Từ năm 2018 đến nay, kỳ thi đánh giá năng lực do Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức đã trải qua 8 năm triển khai và liên tục mở rộng về quy mô thí sinh tham dự. Kỳ thi này đang trở thành một trong những phương thức tuyển sinh được nhiều cơ sở giáo dục đại học sử dụng.
Đến năm 2025, đã có trên 100 cơ sở giáo dục đại học và cao đẳng sử dụng kết quả kỳ thi đánh giá năng lực của Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh để xét tuyển.
Tuy nhiên, bên cạnh sự tăng trưởng nhanh về quy mô và mức độ phổ biến, kỳ thi cũng liên tục ghi nhận các sự cố kỹ thuật và bất cập trong khâu tổ chức, làm dấy lên những quan ngại về chất lượng vận hành và ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của thí sinh.
Quy mô kỳ thi tăng nhanh, tổng thu ước tính hơn 200 tỷ đồng
Theo thống kê, từ năm 2018 đến 2025, kỳ thi đánh giá năng lực có gần 775.000 lượt thí sinh dự thi, với lệ phí thi tăng từ 200.000 đồng (giai đoạn 2018-2022) lên 300.000 đồng từ năm 2023 đến nay. Tổng lệ phí thu được qua 8 mùa thi ước tính khoảng 203 tỷ đồng.
Đặc biệt, năm 2025 ghi nhận mức tăng đột biến cả về số thí sinh đăng ký lẫn lượt thi. Tổng cộng, có 152.792 thí sinh đã tham gia hai đợt thi với 223.179 lượt dự thi, cao nhất kể từ khi kỳ thi được tổ chức. Mức thu lệ phí năm 2025 được ước tính khoảng 65,4 tỷ đồng, chiếm hơn 32% tổng thu của cả 8 năm.
Phân tích phổ điểm: Sự chênh lệch giữa hai đợt thi gần đây
Như đã phân tích, năm 2025 là mùa thi có số lượng thí sinh đông nhất kể từ khi kỳ thi đánh giá năng lực được tổ chức, với 152.792 thí sinh và 223.179 lượt dự thi trong hai đợt. Tuy nhiên, điểm trung bình ở đợt 1 chỉ đạt 618,4 - thấp nhất trong vòng 5 năm trở lại đây (theo tổng hợp của phóng viên), với phân bố điểm lệch về trái - phản ánh mặt bằng điểm chung có xu hướng thấp.
Trong khi đó, đợt 2 ghi nhận mức điểm trung bình tăng mạnh lên 718,7; điểm trung vị 728,0 - chênh gần 100 điểm so với đợt 1.
Theo Hội đồng thi, sự cải thiện này phần lớn đến từ việc có hơn 67.000 thí sinh (chiếm khoảng 73% tổng số thí sinh đợt 2) quay lại thi để nâng điểm. Ngoài ra, thời gian chuẩn bị thêm hai tháng sau đợt 1 giúp thí sinh tích lũy kinh nghiệm, rèn luyện kỹ năng và ổn định tâm lý, từ đó cải thiện rõ rệt kết quả làm bài.
Tương tự, năm 2024 cũng ghi nhận sự phân hóa mạnh giữa hai đợt. Đợt 1 có điểm trung bình 643,4 điểm, trong khi đợt 2 đạt 725,8 điểm, chênh 82,4 điểm. Trong tổng số 40.455 thí sinh dự thi đợt 2, có 29.023 thí sinh (chiếm 71%) từng thi ở đợt 1.
Khác với hai năm gần đây, năm 2023 ghi nhận sự ổn định rõ rệt giữa hai đợt thi. Đợt 1 có điểm trung bình 639,2 điểm, đợt 2 đạt 650,4 điểm, chênh lệch chỉ hơn 11 điểm. Phổ điểm gần như trùng khớp phản ánh mức độ đồng đều về chất lượng đề thi và năng lực thí sinh.
Qua thống kê, có thể thấy xu hướng gia tăng điểm trung bình ở đợt 2 trở nên rõ ràng từ năm 2024 và đặc biệt nổi bật trong năm 2025.
Chính vì vậy, ngay khi Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh công bố điểm chuẩn đợt 2, nhiều chuyên gia băn khoăn về việc điểm trung bình, trung vị đợt 2 cao hơn rõ rệt so với đợt 1. Bởi, khi nhìn phổ điểm đợt 2 so với đợt 1 cho thấy, có khả năng đề thi chưa được chuẩn hóa đầy đủ hoặc chưa cân bằng được độ khó giữa các đợt, gây ra rủi ro về tính công bằng nếu dùng chung kết quả hai đợt.
Do đó, nhiều chuyên gia đề xuất Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh cần công bố đề thi chính thức ở một đợt thi để xã hội có sự đánh giá khách quan về độ phân hóa đề thi.
Sự cố trong tổ chức thi: Liên tiếp lặp lại qua nhiều năm
Trong quá trình tổ chức kỳ thi Đánh giá năng lực do Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh chủ trì, nhiều năm gần đây liên tiếp ghi nhận các sự cố ảnh hưởng đến quyền lợi thí sinh. Đặc biệt, năm 2025, cả hai đợt thi đều xảy ra lỗi tổ chức.
Cụ thể, ở đợt 1, tại điểm thi Trường Đại học An Giang, giám thị phát đề muộn khiến thí sinh bị mất khoảng 20 phút làm bài.
Sang đợt 2, tại cụm thi Trường Đại học Công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh (HUTECH), 75 thí sinh bị ảnh hưởng bởi hai sự cố: giám thị ở phòng P42 nghe nhầm chuông báo giờ, khiến thí sinh bị chậm trễ khoảng 30 phút làm bài; trong khi đó, phòng thi P39 không phát giấy nháp do cán bộ coi thi không rà soát đầy đủ vật dụng.
Mặc dù Hội đồng thi đã thừa nhận lỗi phát sinh từ yếu tố con người và tiến hành xin lỗi, hỗ trợ kinh phí cho các thí sinh bị ảnh hưởng, nhưng không chấp thuận đề xuất cộng điểm hay tổ chức thi lại.
Năm 2024, đề thi đợt 2 có hai lỗi kỹ thuật: một câu thiếu chữ “không”, làm sai lệch hoàn toàn ý nghĩa câu hỏi; một câu sai ký hiệu hóa học. Hội đồng thi quyết định chấm điểm tối đa cho tất cả thí sinh làm hai câu hỏi bị lỗi nhằm đảm bảo quyền lợi.
Trước đó, năm 2022, đề thi bị phản ánh có ít nhất hai câu sai sót (thiếu dữ liệu hoặc trùng phương án trả lời), dẫn đến việc phải tính điểm tuyệt đối hoặc loại bỏ khỏi bài thi.
Bên cạnh các sự cố liên quan đến đề và tổ chức thi, trong hai năm gần đây (2024 và 2025), một số thí sinh không được dự thi vì bị mất căn cước công dân hoặc hộ chiếu - giấy tờ được yêu cầu bắt buộc để xác minh nhân thân, dù những thí sinh này bày tỏ mong muốn áp dụng biện pháp xác minh thay thế. Việc từ chối dự thi trong những trường hợp này cũng gây tranh cãi trong dư luận.
Bên cạnh đó còn có một số thí sinh phản ánh đề thi đợt 2 có câu hỏi trùng với đợt 1 cũng khiến dư luận băn khoăn về sự đa dạng của ngân hàng đề thi.
Chuyên gia đề xuất siết điều kiện tổ chức thi đánh giá năng lực, đảm bảo quyền lợi thí sinh
Trước những sự cố liên tiếp xảy ra tại kỳ thi đánh giá năng lực do Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức, nhiều chuyên gia giáo dục đề nghị siết chặt điều kiện tổ chức và bảo vệ quyền lợi thí sinh một cách thực chất.
Theo Tiến sĩ Lê Viết Khuyến, Phó Chủ tịch Hiệp hội Các trường đại học, cao đẳng Việt Nam, kỳ thi vẫn còn lúng túng và thiếu chuẩn bị bài bản, do Việt Nam chưa có nhiều kinh nghiệm với mô hình này.
“Không thể để bất kỳ cơ sở giáo dục đại học nào cũng tự tổ chức kỳ thi đánh giá năng lực nếu chưa có năng lực thực sự. Bộ Giáo dục và Đào tạo cần vào cuộc, xác định rõ trường nào đủ điều kiện tổ chức, từ đội ngũ chuyên gia, cơ sở vật chất, năng lực khảo thí đến kinh nghiệm tổ chức…”, Tiến sĩ Lê Viết Khuyến nhấn mạnh. Theo ông, các kỳ thi đánh giá năng lực cần có đề án cụ thể và được Bộ thẩm định kỹ lưỡng trước khi triển khai.
Liên quan đến cách xử lý các sự cố kỹ thuật vừa qua tại Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, Tiến sĩ Lê Viết Khuyến cho rằng các trường phải đặt quyền lợi thí sinh lên hàng đầu.
“Lỗi do thí sinh thì thí sinh phải chịu, nhưng nếu lỗi đến từ khâu tổ chức, nhà trường phải khắc phục. Cách xử lý tốt nhất là xin lỗi thí sinh, hoàn trả lệ phí thi và cho phép các em thi lại”, thầy Khuyến đề xuất.
Trong khi đó, Tiến sĩ Phạm Hiệp, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Giáo dục và Chuyển giao Tri thức (Trường Đại học Thành Đô), cho rằng các kỳ thi đánh giá năng lực cần được tổ chức theo hướng chuẩn hóa, tương tự các kỳ thi quốc tế như IELTS hoặc SAT.
Trước hiện tượng điểm thi đợt 2 cao hơn rõ rệt so với đợt 1 trong các năm gần đây, Tiến sĩ Phạm Hiệp cho rằng việc này cần đến các phân tích kỹ thuật chuyên sâu, với đầy đủ chỉ số thống kê. Bộ Giáo dục và Đào tạo cùng Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh cần minh bạch giải trình cho xã hội và thí sinh bằng dữ liệu khoa học.
Tổ chức chưa theo kịp quy mô
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Vũ Hải Quân - Giám đốc Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh thừa nhận, do quy mô ngày càng lớn, thời gian qua kỳ thi đã xảy ra một số bất cập, sai sót đáng tiếc, trong đó phần lớn liên quan đến khâu tổ chức thi. [1]
Tài liệu tham khảo:
[1]: https://dantri.com.vn/giao-duc/lo-hong-ky-thi-danh-gia-nang-luc-tram-ty-co-thieu-sot-phai-khac-phuc-20250620073237576.htm