Được biết, Công ty này cũng có rất nhiều hoạt động phối hợp, ký kết với cơ quan quản lý giáo dục về chương trình giáo dục dinh dưỡng và vận động, các hoạt động thể thao dinh dưỡng cho học sinh phổ thông... Khi doanh nghiệp quảng cáo có "dấu hiệu lừa dối khách hàng", điều này cũng đặt ra nhiều trăn trở với hiệu trưởng nhiều cơ sở giáo dục và phụ huynh. Bởi môi trường giáo dục, mỗi sản phẩm nếu được giới thiệu, được xuất hiện trong vai trò tài trợ bất cứ hoạt động nào cần có văn hóa, đạo đức kinh doanh không lãnh đạo trường sẽ khó "ăn nói" với phụ huynh.
Quảng cáo thổi phồng công dụng có thể làm xói mòn niềm tin xã hội
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Luật sư Nguyễn Danh Huế - Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty Luật Hừng Đông chia sẻ, theo quy định pháp luật hiện hành, nếu doanh nghiệp quảng cáo sai sự thật, gây nhầm lẫn về sản phẩm, dịch vụ, doanh nghiệp đó có thể bị xử lý hành chính, bị buộc cải chính, bị bồi thường thiệt hại, thậm chí bị truy cứu trách nhiệm hình sự tùy theo tính chất, mức độ vi phạm.
Trong bối cảnh cơ quan chức năng đang có động thái quyết liệt xử lý các hành vi quảng cáo lừa dối khách hàng, thổi phồng công dụng sản phẩm của một số người nổi tiếng, có ảnh hưởng trên mạng xã hội, vụ việc lùm xùm trong quảng cáo của Nestlé Milo "có dấu hiệu lừa dối người tiêu dùng" khiến dư luận, đặc biệt là phụ huynh có con em sử dụng sản phẩm bức xúc.
Về vấn đề trên, Luật sư Nguyễn Danh Huế chia sẻ một số lưu ý để nhận diện các dấu hiệu quảng cáo "lố", thổi phồng công dụng sản phẩm, đặc biệt là các sản phẩm đưa vào môi trường học đường.
Thứ nhất, công dụng có thể được được mô tả vượt quá khả năng thật.
Thứ hai, sử dụng ngôn từ mang tính khẳng định tuyệt đối. Những cụm từ này thường vi phạm tính khách quan, khoa học của nội dung quảng cáo.
Thứ ba, dẫn chứng khoa học mập mờ.
Ngoài ra, luật sư cũng đồng tình rằng, nếu quảng cáo sử dụng thông tin gây hiểu nhầm, “thổi phồng” tác dụng sản phẩm, lợi dụng lòng tin của người tiêu dùng…, thì đó không chỉ là vi phạm pháp luật, mà còn cho thấy sự lệch chuẩn trong đạo đức kinh doanh.
Một doanh nghiệp đúng nghĩa không chỉ tạo ra lợi nhuận, mà còn phải phục vụ xã hội, mang đến giá trị trung thực và tin cậy cho khách hàng. Khi dùng chiêu trò quảng cáo lừa dối, doanh nghiệp đã đánh mất sự tử tế – yếu tố nền tảng để phát triển bền vững.
Trước thực trạng quảng cáo gây nhầm lẫn, thổi phồng công dụng, đặc biệt với các sản phẩm hướng đến trẻ em và môi trường học đường, Luật sư Nguyễn Danh Huế cho rằng chúng ta cần có một chiến lược ngăn chặn đồng bộ, kết hợp biện pháp pháp lý, truyền thông, và đạo đức kinh doanh.
Dưới góc độ pháp lý và thực tiễn, Luật sư đề xuất các khuyến nghị sau.
Một là với các sản phẩm không cần đăng ký nội dung quảng cáo, cơ quan quản lý cần tăng cường hậu kiểm, không chỉ trên truyền hình mà cả nền tảng số. Đặc biệt là các sản phẩm liên quan đến trẻ em, học đường.
Hai là, ban hành quy định riêng, cấm sử dụng hình ảnh trường học, học sinh, giáo viên, đồng phục học sinh trong quảng cáo sản phẩm thương mại – dù là gián tiếp hay trá hình. Xây dựng hướng dẫn phối hợp giữa nhà trường – doanh nghiệp – cơ quan quản lý để đảm bảo môi trường giáo dục phi thương mại hóa.
Ba là, quy định trách nhiệm pháp lý cá nhân đối với người nổi tiếng nếu quảng cáo sai sự thật. Yêu cầu ký cam kết về đạo đức quảng bá, đặc biệt khi sản phẩm liên quan đến trẻ em, sức khỏe, giáo dục. Có thể tham khảo mô hình của Hàn Quốc – nơi người nổi tiếng phải chịu trách nhiệm liên đới về thiệt hại do quảng cáo sai sự thật, kể cả khi họ không trực tiếp sản xuất nội dung.
Bốn là, tăng cường giáo dục pháp luật và truyền thông nhận diện quảng cáo sai lệch. Xây dựng chương trình truyền thông công chúng giúp phụ huynh, học sinh nhận biết quảng cáo “lố”, đánh vào cảm xúc. Đưa vào nội dung giảng dạy về quyền lợi người tiêu dùng, tư duy phản biện về quảng cáo ở cấp học phổ thông.
Năm là, thiết lập cơ chế phản hồi và xử lý vi phạm nhanh, hiệu quả thông qua đường dây nóng/ cổng thông tin số để người tiêu dùng phản ánh nhanh chóng quảng cáo sai sự thật. Đồng thời, cơ quan chức năng cần công khai xử phạt, để tạo tính răn đe và làm gương cho các doanh nghiệp khác.
Kinh doanh có lợi nhuận, nhưng đạo đức cần đặt lên trên
Cùng trao đổi, thầy Nguyễn Văn Ngai - nguyên Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh nhìn nhận, việc chăm sóc và bảo vệ thế hệ trẻ, đặc biệt là học sinh bậc phổ thông, không chỉ là nhiệm vụ của gia đình, nhà trường mà còn là trách nhiệm chung của toàn xã hội. Đây là lứa tuổi mà sự phát triển về cả thể chất lẫn tinh thần cần được đặc biệt chú trọng, bởi bất kỳ tác động tiêu cực nào cũng có thể để lại hậu quả lâu dài.
"Nếu nhà sản xuất quảng cáo sản phẩm "có dấu hiệu lừa đối người tiêu dùng", đặc biệt là sản phẩm quen thuộc với học sinh, thường xuất hiện ở môi trường học đường sẽ gây thất vọng và lo lắng. Hành vi quảng bá thông tin không trung thực vi phạm các quy định về quảng cáo cũng như đạo đức kinh doanh. Hơn thế, học sinh, phụ huynh là nhóm đối tượng khách hàng dễ bị tác động bởi các thông điệp quảng cáo hướng đến học đường, do đó, nếu doanh nghiệp đưa ra những thông tin không chính xác, thổi phồng công dụng sản phẩm là đã bỏ qua niềm tin, quyền lợi của người tiêu dùng", thầy Ngai nhấn mạnh.
Đồng thời, theo nguyên Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh, cơ quan quản lý cần có các cơ chế xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm, có dấu hiệu quảng cáo "lố" để đảm bảo tính minh bạch và trung thực trong hoạt động quảng cáo của các doanh nghiệp.
Thầy Ngai lý giải: "Một số đơn vị đưa ra những tuyên bố không chính xác, hoặc lợi dụng câu chữ liên quan đến yếu tố khoa học, hoặc thổi phồng lợi ích của sản phẩm trong các chiến dịch quảng cáo là hành động thiếu trách nhiệm. Đối với các sản phẩm đưa vào trường học, cần có thêm các quy định rõ ràng, siết chặt hơn nữa để không bị ảnh hưởng bởi yếu tố truyền thông. Dẫu biết rằng, kinh doanh cần có lợi nhuận, nhưng lợi nhuận đó phải là chính đáng. Không thể vì lợi ích riêng mà gây hại cho sức khỏe, gây mất niềm tin cho cộng đồng".
Cũng theo thầy Ngai, vụ việc này cũng là lời cảnh báo đối với các doanh nghiệp, yêu cầu họ phải chịu trách nhiệm cao hơn trong việc cung cấp thông tin chính xác, đặc biệt khi sản phẩm hướng đến đối tượng học đường.
Còn ông Lê Như Tiến - nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng (nay là Ủy ban Văn hóa và Xã hội) của Quốc hội, Đại biểu Quốc hội khóa XII, XIII nhìn nhận, thời gian qua, cơ quan chức năng cũng phát hiện, xử lý nhiều vụ việc liên quan đến hàng hóa công dụng không đúng như quảng cáo.
"Đặc biệt, đối với các sản phẩm đưa vào trường học, hướng đối tượng sử dụng là học sinh thì cần phải quy định chặt chẽ hơn nữa. Nếu một sản phẩm có tên tuổi như Nestlé Milo mà "có dấu hiệu lừa dối người tiêu dùng" thì niềm tin xã hội cũng bị ảnh hưởng rất lớn. Lúc này, có thể phụ huynh sẽ cảm thấy bức xúc khi bỏ tiền mua cho con và giáo viên không biết việc gì đang xảy ra với một sản phẩm quen thuộc ở trường học như vậy, niềm tin của họ bị tổn thương.
Các cơ quan chức năng liên quan cần phải vào cuộc để làm rõ các vấn đề. Đồng thời, tăng cường công tác thanh, kiểm tra, hậu kiểm... nhằm bảo vệ quyền lợi cho người tiêu dùng", ông Lê Như Tiến nhấn mạnh.
Cũng theo ông Lê Như Tiến, với những sản phẩm quảng cáo liên quan đến đối tượng học đường, cần rà soát và điều chỉnh để đảm bảo an toàn. Nếu cần, sửa đổi quy định để hàng hóa đưa vào các khu vực nhạy cảm như trường học phải được kiểm tra nghiêm ngặt hơn, không còn tình trạng quảng cáo "lố". Việc này cũng giúp các thương hiệu được cạnh tranh một cách lành mạnh.