Công tác tuyển sinh từ năm 2025 của các cơ sở giáo dục nghề nghiệp sẽ được chỉ đạo thống nhất từ Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Trước thềm tuyển sinh năm 2025, đại diện một số cơ sở giáo dục nghề nghiệp đã có chia sẻ về tình hình thực tế tuyển sinh của nhà trường cũng như đưa ra một số kiến nghị để hỗ trợ đơn vị tuyển sinh thuận lợi hơn.
Dùng chung hệ thống xét tuyển mang lại nhiều thuận lợi
Chia sẻ về thuận lợi trong tuyển sinh của nhà trường, trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Tiến sĩ, Bác sĩ Lê Trí Khải - Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Kon Tum cho biết:
"Việc Bộ Giáo dục và Đào tạo cho phép thí sinh đăng ký xét tuyển nguyện vọng đợt 1 trên hệ thống tuyển sinh chung toàn quốc trong đó có các ngành, nghề trình độ cao đẳng và trung cấp là bước ngoặt quan trọng trong công tác tuyển sinh năm 2025, mang lại thuận lợi lớn cho các cơ sở giáo dục nghề nghiệp.
Hình thức này góp phần tăng tính minh bạch, thống nhất trong toàn quốc, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi để các cơ sở giáo dục nghề nghiệp tiếp cận được nhiều thí sinh hơn, đặc biệt là thí sinh ngoài địa phương - điều mà trước đây còn hạn chế do phụ thuộc vào hệ thống tuyển sinh riêng của từng trường.
Hệ thống tuyển sinh chung cũng giúp nâng cao uy tín và vị thế của nhà trường. Ngoài ra, quy trình đăng ký xét tuyển tự động giúp tiết kiệm đáng kể chi phí, nhân lực và thời gian trong khâu xử lý hồ sơ. Dữ liệu tuyển sinh được đồng bộ hóa trên hệ thống giúp thuận lợi cho công tác quản lý, theo dõi và xây dựng chính sách phù hợp.
Việc tham gia hệ thống còn tạo động lực đổi mới, buộc các trường phải nâng cao chất lượng đào tạo và tăng cường công tác truyền thông để thu hút người học".
Nhìn nhận từ thực tế, thầy Khải cho hay, về khó khăn trong tuyển sinh, nhận thức xã hội về giáo dục nghề nghiệp vẫn còn chưa đầy đủ, phần nào ảnh hưởng đến tâm lý lựa chọn ngành, nghề của học sinh từ đó tác động đến số lượng thí sinh đăng ký xét tuyển vào trường.
Được biết, để đáp ứng yêu cầu của địa phương và thị trường lao động trong bối cảnh chuyển đổi số, Trường Cao đẳng Kon Tum đặc biệt chú trọng vào các ngành, nghề có tính ứng dụng cao như: Nông nghiệp công nghệ cao; Công nghệ thông tin; Kỹ thuật sửa chữa lắp ráp máy tính; Công nghệ ô tô; Công nghệ kỹ thuật điện, điện tử; Hàn, Điều dưỡng, Dược, Hộ sinh...
Các chương trình đào tạo được đầu tư xây dựng, cập nhật theo hướng tiếp cận tiếp cận năng lực, đáp ứng chuẩn đầu ra nghề nghiệp, tích hợp các môn học, mô đun kỹ năng số, khởi nghiệp, tiếng Anh chuyên ngành và kỹ năng mềm.
Hiệu trưởng nhà trường cũng đã ban hành kế hoạch hợp tác doanh nghiệp giai đoạn 2020-2025 nhằm định hướng dài hạn cho hoạt động phối hợp với doanh nghiệp, đồng thời xây dựng kế hoạch hằng năm để triển khai hiệu quả tại các cuộc họp định kỳ, đột xuất.
Các nội dung hợp tác tập trung vào liên kết đào tạo, tuyển sinh, đào tạo theo nhu cầu doanh nghiệp; tổ chức tham quan, trải nghiệm, thực hành, thực tập cho nhà giáo và học sinh, sinh viên; tư vấn, giới thiệu việc làm; xây dựng và phát triển chương trình, giáo trình; tài trợ học bổng và tổ chức sự kiện.
Tổ chức cho 100% học sinh, sinh viên đào tạo các ngành, nghề của trường được đi thực hành, thực tập tại các doanh nghiệp lớn trong và ngoài tỉnh.
Hiện nay, trong công tác tuyển dụng lao động cho người học sau tốt nghiệp, nhà trường hợp tác với 21 doanh nghiệp để tiếp nhận học sinh, sinh viên sau tốt nghiệp.
Trong giai đoạn 2020-2025, có 40 lượt doanh nghiệp tham gia tư vấn hướng nghiệp, 17 chương trình tư vấn được tổ chức với nhiều hình thức như hội thảo, tư vấn trực tuyến, trực tiếp, giúp người học tiếp cận thông tin tuyển dụng hiệu quả, góp phần nâng cao tỷ lệ việc làm sau tốt nghiệp lên hơn 80%.
Thầy Khải khẳng định: "Những đổi mới trên giúp nâng cao chất lượng đầu ra, đồng thời tăng sức hút tuyển sinh vì học sinh và cha mẹ người học nhìn thấy rõ cơ hội việc làm rõ ràng và ổn định".
Cùng chia sẻ về vấn đề tuyển sinh, Thạc sĩ Cao Anh Tuấn - Phó Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Việt - Đức Nghệ An (Nghệ An) cho biết: “3 năm trở lại đây công tác tuyển sinh của nhà trường cơ bản thuận lợi vì nhu cầu học nghề ngày càng tăng.
Đặc biệt, tỉnh Nghệ An có nhiều khu công nghiệp lớn như Khu công nghiệp WHA, cần lực lượng lớn lao động có tay nghề. Qua công tác tư vấn hướng nghiệp cho học sinh trung học phổ thông, chúng tôi cũng nhận thấy sự quan tâm của các em dành cho nhà trường.
Nhằm chuẩn bị cho công tác tuyển sinh sắp tới, chúng tôi tăng cường đăng tải thông tin trên các nền tảng mạng xã hội, cập nhật website; thành lập đoàn tư vấn đến các trường phổ thông để tư vấn tuyển sinh; chuẩn bị toàn diện về điều kiện cơ sở vật chất, khu nội trú cũng như nguồn nhân lực để đảm bảo điều kiện để giảng dạy.
Lãnh đạo cũng như hội đồng đào tạo của nhà trường chú ý đến vấn đề đổi mới chương trình đào tạo, tăng cường hợp tác với doanh nghiệp. Sau 1 năm, chúng tôi điều chỉnh lại chương trình, giáo trình, hướng tới đáp ứng nhu cầu thực tế, đảm bảo vấn đề đầu ra cho sinh viên, dùng chất lượng để tăng sức hút tuyển sinh.
Nhà trường còn quan tâm đến việc phát triển đội ngũ giảng viên. Thông qua việc liên kết với doanh nghiệp, các thầy, cô được đào tạo, bồi dưỡng trên cơ sở thiết bị máy móc mới. Sau đó, giảng viên của nhà trường có thể hỗ trợ doanh nghiệp đào tạo nguồn nhân lực họ đang có.
Trong giảng dạy, đội ngũ giảng viên thường xuyên sử dụng công nghệ số, các phần mềm mô phỏng để truyền đạt kiến thức, giúp người học tiếp cận công nghệ mới".
Đẩy mạnh quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục và phân luồng học sinh
Trao đổi thêm về công tác tuyển sinh, Thạc sĩ Cao Anh Tuấn bày tỏ: "Mạng lưới cơ sở giáo dục nghề nghiệp hiện nay cồng kềnh với số lượng lớn trường cao đẳng, trung cấp cũng ảnh hưởng đến việc tuyển sinh. Do vậy cần quy hoạch lại, tập trung nguồn lực, tạo động lực phát triển cho các trường, cũng như đảm bảo nguồn tuyển.
Nhiệm vụ này đã được đề ra trong Quyết định số 73/QĐ-TTg ngày 10/2/2023 phê duyệt Quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục nghề nghiệp thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045; Quyết định số 247/QĐ-TTg ban hành Kế hoạch triển khai theo Chỉ thị số 21-CT/TW ngày 4/5/2023 của Ban Bí thư về đổi mới, phát triển và nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.
Do đó, khi thực hiện chúng ta có thể xem xét lựa chọn các trường có bề dày giảng dạy, chất lượng đào tạo tốt làm trường trọng điểm của tỉnh, vùng.
Trong hệ thống giáo dục nghề nghiệp hiện nay, có đơn vị thuộc tỉnh, đơn vị thuộc các Bộ khác nhau nên có phần thiếu thống nhất, nên đưa về một đơn vị chủ quản là Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Với các trường trung cấp có thể chuyển đổi sang mô hình trung học nghề theo quy định trong Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục. Đặc biệt, việc quy hoạch này cần sự tập trung đầu tư xuyên suốt từ trung ương đến địa phương".
Thạc sĩ Cao Anh Tuấn cũng đề cập đến một vấn đề đặc biệt đối quan trọng đối với giáo dục nghề nghiệp là việc phân luồng học sinh sau trung học cơ sở, trung học phổ thông. Thầy Tuấn khẳng định, phân luồng là điều hết sức cần thiết để định hướng phát triển năng lực phù hợp với học sinh.
Tuy nhiên, thấy rõ một hạn chế là phụ huynh chưa thực sự nhìn nhận đúng năng lực của con cái, muốn con đi theo lộ trình phổ biến là tốt nghiệp trung học cơ sở, sẽ học trung học phổ thông và học đại học, dù không thiếu trường hợp sinh viên học đại học quay trở lại học nghề.
Bởi vậy, cần có chính sách của Nhà nước, chỉ đạo từ trung ương về địa phương trong công tác phân luồng, xác định rõ việc đánh giá năng lực thực tế của người học.
Các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, chính quyền địa phương cũng phải tăng cường thông tin, truyền thông, phân tích để phụ huynh không giữ tâm lý nặng nề với việc học nghề.
Theo quan điểm của thầy Bùi Quang Tiếp - Phó Giám đốc Trung tâm Tuyển sinh và Đào tạo Thường xuyên, Trường Cao đẳng Nông Lâm Đông Bắc (Quảng Ninh), cần rà soát, số lượng các trường đào tạo, quy hoạch để đảm bảo tính thống nhất, xem xét chia các trường theo lĩnh vực, cũng như căn cứ nhu cầu xã hội để có thể phân bổ hợp lý hơn, hướng tới cân bằng các ngành nghề đào tạo.
Với những ngành khó tuyển như Nông-Lâm nghiệp, phía nhà trường mong muốn nhận được những chính sách, cơ chế hỗ trợ để thu hút tuyển sinh, đẩy mạnh hơn nữa chất lượng đào tạo.
Cùng chia sẻ về vấn đề phân luồng học sinh sau trung học cơ sở, trung học phổ thông, theo thầy Tiếp, cần có ngưỡng đánh giá cụ thể, rõ ràng. Ví dụ như sử dụng điểm số làm thang đo để phân luồng học sinh. Ngoài ra, khi các cơ sở giáo dục nghề nghiệp được Bộ Giáo dục và Đào tạo quản lý sẽ có sự chỉ đạo thống nhất, hỗ trợ việc phân luồng hiệu quả.
Đề cập thêm về vướng mắc trong công tác đào tạo, thầy Bùi Quang Tiếp nói: "Theo Luật Giáo dục 2019, các cơ sở giáo dục nghề nghiệp không được phép tuyển sinh vào lớp 10 giáo dục thường xuyên hệ trung học phổ thông. Hiện nay, các trường cao đẳng muốn đào tạo hệ này phải liên kết với trung tâm giáo dục thường xuyên, điều này cũng khiến công tác giảng dạy không tránh khỏi chồng chéo.
Nhà trường mong muốn, khi các trường cao đẳng đáp ứng đủ điều kiện giảng dạy chương trình giáo dục phổ thông sẽ được cho phép đào tạo. Điều này sẽ hỗ trợ nhà trường tốt hơn trong công tác giảng dạy cũng như tăng hiệu quả truyền thông tuyển sinh".
Đề xuất các giải pháp nhằm thu hút tuyển sinh, thầy Bùi Quang Tiếp chia sẻ, các cơ sở giáo dục nghề nghiệp cần nâng cao chất lượng đào tạo, cũng như công tác quản lý học sinh, sinh viên. Đặc biệt là đẩy mạnh việc gắn kết với doanh nghiệp. Điều này rất cần những cơ chế, chính sách của Nhà nước để thúc đẩy, mang lại lợi ích cho cả nhà trường, doanh nghiệp, người học.
Các nhà trường cũng nên tích cực truyền thông để thay đổi định kiến của xã hội về giáo dục nghề nghiệp, để cha mẹ học sinh quan tâm và đồng hành cùng với các trường cao đẳng, trung cấp.
Dưới góc nhìn của Tiến sĩ, Bác sĩ Lê Trí Khải về vấn đề phân luồng sau trung học cơ sở, trung học phổ thông, việc này vẫn còn nhiều thách thức, do tâm lý chuộng bằng cấp, định kiến xã hội về giáo dục nghề nghiệp và sự phối hợp chưa chặt chẽ giữa các bậc học. Vì thế, để công tác phân luồng đạt hiệu quả, cần có các chính sách đồng bộ như:
Chính sách hỗ trợ tài chính: Cần có chế độ học bổng, miễn giảm học phí và vay tín dụng ưu đãi đối với học sinh theo học tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, nhất là học sinh thuộc diện hộ nghèo, cận nghèo, vùng sâu vùng xa.
Tăng cường truyền thông, hướng nghiệp sớm và thực chất: Đưa hoạt động hướng nghiệp vào chương trình giáo dục phổ thông một cách bài bản từ cấp trung học cơ sở, với sự phối hợp giữa trường phổ thông, doanh nghiệp và cơ sở giáo dục nghề nghiệp.
Kết nối và phối hợp chặt chẽ giữa các cơ sở giáo dục: Xây dựng cơ chế phối hợp cụ thể giữa các trường phổ thông và cơ sở giáo dục nghề nghiệp về tư vấn tuyển sinh, tổ chức hoạt động tham quan, trải nghiệm nghề, ký kết hợp tác về phân luồng học sinh.
Xây dựng chuẩn chất lượng và nâng cao năng lực các cơ sở giáo dục nghề nghiệp: Tăng đầu tư cho cơ sở vật chất, chương trình đào tạo, đội ngũ nhà giáo, bảo đảm chất lượng đầu ra để cha mẹ học sinh và học sinh yên tâm lựa chọn vào học các cơ sở giáo dục nghề nghiệp.
Thầy Khải nhấn mạnh: "Phân luồng học sinh sau trung học cơ sở, trung học phổ thông không chỉ là nhiệm vụ của các đơn vị giáo dục nghề nghiệp mà cần sự vào cuộc đồng bộ của Nhà nước, các cấp chính quyền, nhà trường, doanh nghiệp và xã hội, nhằm xây dựng một hệ sinh thái học tập hiệu quả, phù hợp năng lực người học và nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước hiện nay".
Bên cạnh đó, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Kon Tum có kiến nghị một số nội dung nhằm hỗ trợ các cơ sở giáo dục nghề nghiệp trong công tác tuyển sinh và đào tạo, cụ thể:
Hoàn thiện cơ chế chính sách hỗ trợ tuyển sinh, đặc biệt là cơ chế phối hợp giữa Vụ Giáo dục đại học, Cục Giáo dục nghề nghiệp và Giáo dục thường xuyên của Bộ Giáo dục và Đào tạo để đảm bảo các trường cao đẳng có thể tiếp cận thí sinh hiệu quả hơn.
Tăng cường truyền thông chính thống về vai trò và giá trị của giáo dục nghề nghiệp, tạo sự chuyển biến nhận thức xã hội; Rà soát, quy hoạch lại mạng lưới các cơ sở giáo dục nghề nghiệp theo vùng miền, lĩnh vực ưu tiên để tránh trùng lặp, dàn trải, nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực công, vàỗ trợ nguồn lực tài chính để nâng cấp cơ sở vật chất, thiết bị phục vụ đào tạo, đặc biệt với các ngành, nghề công nghệ – kỹ thuật cao.