cơ sở giáo dục thông báo công khai mục tiêu, nội dung, yêu cầu, tiêu chí đánh giá dự án dự thi và hình thức tổ chức Cuộc thi để giáo viên, nhân viên phát hiện, hướng dẫn học sinh lựa chọn đề tài, xây dựng kế hoạch nghiên cứu;
b) Giáo viên, nhân viên đã hướng dẫn học sinh xây dựng kế hoạch nghiên cứu báo cáo với tổ chuyên môn để tổ chuyên môn báo cáo, đề nghị hiệu trưởng hoặc giám đốc (sau đây gọi chung là người đứng đầu) cơ sở giáo dục xem xét, phê duyệt;
c) Người đứng đầu cơ sở giáo dục phê duyệt kế hoạch nghiên cứu và người hướng dẫn nghiên cứu theo đề nghị của tổ chuyên môn; chỉ đạo tổ chuyên môn theo dõi, hỗ trợ quá trình nghiên cứu của học sinh theo kế hoạch nghiên cứu đã được phê duyệt;
d) Cơ sở giáo dục tổ chức đánh giá dự án của học sinh; lựa chọn dự án thuộc cơ sở giáo dục gửi đơn vị dự thi để được đánh giá, lựa chọn theo hướng dẫn của đơn vị dự thi.
Có thể nhận thấy, Thông tư 06/2024/TT-BGDĐT quy định rất chặt chẽ về: mục đích, yêu cầu, học sinh tham gia cuộc thi và trách nhiệm của giáo viên hướng dẫn.
Thứ ba, điều đáng nói, nếu cho rằng, Cuộc thi nghiên cứu khoa học kỹ thuật dành cho học sinh chỉ tổ chức ở cấp quốc gia, không tổ chức ở cấp từ trường đến tỉnh, theo người viết là thiếu cơ sở.
Bởi lẽ, không có cuộc thi cấp trường, cấp Phòng Giáo dục và Đào tạo thì làm sao có cuộc thi cấp tỉnh và cuộc thi cấp quốc gia?
Cuộc thi khoa học kĩ thuật dành cho học sinh phổ thông từ trước đến nay vẫn theo quy trình: thi cấp trường/Phòng chọn ra dự án thi cấp tỉnh; thi cấp tỉnh chọn ra dự án thi cấp quốc gia; thi cấp quốc gia chọn ra dự án thi quốc tế.
Thứ tư, hiện nay rất nhiều địa phương đã có công văn triển khai cuộc thi nghiên cứu khoa học, kỹ thuật cấp tỉnh.
Ví dụ, ngày 26/9/2024, Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh đã có thông báo trên trang web của cơ quan này về việc nộp hồ sơ dự thi cuộc thi khoa học kỹ thuật cấp thành phố năm học 2024-2025. [1]
Trước đó, ngày 10/5/2024, Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh đã có Công văn số 2855/SGDĐT-GDTrH về việc tổ chức cuộc thi khoa học kỹ thuật cấp thành phố học sinh trung học năm học 2024 - 2025. [1]
Hoặc Công văn số 3660 /KH-SGDĐT ngày 23/9/2024 của Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Long An ban hành Kế hoạch tổ chức cuộc thi khoa học kỹ thuật dành cho học sinh trung học tỉnh Long An năm học 2024-2025.
Không lẽ các Sở Giáo dục và Đào tạo các tỉnh thành đều không hiểu tinh thần của Thông tư Thông tư 06/2024/TT-BGDĐT ban hành Quy chế Cuộc thi nghiên cứu khoa học, kỹ thuật cấp quốc gia dành cho học sinh trung học cơ sở và trung học phổ thông?
Nếu nhiều Sở Giáo dục và Đào tạo có sự hiểu nhầm về cuộc thi này thì chắc chắn Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có công văn nhắc nhở.
Thứ năm, giáo viên tham gia hướng dẫn học sinh dự thi nghiên cứu khoa học kĩ thuật cấp trường, cấp tỉnh được hưởng một số ưu tiên theo quy định chung.
Cụ thể, giáo viên được tính giảm số tiết dạy trong thời gian hướng dẫn vận dụng theo quy định tại thông tư 28/2009/TT-BGDĐT và Thông tư 15/2017/TT- BGDĐT ban hành kèm theo thông tư số 28/2009/TT-BGDĐT để có thời gian cho việc nghiên cứu, hướng dẫn học sinh, đi thực tế, thực hành, xây dựng báo cáo, chuẩn bị và tham dự cuộc thi.
Còn ở Thành phố Hồ Chí Minh, đối với giáo viên có nhiều đóng góp tích cực và có học sinh đạt thành tích cao trong cuộc thi thì được xem xét nâng lương trước thời hạn, được ưu tiên xét đi học tập nâng cao trình độ, được đề nghị xét tặng giấy khen, bằng khen và ưu tiên khi xét tặng các danh hiệu khác (Công văn số 2855/SGDĐT-GDTrH ngày 10/5/2024).
Không ít giáo viên đã hướng dẫn học sinh làm hoàn thành dự án để chuẩn bị dự thi cấp trường, cấp tỉnh. Nếu cuộc thi này được bãi bỏ, không những học sinh bị ảnh hưởng tâm lí mà còn giáo viên cũng sẽ không được tính thêm giờ dạy hay quy đổi tiết nghĩa vụ theo quy định.
Vì vậy, nếu cho rằng, Bộ Giáo dục và Đào tạo bãi bỏ cuộc thi khoa học kỹ thuật cấp tỉnh đến cấp trường thì kế hoạch năm học của các nhà trường trung học cơ sở, trung học phổ thông sẽ bị đảo lộn.
Rất mong Bộ sẽ có thông tin thêm để tránh các cách hiểu khác nhau liên quan đến nội dung trên để các nhà trường, giáo viên và học sinh nắm được thông tin chính xác.
Tài liệu tham khảo:
[1] https://hcm.edu.vn/thong-bao/thong-bao-nop-ho-so-du-thi-cuoc-thi-khoa-hoc-ky-thuat-cap-thanh-pho-nam-hoc-202/ctfull/41000/78475
(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.