Bộ Giáo dục và Đào tạo đang xây dựng dự thảo Nghị định quy định chính sách tiền lương, phụ cấp, chế độ hỗ trợ và thu hút đối với nhà giáo.
Nhiều cơ sở giáo dục đã đăng tải dự thảo Nghị định về chính sách tiền lương, chế độ phụ cấp, chính sách hỗ trợ, thu hút đối với nhà giáo.
Một trong những thay đổi đáng chú ý trong dự thảo là tổ trưởng chuyên môn không còn hưởng “phụ cấp chức vụ” mà thay bằng “phụ cấp trách nhiệm công việc”. Hơn nữa, hệ số phụ cấp được đề xuất là 0,3 so với mức lương cơ sở, tăng hơn so với hệ số hiện hưởng là 0,25.
Từ góc nhìn của một giáo viên trung học phổ thông kiêm tổ trưởng chuyên môn, người viết nhận thấy sự thay đổi này phản ánh đúng bản chất vị trí và nhiệm vụ được giao, đồng thời đảm bảo sự công bằng và nhất quán trong hệ thống tiền lương mới.
Phụ cấp hiện hành của tổ trưởng chuyên môn
Thứ nhất, theo Thông tư 32/2020/TT-BGDĐT, khoản 1 Điều 14 quy định: “Tổ trưởng, tổ phó tổ chuyên môn do hiệu trưởng bổ nhiệm, chịu sự quản lý, chỉ đạo của hiệu trưởng”, và thời hạn bổ nhiệm thông thường là 01 năm.
Theo đó, tổ trưởng chuyên môn có trách nhiệm điều hành, tổ chức thực hiện một số công việc liên quan đến chuyên môn của tổ (chủ động xây dựng kế hoạch dạy học và giáo dục; đề xuất lựa chọn sách giáo khoa; thực hiện kế hoạch giáo dục của tổ; tham gia đánh giá, xếp loại giáo viên; tham gia bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ), đồng thời “Thực hiện các nhiệm vụ khác do Hiệu trưởng phân công”.
Thứ hai, theo Thông tư 33/2005/TT-BGDĐT, hướng dẫn tạm thời thực hiện chế độ phụ cấp chức vụ lãnh đạo trong các cơ sở giáo dục công lập, tổ trưởng chuyên môn được hưởng phụ cấp “chức vụ lãnh đạo” như sau: Đối với Trường trung học phổ thông, tổ trưởng chuyên môn và tương đương (không phân biệt hạng trường), hưởng hệ số phụ cấp là 0,25.
Điều này dẫn đến cách hiểu hiện nay của nhiều người, tổ trưởng chuyên môn được xem là “viên chức quản lý”. Tuy nhiên, cách hiểu này chưa phù hợp.
Tổ trưởng chuyên môn không phải là “viên chức quản lý”
Thứ nhất là xét về phạm vi quản lý. Theo Điểm a Khoản 1 Điều 3 Nghị định 115/2020/NĐ-CP quy định về tuyển dụng, sử dụng và quản lý viên chức, định nghĩa: “Viên chức quản lý là người được bổ nhiệm giữ chức vụ quản lý có thời hạn, chịu trách nhiệm điều hành, tổ chức thực hiện một hoặc một số công việc theo chức năng, nhiệm vụ của đơn vị sự nghiệp công lập và được hưởng phụ cấp chức vụ quản lý”.
Theo đó, “đơn vị sự nghiệp công lập” ở đây được hiểu là toàn bộ nhà trường, với các hoạt động quản lý tổng thể về hành chính, nhân sự, tài chính, chuyên môn toàn trường. Còn theo Thông tư 32/2020/TT-BGDĐT, Điều 14 quy định nhiệm vụ của tổ trưởng chuyên môn chỉ tập trung vào điều hành các hoạt động chuyên môn, nghiệp vụ trong phạm vi một tổ chuyên môn.
Có thể thấy, tổ trưởng chuyên môn thực hiện nhiệm vụ chuyên môn và phối hợp chuyên môn, chứ không phải quản lý hành chính tổng thể, nhân sự toàn diện hay tài chính của đơn vị. Điều này hoàn toàn khác với hiệu trưởng, phó hiệu trưởng.
Thứ hai là xét về cốt lõi bản chất công việc. Tổ trưởng chuyên môn chủ yếu vẫn là giáo viên làm công tác giảng dạy. Theo Thông tư 05/2025-BGDĐT quy định chế độ làm việc đối với giáo viên phổ thông, dự bị đại học, định mức chuẩn của giáo viên trường trung học cơ sở là 19 tiết, giáo viên trường trung học phổ thông là 17 tiết, tổ trưởng chỉ giảm 3 tiết/tuần (dạy 16 tiết/tuần với giáo viên trung học cơ sở, 14 tiết/tuần với giáo viên trung học phổ thông). Điều này cho thấy phần lớn thời gian và năng lực của tổ trưởng vẫn dành cho hoạt động giảng dạy.
Vai trò quản lý của tổ trưởng chỉ mang tính chất kiêm nhiệm, giới hạn trong phạm vi một tổ chuyên môn và chịu sự chỉ đạo trực tiếp từ hiệu trưởng và phó hiệu trưởng.
Ngược lại, hiệu trưởng chỉ dạy 2 tiết/tuần, phó hiệu trưởng chỉ dạy 4 tiết/tuần. Việc giảm định mức tiết dạy đáng kể này nhằm mục đích để họ tập trung vào công tác quản lý chuyên trách toàn diện các hoạt động của nhà trường. Hai vị trí này chính là “viên chức quản lý” theo đúng quy định của Nghị định 115/2020/NĐ-CP, được bổ nhiệm giữ chức vụ quản lý có thời hạn 05 năm và hưởng phụ cấp chức vụ quản lý.
Thứ ba, xét về phụ cấp chức vụ lãnh đạo và phụ cấp chức vụ quản lý. Hai thuật ngữ “phụ cấp chức vụ quản lý” (tên gọi chính thức theo Nghị định 115/2020/NĐ-CP) và “phụ cấp chức vụ lãnh đạo” (cách gọi phổ biến trong một số văn bản ngành như Thông tư 33/2005/TT-BGDĐT) thường được hiểu là cùng chỉ một loại phụ cấp.
Tuy nhiên, việc tổ trưởng chuyên môn đang hưởng “phụ cấp chức vụ lãnh đạo” theo Thông tư 33/2005/TT-BGDĐT (là hướng dẫn tạm thời) cần được hiểu trong bối cảnh tính chất kiêm nhiệm và phạm vi quản lý hẹp. Điều này không đồng nghĩa với việc họ là “viên chức quản lý” theo định nghĩa chặt chẽ về điều hành toàn bộ “đơn vị sự nghiệp công lập” theo tinh thần Nghị định 115/2020/NĐ-CP.
Tổ trưởng chuyên môn hưởng “phụ cấp trách nhiệm công việc” là phù hợp
Dự thảo dự kiến xếp tổ trưởng chuyên môn hưởng “phụ cấp trách nhiệm công việc” thay cho “phụ cấp chức vụ” là một thay đổi mang ý nghĩa quan trọng, phản ánh sự thay đổi trong quan điểm và mục tiêu chính sách.
Thứ nhất, phù hợp hơn với bản chất công việc. “Phụ cấp trách nhiệm công việc” phản ánh đúng việc tổ trưởng chuyên môn là một vị trí có trách nhiệm cao trong việc điều hành, tổ chức các hoạt động chuyên môn của tổ, nhưng khác với chức vụ lãnh đạo toàn bộ trường học. Điều này giúp phân biệt rõ hơn với các chức vụ lãnh đạo mang tính hành chính, quản lý tổng thể của đơn vị.
Thứ hai, đồng bộ với Luật Viên chức. Chuyển tổ trưởng chuyên môn sang “phụ cấp trách nhiệm công việc” nhằm làm rõ “viên chức quản lý” và “viên chức kiêm nhiệm quản lý”, tức là người có trách nhiệm chuyên môn cao nhưng không được xếp vào diện quản lý chung của đơn vị. Điều này góp phần làm chặt chẽ hơn trong việc phân loại và quản lý đội ngũ viên chức.
Thứ ba, xét về hợp lý hóa cơ cấu phụ cấp và chính sách tiền lương mới. Trong bối cảnh cải cách chính sách tiền lương, việc phân định rõ ràng giữa phụ cấp chức vụ (dành cho quản lý cấp cao) và phụ cấp trách nhiệm (dành cho nhiệm vụ chuyên môn có trách nhiệm cao hoặc kiêm nhiệm) là cần thiết. Điều này giúp định hình lại cơ cấu tiền lương, đảm bảo công bằng hơn dựa trên tính chất và mức độ phức tạp của công việc.
Tóm lại, dự thảo chuyển “phụ cấp chức vụ” sang “phụ cấp trách nhiệm công việc” cho tổ trưởng chuyên môn là cần thiết và phù hợp với bản chất vị trí và công việc kiêm nhiệm.
Đồng thời, sự thay đổi này nhằm đảm bảo sự công bằng và thống nhất trong hệ thống tiền lương mới, mà nơi đó, các vị trí kiêm nhiệm không nên được hưởng cùng loại phụ cấp với các chức vụ lãnh đạo chuyên trách.
(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.