“Hình thành hệ thống các cơ sở giáo dục nghề nghiệp chất lượng cao gồm các trường chất lượng cao, trường thực hiện chức năng của trung tâm vùng, trung tâm quốc gia đào tạo và thực hành nghề chất lượng cao, …” là một trong những nhiệm vụ được đặt ra tại Quyết định số 247/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ban hành Kế hoạch triển khai theo Chỉ thị số 21-CT/TW ngày 4/5/2023 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về đổi mới, phát triển và nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.
Giúp hạn chế tình trạng trường nào cũng đào tạo đa ngành, cạnh tranh lẫn nhau
Bàn về vấn đề trên, trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Thạc sĩ Nguyễn Khánh Cường – Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Công nghệ Quốc tế Lilama 2, yêu cầu hình thành hệ thống các cơ sở giáo dục nghề nghiệp chất lượng cao gồm các trường chất lượng cao, trường thực hiện chức năng của trung tâm vùng, trung tâm quốc gia đào tạo và thực hành nghề chất lượng cao là chỉ đạo rất đúng đắn và cần thiết nhằm thúc đẩy sự phát triển của giáo dục nghề nghiệp trong bối cảnh hiện nay.
Bởi, nước ta đang có gần 400 trường cao đẳng, do đó không thể đầu tư một cách dàn trải cho tất cả các trường phát triển như nhau được. Hơn nữa, việc tập trung đầu tư vào một số trường trọng điểm nhất định sẽ tiết kiệm được nguồn lực đầu tư của nhà nước hơn.
Theo thầy Cường, một cơ sở giáo dục nghề nghiệp chất lượng cao phải đáp ứng về nhu cầu nhân lực đối với những ngành nghề trọng điểm của địa phương, của vùng, hướng đến vấn đề cung cấp nguồn lao động phục vụ cho những thế mạnh, kinh tế trọng điểm của vùng đó. Đơn cử, nếu khu vực đó có lợi thế phát triển về nông nghiệp, tất yếu cần phải có cơ sở giáo dục nghề nghiệp thực hiện chức năng trung tâm về công nghệ cao, công nghệ sinh học, …
Đồng thời, đó cũng là cơ sở để kết nối với trường đại học, trường nghề ở nhiều quốc gia khác; hỗ trợ, giao lưu với sinh viên các trường khác trong khu vực đến học hỏi.
Chính vì vậy, những cơ sở này cần được đầu tư để nâng cao chất lượng đào tạo từ năng lực của giảng viên; đầu tư một cách đầy đủ, hiện đại về trang thiết bị, cơ sở vật chất; có phòng thí nghiệm, phòng kiểm thử lớn, … nhằm đáp ứng kịp thời nhu cầu của doanh nghiệp. Từ đó, sinh viên được học tập những kiến thức, kỹ năng nâng cao để phù hợp với thị trường lao động, sự phát triển của vùng, của đất nước.
Song song với đó, những trường được đầu tư để trở thành trường chất lượng cao, trường thực hiện chức năng của trung tâm vùng, trung tâm quốc gia đào tạo và thực hành nghề chất lượng cao phải có trách nhiệm chia sẻ đối với các trường xung quanh, lân cận về máy móc, trang thiết bị, phương pháp giảng dạy, …
Hiện, Trường Cao đẳng Công nghệ Quốc tế Lilama 2 cũng đang đào tạo chương trình học theo tiêu chuẩn của Đức nhằm góp phần cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cho thị trường lao động trên địa bàn, trong nước và quốc tế. Bên cạnh đó, nhà trường đang cùng với tổ chức hợp tác Đức nhân rộng mô hình đào tạo cho 11 cơ sở khác.
Mặt khác, theo thầy Cường, việc hình thành hệ thống cơ sở giáo dục nghề nghiệp chất lượng cao liên quan đến vấn đề quy hoạch các ngành nghề để làm sao các trường không bị đào tạo trùng lắp, đào tạo như nhau. Tránh xảy ra trường hợp trên cùng địa bàn nhưng trường nào cũng đào tạo đa ngành nghề dẫn tới cạnh tranh lẫn nhau.
Để đáp ứng được tiêu chuẩn chất lượng đang càng tăng cao của thị trường lao động, thầy Cường, mong rằng sớm hình thành các cơ sở giáo dục nghề nghiệp chất lượng, là cơ sở dẫn dắt cho sự phát triển của vùng, đáp ứng được nhu cầu về nhân lực.
Chỉ nên chi đầu tư cho những ngành nghề trọng điểm của vùng
Trong khi đó, theo Thạc sĩ Nguyễn Văn Phục - Phó Hiệu trưởng Trường Cao đẳng THACO, việc có hệ thống trường chất lượng cao là rất quan trọng để đào tạo, chuẩn bị nguồn nhân lực đáp ứng được xu thế hội nhập trong bối cảnh công nghệ liên tục phát triển, hiện đại như hiện nay. Các cơ sở này sẽ thực hiện đào tạo theo xu hướng, định hướng chiến lược phát triển từng địa phương, từ đó góp phần nâng cao được chất lượng giáo dục nghề nghiệp của địa phương đó.
Cụ thể, chúng ta cần tập trung đầu tư nguồn lực cho các ngành nghề theo sự phát triển kinh tế của địa phương. Việc làm này nhằm phù hợp hơn với thực tiễn, tránh gây lãng phí nguồn lực đầu tư như khi đầu tư một số ngành mà khi người học tốt nghiệp xong lại không có việc làm hay một số ngành nghề rất cần lại không có nguồn nhân lực, … Hơn nữa, nguồn lực đầu tư nếu dàn trải sẽ khó mang lại hiệu quả thực sự.
Để thực hiện được nhiệm vụ mà kế hoạch đặt ra, thầy Phục cho rằng, nên lựa chọn chỉ chi đầu tư cho những ngành nghề trọng điểm của vùng, của từng trường, tập trung vào các nghề chất lượng cao. Qua đó, khắc phục được tình trạng đào tạo đang chồng chéo hiện nay.
Trên thực tế, có tình trạng một số trường không có thế mạnh nhưng để đảm bảo tuyển sinh vẫn mở đào tạo nhiều ngành nghề mới. Vậy nên, để việc đầu tư cho giáo dục nghề nghiệp được hiệu quả, các trường cần cơ cấu lại ngành nghề sao cho phù hợp để tập trung vào đào tạo những ngành nghề là thế mạnh của nhà trường
Còn theo lãnh đạo một trường cao đẳng đề nghị không nêu tên cho hay, Quyết định số 247/QĐ-TTg đã đưa ra những chiến lược thể hiện sự quan tâm đến giáo dục nghề nghiệp. Việc tập trung vào đầu tư về giáo dục nghề nghiệp để phát triển được năng lực đào tạo giáo dục nghề nghiệp là rất tốt vì hiện nay việc đầu tư đang bị manh mún, nhiều cơ sở không có tiềm lực để đầu tư.
Bên cạnh đó, mức thu từ học phí của cơ sở giáo dục nghề nghiệp cũng khó đủ đáp ứng để nâng cao, phát triển nhà trường nên nếu không có sự đầu tư của nhà nước sẽ rất khó phát triển.
Hơn nữa, việc đầu tư sẽ khó chạy theo được thực tiễn bởi hiện nay, bởi doanh nghiệp luôn luôn “đi trước” cơ sở đào tạo.Trong khi đó, giáo dục nghề nghiệp là lĩnh vực đào tạo nhân lực trực tiếp cho xã hội đòi hỏi phải gắn liền với thực tiễn. Nếu cứ đầu tư theo kiểu chạy theo như vậy, sẽ gây lãng phí nguồn lực.
Chính vì vậy, để xây dựng trường chất lượng cao, tránh việc đầu tư bị lãng phí, phải có cơ chế gắn được nhà trường với doanh nghiệp. Đơn cử, nếu doanh nghiệp được sử dụng lao động được đào tạo bài bản, chuyên nghiệp thì cần phải chia sẻ về trang thiết bị, cơ sở vật chất với nhà trường.