Sáng 27/6, hơn 1,13 triệu thí sinh tham gia kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông năm 2025 theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018 đã hoàn thành 2 môn tự chọn.
Với môn tiếng Anh, tổng số thí sinh đăng ký bài thi theo chương trình giáo dục phổ thông mới này vào khoảng 353.000, đứng thứ ba sau số thí sinh chọn thi môn Lịch sử và Địa lý.
Đề thi chính thức môn Tiếng Anh trong kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông năm 2025 gồm 40 câu hỏi trắc nghiệm, thời gian làm bài 50 phút. Cấu trúc và nội dung đề bám sát ma trận đề minh họa do Bộ Giáo dục và Đào tạo đã công bố. Theo ý kiến của nhiều giáo viên, đề thi môn Tiếng Anh năm nay có tính phân hóa cao, giúp xét tốt nghiệp và phân loại thí sinh để tuyển sinh đại học rõ ràng.
Đề thi môn Tiếng Anh thể hiện rõ tính phân hóa
Đánh giá về đề thi môn Tiếng Anh trong kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông năm 2025, Thạc sĩ Nguyễn Thị Kim Ngân - giảng viên Khoa Tiếng Anh, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội nhận định: "Đề thi chính thức năm nay đã lấy lại vị thế của mình, thể hiện rõ tính phân hóa". Thí sinh muốn đạt mức điểm 8 trở lên không chỉ cần nắm vững kiến thức và kỹ năng làm bài, mà còn cần có chiến thuật làm bài, phân bổ thời gian hợp lý. Mức điểm phổ biến trên toàn quốc dự đoán phần lớn sẽ rơi vào khoảng 6-7 điểm. Trong khi đó, khả năng đạt điểm tuyệt đối có thể hiếm.
Có thể thấy, đề thi không còn "dễ thở" như những năm trước. Cô Ngân dự đoán năm nay điểm Tiếng Anh nói riêng và phổ điểm các môn nói chung sẽ giảm, không còn nhiều điểm 9, điểm 10 như những năm gần đây nữa.
Đề thi có lượng từ vựng học thuật cao, cấu trúc đề thi có nhiều bài đọc cộng với giới hạn về thời gian hiện nay chỉ còn trong 50 phút, nên độ khó được đánh giá là tăng lên hơn. Chủ đề trong các bài đọc như về công nghệ ứng dụng vào nông nghiệp, hay môi trường. Tuy nhiên, từ vựng thể hiện mức độ phân loại cao như "accelerate", "manipulate". Ngoài ra, các câu hỏi điền mệnh đề đòi hỏi tư duy logic và khả năng đọc hiểu nhanh.
Cũng trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, cô Nguyễn Thị Hải Yến – nghiên cứu sinh chương trình Tiến sĩ Giáo dục tại Hoa Kỳ, giáo viên môn Tiếng Anh Trường Phổ thông liên cấp Tây Úc (Thành phố Hồ Chí Minh) nhận xét: Đề thi có cấu trúc theo đúng định hướng của Chương trình giáo dục phổ thông 2018, gồm 40 câu trắc nghiệm trong 50 phút, chia thành các nhóm kỹ năng và dạng bài rõ ràng.
Điểm nổi bật là đề thi có tính phân hóa cao, đặc biệt ở phần đọc hiểu dài và phần sắp xếp hội thoại/phát triển đoạn. Một số đoạn như đoạn đọc về “greenwashing” ("greenwashing" được định nghĩa là những hành vi làm giả quảng cáo "xanh", để đạt được lợi thế cạnh tranh không công bằng trong truyền thông) yêu cầu học sinh có vốn từ vựng học thuật nhất định và khả năng suy luận sâu, vượt ra ngoài kỹ năng đọc hiểu đơn thuần.
Cô Yến dự đoán phổ điểm phổ biến sẽ rơi vào khoảng 6.0 đến 7.2 điểm. Thí sinh có nền tảng vững, đặc biệt là kỹ năng đọc hiểu học thuật, mới có thể đạt từ 8 điểm trở lên. Mức độ phân loại thí sinh được thể hiện rõ nét ở các câu hỏi đọc hiểu suy luận, diễn đạt tương đương (paraphrasing), và lựa chọn vị trí phù hợp cho câu trong đoạn văn.
Với đề thi chính thức năm nay, thí sinh có thể dễ dàng đạt điểm ở nhóm câu hỏi về giao tiếp xã hội, từ vựng ngữ cảnh đơn giản và một số câu ngữ pháp – cấu trúc quen thuộc như phần giao tiếp hội thoại thông dụng về các tình huống như hỏi đường, chia sẻ về sức khỏe, thư giao tiếp hằng ngày,… rất gần gũi với nội dung sách giáo khoa, hầu hết học sinh có thể xử lý được nhanh.
Ngoài ra, các câu ngữ pháp cơ bản liên quan đến sử dụng động từ, giới từ, danh từ,… quen thuộc có đáp án rõ ràng về chức năng ngôn ngữ, không gây nhiễu nhiều. Nếu học sinh đã làm quen dạng này qua đề luyện hoặc sách giáo khoa thì có thể xử lý nhanh chóng. Hầu hết các câu này xuất hiện ở đầu đề thi. Có thể nói đây là các câu hỏi ở vùng điểm “an toàn” giúp tạo đà tâm lý tích cực trước khi bước vào phần phân hóa cao - đọc hiểu học thuật.
Đề thi đòi hỏi học sinh có năng lực đọc hiểu sâu, tư duy trình bày logic
Cô Hải Yến đặc biệt ấn tượng với đoạn đọc hiểu về “greenwashing”. Đây là một chủ đề thời sự - học thuật, không thường thấy trong đề thi các năm trước. Việc lựa chọn chủ đề này cho thấy đề thi năm nay không chỉ bám sát nội dung chương trình, mà còn mở rộng kết nối với các vấn đề toàn cầu như môi trường, truyền thông và tiêu dùng bền vững.
Từ vựng trong đoạn có cấp độ cao, như "insidious", "glossy",… đòi hỏi học sinh không chỉ biết nghĩa bề mặt mà còn phải nhận diện sắc thái trong ngữ cảnh. Với cụm “Yet greenwashing is arguably more insidious” yêu cầu học sinh xác định vị trí phù hợp để tạo hiệu ứng lập luận, đây là câu đòi hỏi tư duy phân tích văn bản, tư duy logic, lập luận chứ không đơn thuần là tra nghĩa từ. Học sinh chưa quen với các văn bản dạng học thuật hoặc không có chiến lược đọc lướt – đọc sâu sẽ gặp khó khăn khi xử lý các đoạn này.
"Tôi cũng tâm đắc với phần sắp xếp đoạn hội thoại logic. Đây là dạng câu không mới trong các kỳ thi quốc tế, không “đánh đố” thí sinh, nhưng là một điểm nhấn mới rất đáng ghi nhận trong đề thi năm nay. Dạng bài này yêu cầu học sinh: nắm được trình tự ý tưởng là câu mở, phát triển, giải thích và kết luận; hiểu chức năng của từng câu trong hội thoại hoặc đoạn văn; phân tích được liên kết ngữ nghĩa và logic mạch văn.
Không thể làm tốt phần này bằng mẹo, mà cần học sinh có năng lực đọc hiểu sâu, tư duy trình bày logic, đúng với định hướng phát triển năng lực theo chương trình mới. Đây là kỹ năng thiết yếu nếu học sinh muốn viết hoặc trình bày thuyết phục trong môi trường đại học sau này", cô Hải Yến nhấn mạnh.
So với đề thi các năm trước, đề thi năm nay không còn phần phát âm, trọng âm, vốn thiên về ghi nhớ và mẹo kỹ thuật. Thay vào đó, các câu hỏi tập trung nhiều hơn vào năng lực sử dụng ngôn ngữ trong ngữ cảnh thực tế, đặc biệt là đọc hiểu và tư duy logic. Câu hỏi dạng mới xuất hiện nhiều hơn, như yêu cầu chọn câu diễn đạt lại ý một cách chính xác, xác định vị trí phù hợp để chèn câu vào đoạn văn, sắp xếp câu thành đoạn logic,… đòi hỏi thí sinh có kỹ năng phát triển kỹ năng tư duy mạch văn, không thể làm bằng mẹo.
Các chủ đề bài đọc trải dài từ nông nghiệp công nghệ cao, xu hướng số hóa, bảo vệ môi trường, đến lối sống lành mạnh và du lịch bền vững – đều là những vấn đề mang tính thời sự và thực tiễn, phù hợp với định hướng phát triển năng lực toàn diện trong Chương trình giáo dục phổ thông 2018.
Điểm cô Yến đánh giá cao nhất là đề thi năm nay đảm bảo sự hài hòa giữa ổn định – kế thừa – và đổi mới: không gây sốc cho học sinh, nhưng vẫn mở rộng các dạng câu hỏi đánh giá tư duy tổng hợp và năng lực ngôn ngữ thực thụ, từ đó phân loại tốt hơn, không chỉ theo mức độ học thuộc mà theo năng lực xử lý ngôn ngữ trong ngữ cảnh đa dạng.
Cô Yến bày tỏ kỳ vọng các đề thi những năm tiếp theo sẽ tiếp tục được điều chỉnh theo hướng bổ sung dần các hình thức đánh giá kỹ năng sử dụng tiếng Anh thực tế hơn. Ví dụ, bổ sung bài nghe – chọn đáp án (listening for gist/details), viết đoạn ngắn (50-100 từ),... Những điều chỉnh này sẽ giúp đề thi tiệm cận hơn với các chuẩn quốc tế như IELTS, TOEFL, PTE,... đồng thời phù hợp với mục tiêu của môn Tiếng Anh trong chương trình mới. Đó là hình thành và phát triển năng lực giao tiếp bằng ngoại ngữ trong học tập, nghề nghiệp và đời sống thực tiễn.
Về dài hạn, việc chuyển từ định hướng “kiểm tra kiến thức” sang “đánh giá năng lực” như đề thi năm nay là một hướng đi đúng đắn, có lộ trình rõ ràng, bám sát thực tiễn. Đây là nền tảng quan trọng để tiếp tục củng cố chất lượng dạy và học ngoại ngữ trong nhà trường phổ thông.
Còn theo thầy Đồng Quang Thuận - Trưởng chuyên môn Tổ Tiếng Anh Trường Trung học cơ sở và Trung học phổ thông Phenikaa (Hà Nội), những bài đọc điền khuyết có tính học thuật cao và xuất hiện các từ chuyên ngành tâm lý du lịch. Những câu hỏi này đánh giá năng lực đọc đoạn văn học thuật, yêu cầu khả năng phán đoán ngữ nghĩa cũng như đo lường khả năng hiểu logic diễn đạt – liên kết ý. Phần đọc hiểu có chiều sâu, thực tế, kết hợp giữa kỹ năng ngôn ngữ và năng lực tư duy. Học sinh cần nắm vững phương pháp đọc học thuật và phân tích văn bản.
Như vậy, đề thi Tiếng Anh tốt nghiệp trung học phổ thông 2025 cho thấy một bước đi thận trọng nhưng vững chắc trong việc hiện thực hóa mục tiêu của Chương trình giáo dục phổ thông 2018: chuyển từ tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực. Điều này được thể hiện qua: tăng cường các dạng bài kiểm tra kỹ năng thực tiễn như đọc hiểu học thuật, đọc hiểu thông tin, tư duy suy luận logic; giảm tỷ trọng kiểm tra ngữ pháp máy móc, tăng cường năng lực vận dụng kiến thức trong bối cảnh; khai thác chủ đề gần gũi với thực tế cuộc sống và các vấn đề toàn cầu: du lịch, môi trường, tiêu dùng, truyền thông,…
Trong bối cảnh Việt Nam đang thúc đẩy mạnh mẽ chuyển đổi số trong giáo dục, hội nhập quốc tế sâu rộng, phát triển ngôn ngữ cho thế hệ công dân toàn cầu; đề thi năm nay đã thể hiện sự tiệm cận với tiêu chuẩn đánh giá ngôn ngữ quốc tế, cụ thể như: dạng bài đọc mang đặc điểm của đề thi IELTS như chọn paraphrase, xác định thông tin theo đoạn, chèn câu vào văn bản.
Điều này yêu cầu học sinh có khả năng tư duy phản biện, diễn giải, suy luận từ ngữ cảnh, ứng dụng tiếng Anh như một công cụ học thuật. Đề thi hướng tới sự thay đổi tư duy dạy – học tiếng Anh trong nhà trường phổ thông là hình thành kỹ năng ngôn ngữ thực sự: đọc – hiểu – suy luận – vận dụng.