Tại Kết luận số 91-KL/TW, Bộ Chính trị đề nghị các cấp nâng cao năng lực ngoại ngữ của học sinh, sinh viên, từng bước đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học.
Tại Hội nghị của Thường trực Chính phủ tổ chức với sự góp mặt của nhiều doanh nghiệp lớn, ông Phạm Nhật Vượng - Chủ tịch Vingroup đề xuất Chính phủ phổ cập tiếng Anh không chỉ ở trường công lập mà còn cho toàn dân.
Việc làm sao để học sinh, người dân học và sử dụng được tiếng Anh là một vấn đề được quan tâm bàn luận rất nhiều thời gian qua.
Cơ sở hạ tầng, đội ngũ giáo viên vùng sâu, vùng xa còn hạn chế
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, bà Nguyễn Thị Diệu Hoa - Đồng sáng lập kiêm Giám đốc Phát triển sản phẩm, Trung tâm IELTS LangGo bày tỏ: “Trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay, việc nắm vững tiếng Anh không chỉ là một lợi thế mà còn là một yêu cầu thiết yếu để thích nghi và phát triển. Chính vì lý do này, chúng tôi hoàn toàn ủng hộ và đồng tình với đề xuất phổ cập tiếng Anh cho toàn dân của Chủ tịch Vingroup - ông Phạm Nhật Vượng.
Tiếng Anh không chỉ là ngôn ngữ chính thức trong giao dịch quốc tế, mà còn là chìa khóa mở ra cánh cửa của nhiều cơ hội việc làm và học tập. Ngôn ngữ này giúp chúng ta tiếp cận với kho tàng tri thức khổng lồ của nhân loại, từ khoa học công nghệ đến văn hóa, xã hội, để xây dựng một xã hội học tập suốt đời, đáp ứng nhu cầu của thời đại mới.
Vì vậy, chúng tôi tin rằng, đề xuất này không chỉ có ý nghĩa thiết thực trong việc nâng cao trình độ ngoại ngữ cho người dân Việt Nam mà còn góp phần tích cực vào sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước”.
Bà Nguyễn Thị Diệu Hoa - Đồng sáng lập kiêm Giám đốc Phát triển sản phẩm, Trung tâm IELTS LangGo. Ảnh: NVCC.
Tuy nhiên bà Diệu Hoa cũng đánh giá, việc tiến tới phổ cập tiếng Anh toàn dân và đạt mục tiêu đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai đang đối mặt với nhiều thách thức.
“Thứ nhất, hiện tại, hệ thống trường học ở các vùng miền có sự chênh lệch lớn về cơ sở vật chất và chất lượng giáo viên. Để triển khai đồng bộ chương trình giảng dạy tiếng Anh trên toàn quốc, cần đảm bảo tính nhất quán trong nội dung học thuật và nâng cao năng lực đội ngũ giáo viên, đặc biệt ở các khu vực nông thôn và miền núi. Điều này đòi hỏi sự đầu tư về cả tài chính và thời gian.
Thứ hai, để phổ cập tiếng Anh và nâng cao chất lượng giảng dạy, cần thời gian để xây dựng lộ trình, đào tạo giáo viên, cập nhật chương trình học phù hợp và cải thiện cơ sở vật chất. Đây là một quá trình dài hạn, không thể đạt được trong một thời gian ngắn.
Thứ ba, mặc dù chương trình giảng dạy được cải thiện, nhưng nếu học sinh và phụ huynh không nhận thức được tầm quan trọng của việc học tiếng Anh, việc phổ cập sẽ gặp nhiều khó khăn. Ở một số khu vực, tiếng Anh vẫn chưa được xem là một kỹ năng cần thiết cho tương lai, dẫn đến việc học sinh không dành đủ thời gian và sự chú tâm. Việc thay đổi nhận thức của cả cộng đồng, giúp họ thấy rõ lợi ích của việc thành thạo tiếng Anh, chính là thách thức lớn nhất trong quá trình này.
Vì vậy, để đạt được mục tiêu đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong nhà trường, cần sự đồng lòng và hợp tác từ cả hệ thống giáo dục, các tổ chức xã hội và chính phụ huynh, học sinh” - đại diện trung tâm này phân tích.
Ông Hoàng Tuấn Anh, Giám đốc Hệ thống Anh ngữ Jaxtina cũng cho biết: “Đề xuất sẵn sàng tài trợ giáo viên đến vùng sâu, vùng xa để giảng dạy tiếng Anh của Tập đoàn Vingroup và các doanh nghiệp lớn khác là một sáng kiến nhân văn và đầy ý nghĩa cho cộng đồng. Việc này không chỉ tạo điều kiện học tập cho trẻ em ở các khu vực khó khăn, mà còn góp phần phát triển kinh tế - xã hội tại những vùng còn nhiều khó khăn. Tiếng Anh có thể trở thành “cần câu cơm” như ông Phạm Nhật Vượng đã nhấn mạnh, mang đến cơ hội việc làm và phát triển cho các thế hệ tương lai.
Phổ cập tiếng Anh toàn dân và đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai trong nhà trường là mục tiêu cao cả, nhưng không hề dễ dàng. Một trong những thách thức lớn nhất là sự thiếu đồng đều về chất lượng giáo dục tiếng Anh giữa các vùng miền.
Ở các khu vực thành thị, học sinh có điều kiện tiếp cận với giáo viên chất lượng cao, tài liệu học tập tiên tiến và môi trường học ngoại ngữ đa dạng. Ngược lại, ở vùng sâu, vùng xa, điều kiện giáo dục từ cơ sở hạ tầng đến đội ngũ giáo viên đều còn hạn chế. Thứ nhất, nơi này thiếu giáo viên có trình độ giảng dạy tiếng Anh đạt chuẩn, đặc biệt là giáo viên có khả năng giao tiếp tốt với người bản xứ. Thứ hai, cơ sở vật chất và công nghệ hỗ trợ học tập tiếng Anh tại các vùng sâu, vùng xa chưa được đầu tư đầy đủ. Các em thiếu môi trường thực hành và công cụ học tập hiện đại như máy tính, Internet, hoặc phần mềm học ngoại ngữ.
Bên cạnh đó, động lực duy trì việc học và sử dụng tiếng Anh từ chính người học cũng là một bài toán cần lời giải. Nhiều người học tiếng Anh nhưng không có môi trường thực hành hoặc không thấy được lợi ích ngay lập tức, dẫn đến bỏ cuộc giữa chừng”.
Hợp tác công - tư trong giảng dạy để nhanh chóng phổ cập tiếng Anh
Bà Nguyễn Thị Thảo Nguyên - Trưởng phòng kinh doanh, Trung tâm IELTS LangGo (cơ sở Hà Đông, Hà Nội) chia sẻ, đối với mục tiêu phổ cập tiếng Anh toàn dân, trách nhiệm của các trung tâm tiếng Anh là giúp người học đạt được những kết quả nhất định sau mỗi khóa học. Trung tâm cũng triển khai phương pháp 3 hỗ trợ 1 (giáo viên, cố vấn và ban vận hành cùng hỗ trợ), giúp tối ưu hóa trải nghiệm học tập và đảm bảo mọi học viên đều nhận được sự hướng dẫn sát sao.
Bên cạnh đó, các trung tâm ngoại ngữ cần có sự đồng hành, chia sẻ với hệ thống giáo dục công lập. Các trung tâm có thể hợp tác với các cơ sở giáo dục công lập để bổ trợ và nâng cao chất lượng giảng dạy tiếng Anh, tạo môi trường học tập ngoài giờ cho học sinh, sinh viên, với những suất học bổng, chương trình khuyến học ưu đãi”.
Bà Nguyễn Thị Thảo Nguyên, Trưởng phòng kinh doanh, Trung tâm IELTS LangGo (cơ sở Hà Đông, Hà Nội). Ảnh: NVCC.
Chia sẻ về hoạt động hợp tác của Hệ thống Anh ngữ Jaxtina với các cơ sở giáo dục đại học, vị Giám đốc cho hay: “Chúng tôi đã ký kết hợp tác chiến lược và đồng hành trong chương trình đào tạo tiếng Anh với nhiều trường đại học tại Hà Nội, trong đó hợp tác chuyên sâu với Đại học Bách khoa Hà Nội; đồng thời, có thoả thuận hợp tác với nhiều trường như: Trường Đại học Xây dựng Hà Nội, Trường Đại học Điện lực, Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông, Trường Đại học Công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh… nhằm xây dựng và tổ chức các chương trình bồi dưỡng nâng cao năng lực tiếng Anh cho sinh viên, đáp ứng chuẩn đầu ra tiếng Anh của trường, cụ thể các chương trình đào tạo như khóa học luyện thi TOEIC, IELTS…
Ngoài ra, giữa các trung tâm trong hệ thống và nhà trường cũng đồng thuận hợp tác trong việc tổ chức các hoạt động ngoại khóa, hội thảo, tọa đàm chuyên môn, trao đổi kinh nghiệm học tiếng Anh, kiểm tra trình độ tiếng Anh miễn phí và tổ chức các khóa học ngắn hạn phi lợi nhuận cho sinh viên”.
Ông Hoàng Tuấn Anh cũng chia sẻ, hợp tác công - tư trong giảng dạy tiếng Anh là giải pháp cần thiết để nâng cao chất lượng giáo dục và tận dụng nguồn lực từ cả hai phía. Thay vì tập trung vào các rào cản, nên khuyến khích xây dựng môi trường hợp tác dựa trên niềm tin và mục tiêu chung là nâng cao năng lực ngoại ngữ cho học sinh, sinh viên. Nếu các bên có thể làm việc dựa trên cơ sở linh hoạt và đồng bộ, đặt lợi ích của người học lên trên hết, thì nhiều khó khăn có thể được tháo gỡ.
Vị Giám đốc đề xuất, việc tập trung vào nâng cao tiêu chuẩn giảng dạy và cập nhật các phương pháp đào tạo tiên tiến cũng rất quan trọng. Các trung tâm tư nhân có thể hỗ trợ bằng cách cung cấp giáo viên trình độ chuyên môn cao, phương pháp học hiện đại và chương trình giảng dạy phù hợp với nhu cầu học tập thực tế của học sinh.
Đảm bảo chất lượng “giáo viên nước ngoài” chứ không chỉ “người nước ngoài”
Theo bà Nguyễn Thị Diệu Hoa, việc thu hút giáo viên bản ngữ tới dạy học trong các cơ sở giáo dục là biện pháp hữu ích để học sinh tiếp cận với tiếng Anh tốt hơn, bởi, sẽ tạo cho các em có môi trường luyện nghe tone giọng, ngữ điệu (accent) người nước ngoài.
Tuy nhiên, theo bà Diệu Hoa, cần phải xem xét những yếu tố sau: “Việc huy động “giáo viên nước ngoài” cần đảm bảo họ có đủ chứng chỉ tiếng Anh và chứng chỉ đào tạo chuyên môn, không đơn giản chỉ là vì đó là “người nước ngoài”. Thực tế cho thấy, nhiều trung tâm hiện đang sử dụng giáo viên nước ngoài không đủ chứng chỉ, dẫn đến hiệu quả giảng dạy thấp hơn so với giáo viên Việt Nam có chuyên môn cao.
Bên cạnh đó, Nhà nước cũng cần có sự cân đối về ngân sách; nếu ngân sách cho phép, việc sử dụng giáo viên nước ngoài đủ bằng cấp và chứng chỉ là giải pháp tốt. Tuy nhiên, trong trường hợp ngân sách hạn chế, việc sử dụng giáo viên Việt Nam có trình độ, chứng chỉ chuyên môn phù hợp sẽ là giải pháp tối ưu về chi phí, trong khi hiệu quả giảng dạy không hề thua kém”.
Ông Hoàng Tuấn Anh cho rằng: “Để tăng cường số tiết giảng dạy tiếng Anh và thu hút giáo viên nước ngoài trong các trường học, cần có sự quan tâm từ nhiều phía. Bộ Giáo dục Đào tạo có thể xem xét đề xuất tăng tiết giảng dạy và thực hành tiếng Anh, đồng thời xây dựng chương trình giảng dạy linh hoạt, kết hợp với các hoạt động ngoại khóa để khuyến khích học sinh tham gia.
Ngoài ra, cần tạo môi trường hấp dẫn cho giáo viên nước ngoài, thông qua mức lương và phúc lợi hợp lý, cũng như cơ hội phát triển nghề nghiệp. Các trường công lập cũng nên hợp tác với các trung tâm ngoại ngữ uy tín để nâng cao chất lượng giảng dạy”.
Bên cạnh đó, ông Tuấn Anh cũng đề xuất, để khắc phục những khó khăn trong đào tạo tiếng Anh cho trẻ em ở khu vực khó khăn và đảm bảo sẽ trở thành “cần câu cơm” cho các em, trước hết, cần cải thiện chất lượng giáo viên.
“Chúng ta cần tạo điều kiện để giáo viên tiếng Anh được đào tạo bài bản, đồng bộ, có cơ hội tham gia các khóa học nâng cao, đặc biệt là khoá học với chuyên gia ngôn ngữ nước ngoài.
Về mặt chính sách, tôi cho rằng, cần có những chương trình hỗ trợ tài chính dành cho các trường học ở khu vực khó khăn, giúp họ có thể đầu tư vào cơ sở hạ tầng và thiết bị dạy học. Ngoài ra, cần xây dựng các chương trình hợp tác công - tư, kết nối giữa các trung tâm đào tạo tiếng Anh và trường học để đưa giáo viên bản ngữ đến giảng dạy trực tiếp tại các trường. Điều này không chỉ giúp nâng cao chất lượng giảng dạy, mà còn tạo cơ hội cho học sinh tiếp xúc với ngoại ngữ trong môi trường thực tế.
Chính sách khuyến khích các doanh nghiệp, tổ chức phi chính phủ tham gia tài trợ, hỗ trợ các chương trình giảng dạy tiếng Anh ở vùng sâu, vùng xa cũng rất quan trọng. Qua đó, chúng ta có thể xây dựng một hệ thống giáo dục tiếng Anh bền vững, giúp trẻ em có thêm cơ hội để phát triển kỹ năng ngôn ngữ. Từ đó, mở rộng cơ hội nghề nghiệp và cải thiện chất lượng cuộc sống trong tương lai” - vị này cho biết thêm.