Những ngày qua, cộng đồng mạng "dậy sóng" về tấm bằng thạc sĩ của Hoa hậu Nguyễn Thúc Thùy Tiên do một trường đại học tại Thụy Sĩ cấp, được cô công bố trên trang cá nhân vào tháng 1/2025. Nhiều ý kiến băn khoăn về giá trị thực của tấm bằng này.
Để có thêm thông tin cho người học ở Việt Nam, cô Đặng Thị Phương Thảo - Thành viên Nhóm nghiên cứu thuộc HANU - thành viên dự án Erasmus + RECOASI đã có bài viết gửi đến Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam nhằm cung cấp thêm thông tin cho người học về hệ thống giáo dục đại học châu Âu.
Trong bối cảnh hội nhập quốc tế, nhu cầu học tập và nâng cao trình độ ở nước ngoài của công dân Việt Nam ngày càng tăng cao. Đi kèm với nhu cầu đó là sự bùng nổ các chương trình đào tạo quốc tế được quảng bá trên các nền tảng trực tuyến, trong đó có những lời mời gọi hấp dẫn về các chương trình "Executive Master" do các cơ sở nước ngoài cấp. Tuy nhiên, không phải bất cứ chương trình hay văn bằng nào cũng có giá trị pháp lý và được công nhận chính thức tại Việt Nam cũng như quốc tế.
Một trường hợp điển hình là chương trình Executive Master được cấp bởi Swiss Hotel Management School (SHMS) – một cơ sở đào tạo trong lĩnh vực quản trị khách sạn tại Thụy Sĩ.
SHMS không nằm trong danh sách cơ sở giáo dục ĐH được kiểm định bởi cơ quan có thẩm quyền tại Thụy Sĩ
Theo luật pháp Thụy Sĩ, hệ thống giáo dục đại học chỉ công nhận các cơ sở giáo dục được kiểm định bởi Hội đồng Kiểm định Thụy Sĩ (Swiss Accreditation Council - SAC) và Cơ quan Kiểm định Thụy Sĩ (Swiss Accreditation Agency - SAA). Đây là các cơ quan có thẩm quyền đánh giá và công nhận các trường đại học cũng như chương trình đào tạo đại học, thạc sĩ, tiến sĩ tại Thụy Sĩ.
Tuy nhiên, SHMS không nằm trong danh sách các cơ sở giáo dục đại học được kiểm định và công nhận bởi SAC hoặc SAA. Ngoài ra, các tổ chức kiểm định mà SHMS đề cập trên website hoặc tài liệu giới thiệu cũng không nằm trong danh sách các cơ quan kiểm định được SAC hay SAA công nhận hoặc ủy quyền. Các cơ quan kiểm định này không có tên trong danh sách các tổ chức kiểm định do SAC và SAA chính thức công nhận, bao gồm:
- AAQ (Swiss Agency of Accreditation and Quality Assurance)
- ACQUIN (Accreditation, Certification and Quality Assurance Institute)
- AHPGS (Accreditation Agency in Health and Social Sciences)
- AQ Austria (Agency for Quality Assurance and Accreditation Austria)
- Evalag (Evaluationsagentur Baden-Württemberg)
· FIBAA (Foundation for International Business Administration Accreditation)
Bên cạnh đó, hiện chưa có thông tin rõ ràng về hình thức pháp lý chính thức của SHMS theo quy định pháp luật Thụy Sĩ. Do đó, người học cần hết sức thận trọng khi tìm hiểu về tư cách pháp lý và giá trị chứng chỉ mà SHMS cấp.
Người học có thể tra cứu danh sách các cơ sở giáo dục đại học được công nhận chính thức tại Thụy Sĩ tại: https://www.swissuniversities.ch/en/topics/studying/accredited-swiss-higher-education-institutions-1
Chứng chỉ Executive Master tại SHMS không nằm trong hệ thống giáo dục chính quy của Thịu Sĩ cũng như đáp ứng chuẩn tối thiểu theo Bologna Process
Trong hệ thống giáo dục đại học Thụy Sĩ, chỉ các chương trình thạc sĩ được kiểm định và công nhận bởi SAC hoặc SAA mới thuộc hệ thống giáo dục đại học chính quy. Các chứng chỉ có tên gọi "Executive Master", nếu không được kiểm định bởi các cơ quan thẩm quyền nói trên, không được công nhận là bằng thạc sĩ chính quy và không đủ điều kiện để tiếp tục học lên tiến sĩ hoặc sử dụng như một văn bằng có giá trị học thuật chuẩn mực.
Trên website chính thức của SHMS, chương trình Executive Master in Hotel Management được công bố là có khối lượng 90 tín chỉ ECTS. Trong khi đó, theo tiêu chuẩn khung của Bologna Process – một sáng kiến nhằm đồng bộ hóa hệ thống giáo dục đại học ở Châu Âu – một chương trình thạc sĩ được công nhận quốc tế cần có tối thiểu 120 tín chỉ ECTS để đảm bảo đủ điều kiện tiếp tục học lên tiến sĩ hoặc được công nhận trong các quy trình tuyển dụng chính thức.
Do chỉ có 90 tín chỉ ECTS, chương trình Executive Master tại SHMS không đáp ứng yêu cầu về khối lượng học tập theo chuẩn châu Âu, và do đó không được coi là một văn bằng thạc sĩ chính quy (Master’s Degree) trong hệ thống giáo dục đại học của Thụy Sĩ cũng như trong không gian giáo dục đại học châu Âu.
Điều này đồng nghĩa, người học sẽ không thể sử dụng bằng Executive Master của SHMS để tham gia tuyển sinh chương trình tiến sĩ, hoặc để được công nhận văn bằng thạc sĩ tại Việt Nam và nhiều quốc gia khác theo tiêu chuẩn chung.
Theo Thông tư số 13/2021/TT-BGDĐT và Thông tư số 07/2024/TT-BGDĐT của Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam, để được công nhận văn bằng do cơ sở giáo dục nước ngoài cấp, người học phải tuân thủ một số điều kiện:
- Cơ sở và chương trình đào tạo phải được kiểm định chất lượng bởi cơ quan có thẩm quyền được quốc gia đó công nhận.
- Chương trình học phải đảm bảo hình thức đào tạo toàn thời gian trực tiếp (full-time, on-campus).
Vì vây chương trình Executive Master của SHMS được quảng bá với khả năng đào tạo từ xa (online), không đáp ứng yêu cầu về hình thức đào tạo theo quy định tại Việt Nam.
Lời khuyên dành cho người học
Việc lựa chọn chương trình và cơ sở đào tạo quốc tế cần được cân nhắc cẩn trọng để đảm bảo bằng cấp có giá trị pháp lý, tránh rủi ro lãng phí thời gian và tiền bạc. Người học cần lưu ý:
- Kiểm tra danh sách các cơ sở giáo dục và chương trình đào tạo được kiểm định chính thức bởi các cơ quan kiểm định hợp pháp.
- Xác định khối lượng tín chỉ ECTS của chương trình thạc sĩ, đảm bảo đạt chuẩn tối thiểu 120 tín chỉ theo Bologna Process.
Hy vọng bài viết này giúp người học đưa ra quyết định chính xác khi chọn chương trình học quốc tế, tránh gặp phải tình trạng “tiền mất, bằng không giá trị”.
(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.