Vào tháng 9/2024, Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam phản ánh bức xúc của nhiều học viên về chất lượng tại các lớp học online biên, phiên dịch tiếng Anh của bà Nguyễn Ngọc Anh (trú tại Hà Nội). Những thỏa thuận giữa học viên với người giảng dạy đều qua online, vì vậy người học khó được đảm bảo quyền lợi.
Tương tự như vậy, vừa qua Tạp chí cũng đã phản ánh về Anh ngữ MAC EDU (đăng ký kinh doanh là Công ty TNHH Giáo dục và Đào tạo MAC EDU) tổ chức các lớp học online, trong đó có chương trình Tiếng Anh Cộng đồng. Theo phản ánh của người học, chất lượng học rất có vấn đề khi học viên không rõ trình độ giáo viên ra sao? Lớp học cam kết số lượng 13-15 học viên, có giáo viên nước ngoài nhưng thực tế số người tham dự online ở lớp ghi nhận nhiều buổi lên tới con số 60-70 học viên. Theo cựu học viên, họ học 2 tháng nhưng không thấy buổi nào có giáo viên nước ngoài. Chất lượng thực sự là một dấu chấm hỏi. Dù chương trình này quảng cáo không thu học phí, chỉ thu một khoản phụ phí về kỹ thuật, trợ giảng với mức 6 tháng là 900.000 đồng (mỗi tháng hết 150.000 đồng) nhưng nếu tính số lượng người học lớn thì con số thu về cũng không ít. Qua phản ánh của Tạp chí, Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Hà Nội kiểm tra thì "lộ" ra đơn vị này chưa được cấp phép hoạt động đào tạo ngoại ngữ, nghĩa là các điều kiện về giáo viên, chương trình chưa hề được thẩm định.
Thực tế, các lớp học ngoại ngữ online hiện nay đang tràn lan và khó đảm bảo chất lượng khi chưa được Sở Giáo dục và Đào tạo cấp phép. Để tránh "tiền mất tật mang", người học băn khoăn cách để nhận biết lớp học không đảm bảo chất lượng và làm thế nào để bảo vệ quyền lợi của họ.
Trao đổi với phóng viên, Thạc sĩ Bùi Khánh Nguyên (chuyên gia giáo dục) cho hay, đối với đơn vị tổ chức dạy thêm, bồi dưỡng tiếng Anh online có thể chỉ cần đăng ký mã ngành kinh doanh là "Giáo dục khác không phân vào đâu" với Sở Tài chính.
Điều này, đồng nghĩa, có cơ sở không cần đăng ký hoạt động như một trung tâm ngoại ngữ theo Nghị định 125/2024, phải đảm bảo về cơ sở vật chất, đội ngũ giảng viên, chương trình đào tạo...
"Vì vậy, sở giáo dục và đào tạo rất khó quản lý với việc dạy online ngoại ngữ. Theo tôi, cơ quan quản lý nhà nước nên có sự điều chỉnh chính sách quản lý với tổ chức, cá nhân giảng dạy ngoại ngữ online", Thạc sĩ Bùi Khánh Nguyên đề xuất.
Lấy ví dụ thực tiễn, Thạc sĩ Bùi Khánh Nguyên nhận thấy, sự điều chỉnh của cơ quan chức năng trong hoạt động dạy thêm thông qua Thông tư 29 là rất hợp lí. Bởi lẽ, việc tổ chức dạy thêm phải có sự niêm yết về đội ngũ giáo viên, mức phí... qua đó, cơ sở tổ chức dạy thêm online cũng phải chấp hành quy định này.
Chuyên gia giáo dục cũng có đề xuất, cơ quan quản lý nên tham khảo những mô hình ở quốc gia khác đang quản lý đối với hoạt động giảng dạy online ngoại ngữ. Đơn cử, yêu cầu đơn vị giảng dạy online ngoại ngữ phải minh bạch thông tin, tuyên truyền nâng cao nhận thức cho người sử dụng dịch vụ phải kiểm tra cẩn thận chất lượng dịch vụ.
Chuyên gia giáo dục cho rằng, cơ quan quản lý nhà nước nên quy định nguyên tắc hoạt động của cơ sở giảng dạy ngoại ngữ công khai, minh bạch về chương trình học, hình thức học, trình độ của người giảng dạy...
"Đơn vị cung cấp dịch vụ dạy học online ngoại ngữ phải công khai minh bạch thông tin, không được che giấu. Nếu không đảm bảo đúng chất lượng như đã công khai, cơ quan quản lý nhà nước sẽ xử phạt cơ sở.
Đơn cử, đối với trường hợp người học không hài lòng về chất lượng giảng dạy không như quảng bá của cơ sở dạy online tiếng Anh, họ có thể khiếu nại đến cơ quan bảo vệ người tiêu dùng. Thậm chí, nếu vụ việc lớn, họ có thể khởi kiện.
Việc Anh ngữ MAC EDU dạy online không đảm bảo chất lượng như quảng cáo lớp học 10-13 người, thực tế có lớp đến 60-70 người..., thì người học có thể cung cấp minh chứng tới cơ quan bảo vệ người tiêu dùng", chuyên gia giáo dục cho hay.
Đồng quan điểm với Thạc sĩ Bùi Khánh Nguyên, Tiến sĩ Vũ Thị Phương Anh (Phó giám đốc học thuật của Trung tâm Bồi dưỡng và Hỗ trợ Chất lượng giáo dục (EQTS), thuộc Hiệp hội các trường Đại học và Cao đẳng Việt Nam) cho hay, ở Việt Nam quy định về hoạt động online có 2 hình thức, trong đó việc dạy và học liên quan đến chương trình kiến thức cấp bằng, chứng chỉ thì cơ quan quản lý nhà nước sẽ quản lý.
Ngược lại, với hoạt động giảng dạy ngoại ngữ không cấp bằng, chứng chỉ sẽ khó quản lý và người tiêu dùng là học viên sẽ phải chịu thiệt thòi.
"Người tiêu dùng có thể là những học viên học online tiếng Anh. Nếu đơn vị giảng dạy không đảm bảo đúng như quảng cáo thì học viên là người chịu thiệt.
Học viên khiếu nại đến cơ quan chức năng nhưng cũng rất khó để xử lý, bởi đây là hoạt động qua online", Tiến sĩ Vũ Thị Phương Anh cho hay.
Tiến sĩ Vũ Thị Phương Anh nhận thấy rằng, hiện nay các cơ quan báo chí lại là đơn vị hữu hiệu trong phản ánh, xác minh sự việc từ người tiêu dùng, khách hàng sử dụng dịch vụ.
Đơn cử như một đơn vị dạy tiếng Anh online, không đăng ký hoạt động với cơ quan chức năng, thì từ phản ánh của bạn đọc, cơ quan báo chí phản ánh khách quan, cơ quan chức năng vào cuộc qua đó cảnh báo cho những người có cùng nhu cầu khác.
Theo Tiến sĩ Vũ Thị Phương Anh, đối với những khóa học qua online, người tiêu dùng cần có sự tìm hiểu kỹ về chất lượng dịch vụ của đơn vị cung cấp.
Đồng thời, cơ quan quản lý nhà nước cũng cần tăng cường việc quản lý quảng cáo của các cơ sở giảng dạy tiếng Anh, để đảm bảo tính trung thực, minh bạch thông tin như cam kết.
"Ở nước ngoài, cơ quan quản lý nhà nước quản lý rất chặt hoạt động quảng cáo có đúng như tính chất của dịch vụ hay không", cô Vũ Thị Phương Anh cho hay.
Ông Vũ Văn Trung (Phó Chủ tịch Hội bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam) đến nay đơn vị chưa tiếp nhận trường hợp nào phản ánh về hoạt động giảng dạy của lớp tiếng Anh online. Nếu có, đơn vị sẽ hướng dẫn người học cách để đảm bảo quyền lợi và trong trường hợp nghiêm trọng có thể sẽ kiến nghị cơ quan công an vào cuộc.
Theo luật sư Nguyễn Thị Nhàn (Đoàn luật sư Thành phố Hà Nội), hiện nay đối với đơn vị muốn kinh doanh về lĩnh vực giảng dạy tiếng Anh theo các chương trình, trình độ cụ thể sẽ phải thành lập công ty và tiếp đó là phải xin cấp phép hoạt động từ Sở Giáo dục và Đào tạo.
"Thực tế, nhiều công ty kinh doanh giảng dạy tiếng Anh mới chỉ làm một nửa thủ tục là đăng ký kinh doanh thành lập công ty. Việc xin cấp phép hoạt động từ sở siáo dục và đào tạo phải đáp ứng điều kiện về chương trình đào tạo, đội ngũ giáo viên, phòng cháy chữa cháy... Chính vì vậy, người học khi bỏ một khoản tiền lớn ra cho dịch vụ này nên tìm hiểu kỹ các trung tâm ngoại ngữ được sở giáo dục và đào tạo cấp phép. Đa số sở giáo dục và đào tạo các địa phương có đăng danh sách công khai các trung tâm đủ điều kiện trên website của sở. Đó sẽ là một minh chứng đảm bảo phần nào chất lượng của các trung tâm này", luật sư Nhàn cho hay.