Sáng 12/10, tại Hà Nội, Viện Dinh dưỡng Quốc gia (Bộ Y tế) phối hợp cùng Hiệp hội Dinh dưỡng Nhật Bản (JDA), với sự đồng hành của Tập đoàn TH, tổ chức Hội thảo Quốc tế về Dinh dưỡng Người Việt lần II - chủ đề "Dinh dưỡng Học đường".
Hội thảo có sự tham dự của bà Nguyễn Thị Mai Hoa - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa Giáo dục của Quốc hội; ông Lê Văn Khảm - Ủy viên thường trực Ủy ban Xã hội của Quốc hội; cùng lãnh đạo cục vụ của Quốc hội; đại diện cơ quan bộ, ban ngành của Chính phủ; lãnh đạo tổ chức xã hội nghề nghiệp, đại diện một số Đại sứ quán tại Việt Nam...
Về phía đơn vị tổ chức có: PGS, TS Trần Thanh Dương - Viện trưởng Viện Dinh dưỡng (Bộ Y tế); GS Nakamura Teiji - Chủ tịch Hiệp hội Dinh dưỡng Nhật Bản.
Về phía chuyên gia khách mời có: Th.S Josselyn Neukom - Phó Chủ tịch Phụ trách Sức khỏe Cộng đồng tại SwipeRx (Mỹ); PGS.TS Nguyễn Thanh Đề - Vụ trưởng Vụ Giáo dục thể chất (Bộ Giáo dục và Đào tạo); GS.TS.BS Lê Thị Hợp - Chủ tịch Hội nữ trí thức Việt Nam, nguyên Viện trưởng Viện Dinh dưỡng (Bộ Y tế), nguyên Chủ tịch Hội Dinh dưỡng Việt Nam; PGS.TS Nguyễn Phương Mai - chuyên gia tư vấn và đào tạo tại Culture Move (Hà Lan).
Về phía Tập đoàn TH có: Anh hùng lao động Thái Hương, Nhà Sáng lập - Chủ tịch Hội đồng chiến lược Tập đoàn TH.
Ngoài ra, hội thảo có sự tham gia của đông đảo chuyên gia dinh dưỡng, đại diện các cơ quan thông tấn báo chí.
Hội thảo đã cùng nghe 6 tham luận: "Thực trạng dinh dưỡng người Việt và vấn đề dinh dưỡng học đường tại Việt Nam" do PGS.TS Trần Thanh Dương - Viện trưởng Viện Dinh dưỡng trình bày;
"Kinh nghiệm triển khai dinh dưỡng học đường, Luật Dinh dưỡng học đường của Nhật Bản và giải pháp" do GS Nakamura Teiji - Chủ tịch Hiệp hội Dinh dưỡng Nhật Bản làm diễn giả;
"Kinh nghiệm triển khai hiệu quả chương trình dinh dưỡng học đường - Dẫn chứng từ Mỹ và thế giới do Th.S Josselyn Neukom - Phó Chủ tịch Phụ trách Sức khỏe Cộng đồng tại SwipeRx (Mỹ) chia sẻ;
"Dinh dưỡng học đường - Góc nhìn từ khoa học não bộ và đề xuất chính sách do PGS.TS Nguyễn Phương Mai - chuyên gia tư vấn và đào tạo tại Culture Move (Hà Lan) trình bày;
Và "Mô hình bữa ăn học đường bảo đảm dinh dưỡng hợp lý kết hợp tăng cường hoạt động thể lực cho trẻ em, học sinh, sinh viên Việt Nam và tính cấp thiết của việc chuẩn hóa dinh dưỡng học đường kết hợp với rèn luyện thể lực do PGS.TS Nguyễn Thanh Đề - Vụ trưởng Vụ Giáo dục thể chất (Bộ Giáo dục và Đào tạo) trình bày;
"Sự cần thiết của dinh dưỡng cho lứa tuổi học đường" do GS, TS, BS Lê Thị Hợp trình bày.
3 gánh nặng về dinh dưỡng Việt Nam đang phải đối mặt
Trình bày tham luận tại hội thảo, PGS.TS. Trần Thanh Dương - Viện trưởng Viện Dinh dưỡng cho hay, trẻ em Việt Nam đang phải đối mặt với ba gánh nặng về dinh dưỡng: Suy dinh dưỡng thể thiếu (đặc biệt là suy dinh dưỡng thể thấp còi); thừa cân béo phì và thiếu vi chất dinh dưỡng.
“Theo số liệu điều tra toàn quốc năm 2023, tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi ở trẻ em dưới 5 tuổi của Việt nam là 18,2% - thuộc nhóm các quốc gia có tỷ lệ suy dinh dưỡng thể thấp còi trẻ em ở dưới mức 20%, là mức trung bình theo phân loại của Tổ chức Y tế thế giới (WHO). Tuy nhiên tỷ lệ này vẫn còn cao ở vùng Trung du, miền núi phía Bắc và Tây Nguyên với số liệu lần lượt là 24,8% cùng 25,9%.
Bên cạnh đó, có sự gia tăng tỷ lệ thừa cân, béo phì ở tất cả các đối tượng. Trong đó phải kể đến là thừa cân, béo phì ở trẻ 5-19 tuổi, gia tăng từ 8,5% năm 2010 lên đến 19,0% vào năm 2020 - tăng gấp hơn 2 lần sau 10 năm” – ông Dương nêu số liệu.
Để giải quyết tình trạng này, Chính phủ Việt Nam đã ban hành Chiến lược Quốc gia về Dinh dưỡng giai đoạn 2021-2030, với những mục tiêu cụ thể nhằm cải thiện tình trạng dinh dưỡng cho toàn dân, đặc biệt là nhóm trẻ em và thanh thiếu niên tuổi học đường.
Trong lĩnh vực dinh dưỡng học đường, theo PGS.TS. Trần Thanh Dương, để đạt được các mục tiêu đề ra, ngoài sự nỗ lực, chủ động của nhà trường và các tổ chức giáo dục, cần có sự tham gia của gia đình, doanh nghiệp và toàn thể cộng đồng.
Phụ huynh cần được trang bị kiến thức dinh dưỡng để giúp con em mình duy trì thói quen ăn uống lành mạnh cả ở trường và tại gia đình.
Các doanh nghiệp thực phẩm cũng đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong việc cung cấp các sản phẩm dinh dưỡng lành mạnh và tham gia vào các chương trình hỗ trợ dinh dưỡng cho trẻ em.
Thành công của Nhật Bản trong việc cải thiện chiều cao
Tại Hội thảo, GS Nakamura Teiji - Chủ tịch Hiệp hội Dinh dưỡng Nhật Bản đã chia sẻ câu chuyện về việc luật hóa liên quan đến dinh dưỡng học đường của Nhật Bản giúp cải thiện chiều cao.
Là người tham gia thiết kế chương trình giáo dục về khoa học dinh dưỡng cải tạo tầm vóc, thể trạng người Nhật Bản, ông cho rằng chìa khóa để cải thiện dinh dưỡng là chương trình bữa ăn học đường.
Luật Bữa ăn học đường của Nhật Bản năm 1954 được áp dụng trong ngành giáo dục, với tiêu chuẩn hấp thụ dinh dưỡng và tiêu chuẩn quản lý an toàn thực phẩm của bữa ăn trường học.
Kết quả của dự án này mang tới sự thay đổi rõ rệt về tầm vóc, chiều cao, cân nặng của trẻ. Sau hơn 50 năm, người Nhật đạt được những thành công vượt trội. Năm 1954, họ có chiều cao tương đương người Việt thì nay họ đã có chiều cao đứng top đầu châu Á.
Việc luật hóa liên quan đến dinh dưỡng học đường là vô cùng quan trọng. Trong đó, Luật của Nhật bản tập trung vào các nội dung chính: có tiêu chuẩn về bữa trưa học đường; Tiêu chuẩn dinh dưỡng cho bữa trưa học đường; Xác định tiêu chuẩn về hàm lượng dinh dưỡng cần thiết; Tiêu chuẩn về quản lý vệ sinh bữa trưa học đường.
Theo GS Nakamura Teiji, "Bữa trưa học đường" không chỉ là một bữa ăn, mà còn là cơ hội để trẻ em khám phá và học hỏi về nhiều lĩnh vực như dinh dưỡng, sức khỏe, nông nghiệp, thủy sản, lao động, chế biến thực phẩm, nấu ăn, vệ sinh thực phẩm, mối quan hệ giữa con người, môi trường và văn hóa ẩm thực một cách toàn diện.
Năm 2005, Nhật Bản tiếp tục ban hành Luật cơ bản về giáo dục dinh dưỡng, đề cập đến trách nhiệm của doanh nghiệp trong việc nâng cao hiểu biết người dân về tầm quan trọng của chế độ dinh dưỡng. Những doanh nghiệp này cũng chú trọng hợp tác với các Bộ, ban ngành để áp dụng các phương pháp đo lường về dinh dưỡng.
Tại hội thảo, trong bài tham luận của mình, Th.S Josselyn Neukom - Phó Chủ tịch Phụ trách Sức khỏe Cộng đồng tại SwipeRx (Mỹ) đã nêu về kinh nghiệm của Mỹ và thế giới liên quan đến vấn đề dinh dưỡng học đường.
Trong đó đề cập đến 6 tiêu chuẩn toàn cầu về trường học nâng cao sức khỏe. Một trong đó là cần xây dựng các tiêu chuẩn cho bữa ăn học đường; Đảm bảo các chương trình bữa ăn tại trường tuân thủ các tiêu chuẩn, bao gồm thực phẩm địa phương lành mạnh; thực hiện chiến lược căn-tin lành mạnh (ví dụ: không có đồ uống có đường, không sử dụng thực phẩm chế biến sẵn, ưu tiên thực phẩm địa phương)...
Mô hình điểm bữa ăn học đường
Trình bày tham luận: "Mô hình bữa ăn học đường bảo đảm dinh dưỡng hợp lý kết hợp tăng cường hoạt động thể lực cho trẻ em, học sinh, sinh viên Việt Nam và tính cấp thiết của việc chuẩn hóa dinh dưỡng học đường kết hợp với rèn luyện thể lực", PGS.TS Nguyễn Thanh Đề - Vụ trưởng Vụ Giáo dục thể chất đã có những dẫn chứng, kết quả triển khai.
PGS.TS. Nguyễn Thanh Đề dẫn chứng, một điểm nhấn về giải pháp trong lĩnh vực dinh dưỡng học đường phù hợp với thực tiễn ở Việt Nam. Đó là Mô hình điểm bữa ăn học đường bảo đảm dinh dưỡng hợp lý kết hợp tăng cường hoạt động thể lực cho trẻ em, học sinh, sinh viên.
Mô hình này do Bộ Giáo dục và Đào tạo triển khai với sự đồng hành của Tập đoàn TH, được thực hiện tại 10 tỉnh thành trên cả nước, đại diện cho 5 vùng sinh thái của Việt Nam.
Cụ thể, sau khi thực hiện đánh giá tình trạng dinh dưỡng và xây dựng thực đơn phù hợp với từng địa phương, bữa ăn học đường trong mô hình điểm nói trên được tiếp cận theo hướng sử dụng thực phẩm hoàn toàn từ tự nhiên, dựa trên lợi thế về nông nghiệp của vùng miền, sữa tươi được đưa vào cấu phần bữa ăn một cách khoa học.
Can thiệp chính của Mô hình điểm là 400 thực đơn bữa ăn học đường đa dạng, cân đối, giàu vi chất dinh dưỡng, bữa phụ chiều sử dụng 1 ly sữa tươi để cải thiện khẩu phần canxi, kết hợp giáo dục dinh dưỡng và giáo dục thể chất qua 130 bài tập vận động và 60 trò chơi vận động được biên soạn, phù hợp với từng lứa tuổi giúp học sinh tăng cường sức khỏe và phát triển thể lực.
Kết quả nghiên cứu cho thấy, mô hình điểm đã có hiệu quả tích cực đối với sự phát triển chiều cao, cân nặng của trẻ, đồng thời góp phần nâng cao kiến thức về dinh dưỡng hợp lý và tăng cường thể lực cho cả ba đối tượng: học sinh, nhà trường và phụ huynh.
Từ những kết quả đạt được, PGS.TS Nguyễn Thanh Đề cũng đưa ra một số đề xuất cụ thể như cần nhân rộng mô hình điểm; Xây dựng chính sách và tiến tới luật hóa dinh dưỡng học đường, đó sẽ là cơ sở pháp lý để cơ quan quản lý, các nhà trường, doanh nghiệp tham gia chuẩn bị và tuân thủ các điều kiện về cơ sở vật chất, nhân lực, quy trình, chuyên môn phục vụ bữa ăn học đường; Đảm bảo nguồn nhân lực có chuyên môn về dinh dưỡng trong trường học.
Đề xuất Luật hóa dinh dưỡng học đường
Tại hội thảo, GS.TS.BS. Lê Thị Hợp - Chủ tịch Hội Nữ trí thức Việt Nam, nguyên Viện trưởng Viện Dinh dưỡng, Bộ Y tế, nguyên Chủ tịch Hiệp hội dinh dưỡng Việt Nam cũng đưa ra khuyến nghị Luật hóa/chính sách hóa dinh dưỡng học đường tại nước ta là vấn đề cấp thiết, để có giải pháp bền vững và đồng bộ.
“Luật hóa vấn đề dinh dưỡng học đường giúp chuẩn hóa bữa ăn cho học sinh, chuẩn hóa quy trình chế biến, tăng cường nhận thức dinh dưỡng lành mạnh để giúp cho trẻ phát triển toàn diện, giảm nguy cơ mắc các mạn tính liên quan đến dinh dưỡng sau này.
Luật cũng là căn cứ để quy định cho những người làm công tác dinh dưỡng học đường phải được đào tạo bài bản; đưa kiến thức dinh dưỡng vào các bài học chính khóa cho học sinh; Tăng cường sự phối hợp giữa gia đình và nhà trường trong chăm sóc dinh dưỡng cho học sinh”, bà nêu ý kiến.
Tại hội thảo, Anh hùng lao động Thái Hương, Nhà Sáng lập - Chủ tịch Hội đồng chiến lược Tập đoàn TH bày tỏ nỗi trăn trở Nhật Bản đã có được sự cải thiện tầm vóc rất lớn trong khi Việt Nam đang đứng thứ 15 từ dưới lên trên thế giới về chiều cao.
"Chúng ta cần một hành lang pháp lý cho dinh dưỡng học đường. Và nhà các nhà kinh doanh thực phẩm phải thực hiện sứ mệnh của mình cùng gánh vác trọng trách của đất nước về dinh dưỡng học đường. Không chỉ mình tôi, không chỉ có những doanh nghiệp như TH, tôi đã chia sẻ trong buổi Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm gặp gỡ doanh nhân ngày 11/10, tầng lớp doanh nhân của đất nước ta có nội lực rất lớn, có tâm, có tầm, có trí và có tài, đủ bản lĩnh, để lãnh hội, để gánh vác trọng trách cùng đất nước để bước vào kỷ nguyên mới, “kỷ nguyên vươn mình của dân tộc” như Tổng Bí thư, Chủ tịch nước đã nói.
Ngoài vươn mình trong kinh tế, văn minh, thì phải vươn mình về tầm vóc, thể lực, chiều cao. Ngoài chính sách hành lang pháp lý, các nhà kinh doanh thực phẩm phải xem sứ mệnh nâng cao tầm vóc của dân tộc là của mình, cùng gánh vác trọng trách này.
Trong dinh dưỡng, gồm có dinh dưỡng trường học, bữa ăn học đường, vệ sinh trường học, hoạt động thể chất. Trong bữa ăn học đường, các chuyên gia đều đề cao, và nhắc lại về vai trò của sữa tươi. Mỗi ly sữa tươi giúp cung cấp các vi chất cần thiết cho lứa tuổi học đường, ở mọi vùng miền, từ đồng bằng, miền núi, miền biển, thành phố, đến nông thôn.
Tôi cho rằng, để trẻ em được chăm sóc đầy đủ, cần có những quy định đủ rộng và bao trùm. Cơ sở khoa học, thực tiễn đã đầy đủ cho thấy, chúng ta cần xây dựng Luật dinh dưỡng học đường.
Trong luật này, có cả hoạt động thể chất, quy định về nhân lực, giáo dục dinh dưỡng…. Viện Dinh dưỡng (Bộ Y Tế) sẽ là đơn vị quan trọng để đưa ra đề xuất cho nội dung này.
Khoa học đã chứng minh, 86% chiều cao của đời người phát triển ở độ tuổi vàng 0-12, 14% phát triển trong giai đoạn tới 25 tuổi. Cho nên, chúng ta hãy cùng tăng cường truyền thông và có các hành động thúc đẩy sự ra đời của các chính sách về dinh dưỡng học đường.
Tôi mong muốn truyền cảm hứng để mọi người thúc đẩy sự ra đời của những hành lang pháp lý cho dinh dưỡng học đường. Tôi sẽ kiên định và bền bỉ với hành trình này. Tôi luôn tâm niệm, nhất quán với việc là một nhà sản xuất thực phẩm tử tế, để cung cấp các sản phẩm trước hết cho chính người dân Việt Nam rồi mới ra quốc tế".
