Nhiều ý kiến góp ý cho dự thảo Luật Giáo dục đại học sửa đổi

Ngày 01/08, Hiệp hội Các trường đại học, cao đẳng Việt Nam đã tổ chức tọa đàm trực tuyến để đóng góp ý kiến cho dự thảo Luật Giáo dục đại học (sửa đổi), Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi).

Tham dự tọa đàm về phía Hiệp hội Các trường đại học, cao đẳng Việt Nam có: Phó giáo sư, Tiến sĩ Trần Xuân Nhĩ - Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội; Tiến sĩ Lê Viết Khuyến - Phó Chủ tịch Hiệp hội; Tiến sĩ Võ Thanh Bình - Trường ban Ban tổ chức; Thạc sĩ Phạm Ngọc Lan - Trưởng ban Ban Công tác hội viên. Đặc biệt, tọa đàm có sự tham dự của các thầy cô là chuyên gia, lãnh đạo, đại diện nhiều cơ sở giáo dục đại học, cao đẳng trên cả nước.

Phát biểu khai mạc tọa đàm, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Xuân Nhĩ – Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội Các trường đại học, cao đẳng Việt Nam cho biết, Bộ Giáo dục và Đào tạo đang tích cực lắng nghe, tiếp thu các ý kiến đóng góp để sửa đổi Luật Giáo dục, Luật Giáo dục đại học và Luật Giáo dục nghề nghiệp.

Vì lẽ đó, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Xuân Nhĩ cho hay, Hiệp hội tổ chức buổi tọa đàm nhằm tạo diễn đàn để các chuyên gia, nhà quản lý, đại diện các trường chia sẻ thẳng thắn những bất cập, đề xuất kiến nghị cụ thể đối với dự thảo Luật Giáo dục đại học và Luật Giáo dục nghề nghiệp. Các ý kiến sẽ được Hiệp hội tổng hợp, báo cáo lên cơ quan chức năng để góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật về giáo dục.

Chia sẻ về nhiệm vụ trọng tâm của Hiệp hội trong 6 tháng cuối năm, Tiến sĩ Lê Viết Khuyến - Phó Chủ tịch Hiệp hội Các trường đại học, cao đẳng Việt Nam cho biết, Hiệp hội xác định nhiệm vụ là tham gia góp ý cho các dự thảo luật liên quan đến giáo dục. Đây không chỉ là trách nhiệm chuyên môn mà còn là sự chủ động đồng hành cùng cơ quan quản lý trong quá trình hoàn thiện chính sách.

Do thời gian không còn nhiều bởi dự kiến Quốc hội sẽ thông qua các luật này vào tháng 10 tới đây nên quá trình góp ý phải được triển khai nhanh chóng, linh hoạt, trong điều kiện “vừa làm vừa hoàn thiện”, bảo đảm tiến độ mà vẫn giữ được chất lượng đóng góp.

“Chúng tôi tin rằng với kinh nghiệm thực tiễn và nền tảng chuyên môn sâu rộng trong lĩnh vực giáo dục đại học và giáo dục nghề nghiệp, Hiệp hội có thể đưa ra những góp ý có giá trị thiết thực, góp phần định hướng chính sách sát với nhu cầu thực tế,” Tiến sĩ Lê Viết Khuyến nhấn mạnh.

Đồng thời, Tiến sĩ Lê Viết Khuyến cũng cho rằng các thầy cô tham gia tọa đàm mạnh dạn chia sẻ thẳng thắn, đóng góp trí tuệ, kinh nghiệm để các luật sau khi sửa đổi không chỉ đúng, trúng mà còn bền vững, có thể áp dụng hiệu quả trong dài hạn.

Hiệp hội cũng sẽ tiếp tục tổ chức nhiều tọa đàm chuyên sâu hơn nữa trong thời gian tới, tạo điều kiện để các trường, các bên liên quan có thêm diễn đàn đóng góp ý kiến, chung tay xây dựng một hệ thống pháp lý đồng bộ, phù hợp với thực tiễn giáo dục nước nhà.

Góp ý cho dự thảo Luật Giáo dục đại học (sửa đổi), Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Khắc Khiêm - Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng trường Trường Đại học Hàng Hải Việt Nam bày tỏ quan điểm trước đề xuất trong dự thảo Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) gần đây về việc bỏ thiết chế Hội đồng trường ở trường công lập.

Thầy Khiêm nhấn mạnh: “Các trường vẫn cần có Hội đồng trường để tiếp nhận chỉ đạo về mặt chiến lược từ Đảng ủy, sau đó thảo luận, thống nhất và ra quyết định. Đó là sự phối hợp, phân định rõ vai trò, chứ không phải sự chồng lấn giữa Đảng ủy và Hội đồng trường.”

Ngoài ra, thầy Khiêm cũng bày tỏ lo ngại rằng nếu chuyển toàn bộ vai trò của Hội đồng trường sang cho cấp ủy cơ sở, sẽ phát sinh nhiều vướng mắc trong hệ thống quản lý hiện hành. Bởi lẽ, ở nhiều trường đại học, đảng bộ không trực thuộc đơn vị chủ quản (bộ/ngành) mà lại trực thuộc địa phương.

Trong khi đó, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lê Viết Báu - Chủ tịch Hội đồng trường Trường Đại học Hồng Đức đánh giá cao vai trò của Nghị quyết 29-NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đặc biệt là cơ chế tự chủ đã giúp giáo dục đại học đạt được nhiều bước tiến quan trọng.

Theo thầy Báu, tại các cơ sở giáo dục đại học, mối quan hệ giữa đảng ủy và hội đồng trường hiện đang bộc lộ nhiều bất cập, đặc biệt trong bối cảnh các trường đại học ngày càng đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế – xã hội ở địa phương, vùng và quốc gia. Do đó cần có cơ chế phân định rạch ròi giữa chức năng lãnh đạo của đảng ủy với chức năng quản trị của hội đồng trường.

Ngoài ra, Phó giáo sư, Tiến sĩ Lê Viết Báu cũng chỉ ra thực trạng quyền hạn của hội đồng trường hiện chưa được phát huy đầy đủ. Một trong những nguyên nhân là do thành phần bên ngoài tham gia hội đồng trường phần lớn do hiệu trưởng chỉ định, thiếu tính độc lập và chưa được gắn với trách nhiệm rõ ràng. Điều này khiến vai trò phản biện, giám sát và tư vấn chiến lược cho nhà trường trở nên mờ nhạt, kém hiệu quả.

Trước nội dung bỏ thiết chế Hội đồng trường ở trường công lập, thầy Báu cho rằng cần phải luật hóa các văn bản của Đảng, nhằm đảm bảo cơ sở pháp lý rõ ràng trong tổ chức thực hiện.

Cùng nhận xét và góp ý cho dự thảo Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) lần này, Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Văn Điển - Hiệu trưởng Trường Đại học Lâm nghiệp đánh giá dự thảo Luật đã có nhiều điểm mới đáng ghi nhận, phản ánh tư duy lập pháp tiến bộ và bám sát thực tiễn.

Theo thầy Điển, một trong những điểm tích cực nổi bật là dự thảo đã thể hiện rõ tư duy liên thông trong phát triển giáo dục đại học, từ đó tạo cơ sở để các cơ sở đào tạo thực hiện sứ mệnh một cách linh hoạt hơn. Bên cạnh đó, vai trò của Nhà nước trong việc định hướng chiến lược phát triển, phân bổ nguồn lực, kiểm tra và đánh giá cũng được thể hiện rõ ràng, trong khi vẫn tôn trọng nguyên tắc tự chủ của các trường.

Tuy nhiên, Giáo sư Phạm Văn Điển cũng chỉ ra một số tồn tại và khoảng trống chính sách cần tiếp tục hoàn thiện. Cụ thể, việc phát triển mô hình mới trong giáo dục đại học như mô hình “doanh nghiệp trong trường đại học” hiện vẫn chưa được định nghĩa và quy định rõ ràng trong luật.

Tương tự, các thuật ngữ mới như “đại học số” hay những định hướng ưu tiên quốc gia trong các lĩnh vực như nông nghiệp, môi trường... vẫn thiếu các căn cứ pháp lý cụ thể để triển khai hiệu quả.

Bên cạnh đó, thầy Điển cũng kiến nghị, tại Điều 7 của Dự thảo – Chính sách của Nhà nước về phát triển giáo dục đại học, cần làm rõ hơn vai trò chủ đạo của Nhà nước. “Nhà nước cần giữ vai trò chính trong quy hoạch, chiến lược, đầu tư phát triển chứ không nên can thiệp vào hoạt động chuyên môn, học thuật và hành chính nội bộ của các trường đại học,” thầy Điển kiến nghị.

Một nội dung khác trong dự thảo Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) được thầy Điển đặc biệt lưu tâm là về phân loại và sử dụng đội ngũ giảng viên.

Theo thầy Điển, việc phân loại giảng viên cần gắn chặt với cam kết học thuật thực chất, và phải phân biệt rõ giữa chức danh học thuật (giáo sư, phó giáo sư) với vị trí giảng viên trong quan hệ lao động. Việc bổ nhiệm và sử dụng giảng viên nên dựa trên mức độ tham gia vào giảng dạy, nghiên cứu và công bố khoa học...

Ghi nhận những ý kiến chia sẻ tại tọa đàm, Tiến sĩ Lê Viết Khuyến - Phó Chủ tịch Hiệp hội Các trường đại học, cao đẳng Việt Nam cho biết, Hiệp hội sẽ tiếp thu đầy đủ các ý kiến, đề xuất tâm huyết của các đại biểu để tổng hợp, hoàn thiện văn bản góp ý gửi tới cơ quan soạn thảo. Đây là cơ sở quan trọng nhằm phản ánh thực tiễn, bảo đảm các quy định trong Luật sửa đổi sát với nhu cầu của các cơ sở giáo dục đại học đồng thời góp phần xây dựng hệ thống giáo dục phát triển bền vững, phù hợp với yêu cầu đổi mới.