Liên quan đến vụ việc hơn sinh viên hệ đào tạo từ xa (chương trình đào tạo trực tuyến E-learning) của Trường Cao đẳng Kinh tế Công nghệ Hà Nội có nguy cơ không được cấp bằng sau khi đã hoàn tất chương trình học và đóng học phí đầy đủ.
Đáng nói, theo chia sẻ thêm về chương trình học của người trong cuộc, toàn bộ quá trình học tập được thực hiện qua video ghi hình sẵn, sinh viên tự học, không có giáo viên hướng dẫn. Các kỳ thi được tổ chức trực tuyến trên máy, không có tương tác với giảng viên. Nhiều ý kiến cho rằng cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra đối với các chương trình đào tạo từ xa, vừa học vừa làm để siết chặt chất lượng, tránh xảy ra những hệ lụy tương tự.
Cần làm rõ trách nhiệm, đảm bảo quyền lợi sinh viên
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đỗ Văn Dũng - Nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh nhận định, đây là một vụ việc rất nghiêm trọng và cần được xem xét toàn diện nhằm đảm bảo quyền lợi chính đáng cho người học.
“Bộ Giáo dục và Đào tạo cần nhanh chóng vào cuộc, thông qua Cục Giáo dục nghề nghiệp và Giáo dục thường xuyên, để điều tra các dấu hiệu bất thường liên quan đến chương trình đào tạo từ xa tại Trường Cao đẳng Kinh tế Công nghệ Hà Nội”, thầy Dũng nhấn mạnh.
Theo Phó Giáo sư Đỗ Văn Dũng, quá trình kiểm tra phải bao gồm cả công tác tuyển sinh, tổ chức đào tạo, quản lý tài chính, đặc biệt trong giai đoạn cô Nguyễn Thị Bích Vượng, nguyên Phó Hiệu trưởng nhà trường, phụ trách chương trình.
“Phải làm rõ vì sao chương trình bị dừng đột ngột và xác định trách nhiệm cụ thể của từng cá nhân, tổ chức liên quan”, thầy Dũng nói.
Phó Giáo Đỗ Văn Dũng cho rằng cần tiến hành rà soát toàn bộ tiến trình học tập của sinh viên, bao gồm bài giảng trực tuyến, kiểm tra, thi cử và kết quả học tập để xác định những tín chỉ đã được tích lũy hợp lệ.
“Không được ép sinh viên học lại từ đầu vì các em không có lỗi”, thầy Dũng khẳng định.
Trường hợp không thể tiếp tục chương trình do vướng mắc pháp lý, thầy Dũng đề xuất cần tạo điều kiện để sinh viên chuyển tín chỉ sang các trường khác có chương trình tương đương. “Chuyển sinh viên sang trường khác mà yêu cầu các em học lại từ đầu và đóng thêm tiền là điều không thể chấp nhận được”, thầy Dũng nhấn mạnh.
Cũng theo thầy Dũng, Trường Cao đẳng Kinh tế Công nghệ Hà Nội cần xác định rõ thời hạn giải quyết vụ việc, phối hợp chặt chẽ với sinh viên trong quá trình xử lý và cập nhật thông tin minh bạch, thường xuyên. Đối với các khoản học phí đã thu mà không thể triển khai đúng cam kết, nhà trường có trách nhiệm hoàn trả đầy đủ cho người học.
Liên quan đến trách nhiệm cá nhân, nếu có đủ căn cứ cho thấy cô Nguyễn Thị Bích Vượng đã vi phạm nghiêm trọng quy định về đào tạo và quản lý tài chính, thì cần chuyển cơ quan chức năng xử lý theo đúng quy định của pháp luật.
Phó Giáo sư Đỗ Văn Dũng cũng khuyến nghị các sinh viên, những người bị ảnh hưởng trực tiếp nên chủ động cử đại diện làm việc với nhà trường và cơ quan chức năng, bày tỏ nguyện vọng và yêu cầu được minh bạch thông tin, bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình.
Từ câu chuyện xảy ra tại Trường Cao đẳng Kinh tế Công nghệ Hà Nội, nhiều ý kiến tiếp tục đặt ra vấn đề về chất lượng đào tạo từ xa hiện nay, không chỉ ở bậc cao đẳng mà cả hệ đại học; cùng với đó là những khoảng trống trong công tác quản lý, thanh tra, kiểm tra hoạt động đào tạo nói chung.
Bày tỏ quan điểm về vấn đề này, Giáo sư, Tiến sĩ Đào Trọng Thi (nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội (nay là Ủy ban Văn hóa và Xã hội) cho rằng, về nguyên tắc, nếu chương trình đào tạo từ xa được tổ chức đúng theo quy định pháp luật, thực hiện đúng quy trình thì hoàn toàn không thể xảy ra những tình huống như sinh viên bất ngờ bị dừng học, không được cấp bằng, hay bằng cấp không có giá trị.
Theo Giáo sư Thi, vấn đề cốt lõi không nằm ở bản thân hình thức đào tạo mà ở quá trình tổ chức thực hiện có dấu hiệu sai phạm. “Đào tạo từ xa là một hình thức phổ biến trên toàn cầu, phù hợp với nhu cầu của xã hội, đặc biệt là với những người không có điều kiện học tập trực tiếp”, ông nói.
Từ đó, ông nhấn mạnh đây là một hình thức cần tiếp tục được khuyến khích và mở rộng, nhưng đi kèm với đó phải là việc tăng cường giám sát, siết chặt quản lý để đảm bảo chất lượng đào tạo và bảo vệ quyền lợi chính đáng của người học.
Đánh giá vụ việc cụ thể tại Trường Cao đẳng Kinh tế Công nghệ Hà Nội, Giáo sư Đào Trọng Thi nhận định, việc sinh viên đã hoàn tất chương trình học, đóng đầy đủ học phí nhưng lại không được tiếp tục học hay cấp bằng là dấu hiệu rõ ràng của vi phạm trong tổ chức đào tạo.
“Theo tôi, các em sinh viên cần mạnh dạn làm đơn kiến nghị, phản ánh tới các cơ quan chức năng như Bộ Giáo dục và Đào tạo để được bảo vệ quyền lợi chính đáng”, ông đề xuất.
Cùng với đó, cơ quan quản lý cần sớm tiến hành thanh tra, kiểm tra, làm rõ trách nhiệm các bên liên quan, và có biện pháp xử lý nghiêm minh nếu phát hiện sai phạm.
Đào tạo từ xa: Cần dạy thật, học thật để tránh hệ lụy
Đồng quan điểm, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Kim Hồng - Nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh cũng khẳng định, đào tạo từ xa là hình thức học tập phù hợp với xu thế học tập suốt đời, có nhiều tiềm năng trong bối cảnh chuyển đổi số và nhu cầu linh hoạt của người học.
Tuy nhiên, Phó Giáo sư Nguyễn Kim Hồng cũng thẳng thắn bày tỏ, hiệu quả của hình thức này chỉ thực sự được đảm bảo khi tất cả các bên, từ người học đến cơ sở đào tạo và cơ quan quản lý đều thực hiện đúng vai trò, trách nhiệm của mình.
"Về nguyên tắc, các chương trình đào tạo từ xa khi đã được cấp phép triển khai đều chịu sự quản lý và kiểm tra thường xuyên từ phía cơ quan chức năng. Tuy nhiên, hiệu quả của chương trình chỉ thực sự được đảm bảo khi người học học nghiêm túc, đơn vị đào tạo tổ chức bài bản, dạy thật, học thật”, thầy Hồng nói.
Phó Giáo sư Nguyễn Kim Hồng cũng cảnh báo, một trong những rủi ro lớn của đào tạo từ xa là việc dạy học ảo, thiếu giám sát, dẫn đến người học không tiếp thu được kiến thức thực chất. Đó là điều rất đáng lo ngại nếu không được kiểm soát chặt chẽ.
Theo thầy Hồng, đào tạo từ xa vốn được thiết kế để người học có thể tiếp cận tri thức mọi lúc, mọi nơi, đúng với tinh thần của học tập suốt đời. Tuy nhiên, nếu cơ sở đào tạo buông lỏng trách nhiệm trong khâu thiết kế chương trình, tổ chức lớp học, kiểm tra - đánh giá thì chính người học sẽ là đối tượng chịu thiệt thòi nhiều nhất.
“Muốn đảm bảo chất lượng, phải bắt đầu từ chất lượng chương trình, học liệu chuẩn, đội ngũ giảng dạy đủ năng lực, và đặc biệt là phương pháp đánh giá phải khách quan, chặt chẽ”, thầy Hồng phân tích. “Không thể có chuyện người học không làm bài, học hời hợt nhưng vẫn được qua môn hay được cấp bằng. Nếu điều đó xảy ra, câu hỏi đặt ra là: chúng ta đã làm tốt khâu kiểm tra, giám sát hay chưa?”
Từ thực tiễn, Phó Giáo sư Nguyễn Kim Hồng nhấn mạnh: “Muốn các chương trình đào tạo từ xa phát huy hiệu quả, tránh tiêu cực, thì ba chủ thể - cơ quan quản lý nhà nước, cơ sở đào tạo và người học, đều phải thực hiện nghiêm túc, trung thực và có trách nhiệm”.
Phó Giáo sư Nguyễn Kim Hồng cũng lưu ý rằng, bằng cấp tuy là một minh chứng quan trọng, nhưng không thể là mục tiêu duy nhất của quá trình học tập. “Điều cốt lõi vẫn là chất lượng thực sự của quá trình học tập và năng lực mà người học tích lũy được”, thầy Hồng khẳng định.