Ngày 25/5, tại Hà Nội, Bộ Giáo dục và Đào tạo phối hợp với Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội tổ chức phiên họp rà soát, góp ý Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục; tham vấn chính sách đối với Dự án Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) và Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi).
Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn và Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh chủ trì phiên họp.
Nhiều điểm mới đáng chú ý trong “bộ ba” Dự án Luật
Tại phiên họp, Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc đã báo cáo quá trình tổ chức soạn thảo và các nội dung sửa đổi, bổ sung tại dự thảo Luật liên quan đến hệ thống giáo dục quốc dân; thẩm quyền xác nhận hoàn thành chương trình trung học cơ sở, cấp bằng tốt nghiệp trung học phổ thông; phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 3 - 5 tuổi; một số quy định liên quan đến tài liệu giáo dục địa phương; đơn giản hóa thủ tục hành chính; việc phân cấp, phân quyền trong quản lý giáo dục; một số quy định về học bổng, về miễn, hỗ trợ học phí; một số sửa đổi để phù hợp với chủ trương sắp xếp, tinh gọn bộ máy.
Báo cáo tóm tắt về xây dựng chính sách của Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi), Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn cho biết, Bộ Giáo dục và Đào tạo xác định 5 nhóm chính sách gồm: Đổi mới cơ cấu hệ thống giáo dục nghề nghiệp; Đổi mới chương trình, tổ chức đào tạo và bảo đảm chất lượng giáo dục nghề nghiệp; Thu hút hiệu quả doanh nghiệp và đầu tư nước ngoài vào giáo dục nghề nghiệp; Đổi mới cơ chế, chính sách tài chính và đầu tư dựa trên chất lượng, hiệu quả, công khai, minh bạch của cơ sở giáo dục nghề nghiệp; Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về giáo dục nghề nghiệp.
Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn cũng báo cáo tóm tắt 6 chính sách của Dự án Luật Giáo dục đại học (sửa đổi), gồm: Nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, kiến tạo hệ thống quản trị đại học tiên tiến; Hiện đại hóa chương trình và phương thức tổ chức đào tạo, ứng dụng công nghệ tiên tiến và thúc đẩy học tập suốt đời; Định vị cơ sở giáo dục đại học là trung tâm nghiên cứu, đổi mới sáng tạo gắn với đào tạo nhân lực chất lượng cao; Tăng cường huy động các nguồn lực và nâng cao hiệu quả đầu tư hiện đại hóa giáo dục đại học hội nhập quốc tế; Phát triển đội ngũ giảng viên, nhà khoa học xuất sắc và môi trường học thuật sáng tạo, liêm chính; Đổi mới cách tiếp cận, bảo đảm thực chất trong công tác bảo đảm chất lượng giáo dục đại học.
Sửa 3 Luật để thực hiện “Bộ tứ trụ cột”
Khẳng định việc “làm 3 Luật trong một kỳ họp Quốc hội là một kỳ tích”, Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Thị Mai Hoa lưu ý việc sửa đổi 3 dự án Luật (Luật Giáo dục, Luật Giáo dục đại học, Luật Giáo dục nghề nghiệp) cần đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ và phù hợp với một số dự án Luật sẽ thông qua tại Kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XV đang diễn ra. Bà Hoa cũng đề nghị việc sửa các Luật cần tháo gỡ được các khó khăn, vướng mắc trong đào tạo một số ngành nghề đặc thù trong lĩnh vực sức khỏe, nghệ thuật, thể thao; vấn đề liên thông trong giáo dục; tính tương đương về bằng cấp giữa các chương trình đạo tạo (đào tạo bác sỹ chuyên khoa I, II với đào tạo thạc sỹ, tiến sỹ)...
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Tạ Văn Hạ cho rằng, việc sửa đổi 3 dự án Luật về giáo dục là để thực hiện “Bộ tứ trụ cột” (Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết 59-NQ/TW ngày 24/1/2025 về hội nhập quốc tế trong tình hình mới; Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 về phát triển kinh tế tư nhân; Nghị quyết số 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới) và phù hợp với việc chủ trương sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy,
Theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Đinh Công Sỹ, các dự án Luật cần thể hiện rõ hơn những yêu cầu liên quan đến chuyển đổi số, ứng dụng khoa học công nghệ; có chính sách thu hút đối với các ngành đào tạo then chốt, trọng điểm và những ngành “kén” người học. Ông Sỹ đề nghị cần có các quy định cụ thể để khắc phục những khó khăn, vướng mắc trong huy động tài chính, tổ chức cơ sở nghiên cứu khoa học, thương mại hóa các sản phẩm nghiên cứu, chuyển giao khoa học công nghệ... trong các cơ sở giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp.
Bộ GDĐT phải “quản” đào tạo tiến sĩ
Liên quan đến quy định về hệ thống giáo dục quốc dân trong Luật Giáo dục, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cho rằng, cần tách bạch rõ giữa “hai trục” gồm bậc trình độ về kiến thức và kỹ năng nghề, tương ứng với đó là hệ thống văn bằng, chứng chỉ. Ông Vinh cũng đề nghị làm rõ nội hàm các quy định phổ cập giáo dục và giáo dục bắt buộc; có quy định phù hợp về sách giáo khoa, tài liệu giáo dục địa phương.
Về các chính sách trong Dự án Luật Giáo dục đại học (sửa đổi), Chủ nhiệm Nguyễn Đắc Vinh nhấn mạnh, Bộ Giáo dục và Đào tạo dứt khoát phải “quản” việc đào tạo trình độ tiến sĩ và đào tạo các ngành sư phạm, y tế, luật. Đồng thời, Dự án Luật phải có cơ chế để đầu tư cho các cơ sở giáo dục đại học. “Tự chủ là trao quyền về đào tạo, tổ chức bộ máy, tài chính, tự chủ không phải là không nhận đầu tư từ ngân sách”, ông Vinh nhấn mạnh.
Tại phiên họp, các Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc, Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn, Cục trưởng Cục Giáo dục nghề nghiệp và Giáo dục thường xuyên Trương Anh Dũng đã trao đổi, làm rõ các ý kiến liên quan đến các quy định còn nhiều ý kiến khác nhau trong 3 dự án Luật như quy định về loại hình trường trung học nghề; hội đồng trường; tự chủ đại học; phân luồng trong giáo dục nghề nghiệp...
Buông cái cần buông, nắm chắc cái cần nắm để quản lý hiệu quả
Phát biểu tại phiên họp, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn khẳng định việc sửa Luật Giáo dục, Luật Giáo dục đại học và Luật Giáo dục nghề nghiệp phải hướng đến đổi mới toàn bộ hệ thống, đảm bảo sự nhịp nhàng, thông suốt, đồng bộ để vận hành hiệu quả hơn, mạch lạc, hiện đại, dễ triển khai.
Theo Bộ trưởng, trong việc sửa 3 Luật, từ khóa quan trọng nhất là “gia tăng chất lượng”. “Sửa Luật để buông cái cần buông, nắm cái cần nắm. Buông ra nhiều nhưng một số cái phải nắm chắc để hệ thống quản lý phải đơn giản hơn nhưng phải hiệu lực, hiệu quả hơn”, Bộ trưởng nhấn mạnh.
Đề cập đến quy định về hệ thống giáo dục quốc dân, Bộ trưởng cho rằng cần chấp nhận một hệ thống đa dạng hơn trước. “Trong Đại học Quốc gia có trường mầm non, tại sao không?”, đặt ra vấn đề này, Bộ trưởng cho rằng điều quan trọng hơn là từng “thực thể” trong một cơ sở giáo dục phải đạt yêu cầu về chất lượng.
Bên cạnh đó, các dự án Luật cũng phải hướng tới phi địa giới hành chính trong tuyển sinh, đào tạo. Theo đó, ngay từ năm học 2026-2027, ngành Giáo dục sẽ thực hiện tuyển sinh đầu cấp ở bậc học phổ thông không theo địa giới hành chính.
Đề cập đến một nội dung thu hút nhiều ý kiến thảo luận trong Dự án Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) là mô hình trường trung học nghề, Bộ trưởng khẳng định, đây là sự tích hợp sâu giữa bậc trung học về văn hóa và kỹ năng nghề.
Đối với giáo dục đại học, người đứng đầu ngành Giáo dục cho biết, định hướng trong 10 năm sắp tới, giáo dục đại học Việt Nam phải phát triển nhanh, đầu tư mạnh, có tính chỉ huy cao. Về mô hình đại học Quốc gia, đại học vùng, Bộ trưởng lấy ví dụ về hiệu quả, tính dẫn dắt vùng của Đại học Thái Nguyên để khẳng định sự tồn tại hợp lý của mô hình này nhưng cũng nhấn mạnh yêu cầu “mô hình quản trị bên trong cần phải thay đổi”.