Năm học mới 2025 - 2026 đang cận kề, nhiều phụ huynh bày tỏ sự lo lắng với tình trạng sách giáo khoa không rõ nguồn gốc, in ấn kém chất lượng hoặc nghi là sách giả vẫn đang âm thầm len lỏi vào thị trường.
Không ít trường hợp phụ huynh vì tiện, ngại đi lại không thuận tiện nên không kiểm tra kỹ chất lượng in ấn. Chỉ đến khi học sinh sử dụng mới phát hiện sách bị in mờ, thiếu trang, sai nội dung. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến việc học của các em mà còn gây hoang mang, lo lắng cho phụ huynh.
Trước thực trạng này, phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam đã ghi nhận ý kiến của một số lãnh đạo nhà trường về tác hại của việc sử dụng sách giáo khoa giả, in lậu. Đồng thời có những khuyến cáo đến độc giả, phụ huynh trong việc lựa chọn mua sách giáo khoa đảm bảo chất lượng.
Phụ huynh ham rẻ để rồi rước "bực mình" vì mua phải sách giáo khoa in lậu
Chia sẻ với phóng viên, chị Hoàng Thị Hà (trú tại xã Hoài Đức, Hà Nội) cho biết, vẫn chưa hết bức xúc vì mua phải sách giáo khoa kém chất lượng cho con vào năm học trước. Theo chị Hà, công nghệ sao chép, in ấn ngày nay khá hiện đại và tinh vi nên phụ huynh rất khó để nhận biết được đâu là sách giáo khoa thật, đâu là sách in lậu nếu chỉ nhìn cảm quan bên ngoài.
Chị nhớ lại, chỉ sau khi mua về nhà, chồng chị xem qua và thấy "nghi nghi" mới mượn bộ sách giáo khoa của người bạn làm giáo viên về đối chiếu. Đáng nói, khi đối chiếu thì 10 trang đầu hoàn toàn giống nhau về nội dung, nhưng từ các trang sau mới xảy ra tình trạng in nhoè mực, các trang sách bị đảo lộn hoặc bị cắt bớt. Chị Hà khẳng định, năm học này sẽ cẩn thận hơn khi chọn mua sách giáo khoa cho con. Đặc biệt là sẽ đến các nhà sách thuộc hệ thống các nhà xuất bản uy tín để mua.
Chị kể lại: “Dịp đó, ngay gần nhà tôi có diễn ra một hội chợ sách với nhiều gian hàng bày bán sách giáo khoa, giá cả lại khá ưu đãi. Tôi cùng chồng tranh thủ ghé thăm, vừa muốn mua sách cho con vừa tham khảo thêm các đầu sách khác. Tại một gian hàng, người bán hàng rất nhiệt tình giới thiệu đây là sách giáo khoa mới tinh từ lớp 1 đến lớp 12, giá lại còn được ưu đãi chỉ bằng 2/3 so với nơi bán khác trên thị trường.
Vì ham rẻ, tôi không ngần ngại "xuống tiền" để mua bộ sách giáo khoa cho con. Lúc đó, tôi chủ quan, không kiểm tra kỹ từng cuốn sách vì nghĩ sách mới và hình thức đẹp như thế sao mà có sai sót được.
Tuy nhiên, chỉ sau một thời gian ngắn, khi bắt đầu kèm con học vào các buổi tối, tôi phát hiện một trang trong sách bị mất hẳn. Điều này khiến bài học bị gián đoạn, nhiều nội dung quan trọng không có, khiến con rất khó hiểu bài và phải nhờ thầy cô giải thích lại nhiều lần.
Tôi khuyên các phụ huynh nên tỉnh táo và lựa chọn những nơi uy tín để mua sách giáo khoa kẻo vừa mất tiền lại rước bực vào người”.
Qua đó, chị Hà cũng cho rằng, mặt hàng như sách giáo khoa chưa hẳn rẻ đã là tốt. Vì thế, việc chọn các nhà sách uy tín để con được học tài liệu đầy đủ và chính xác.
Phụ huynh nên chọn cơ sở uy tín hoặc hệ thống nhà sách của nhà xuất bản để mua sách giáo khoa
Trao đổi với phóng viên, thầy Hồ Tuấn Anh - Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Quỳnh Phương (phường Quỳnh Mai, Nghệ An) chia sẻ, càng ngày công nghệ làm giả, in lậu sách giáo khoa quá tinh vi và đủ cách thức nên nếu chỉ bằng mắt thường, việc phụ huynh ham rẻ để rồi mua "nhầm" cũng là điều không hiếm.
Qua đó, lãnh đạo Trường Trung học cơ sở Quỳnh Phương cho rằng, phụ huynh nên tỉnh táo và lựa chọn mua sách giáo khoa tại các nhà sách thuộc hệ thống các nhà xuất bản lớn trong nước. Hoặc phụ huynh có thể "giao trách nhiệm" này cho các nhà trường. Vì các nhà trường họ sẽ có cách để kết nối và rằng buộc trách nhiệm với các đơn vị cung ứng sách giáo khoa trên địa bàn.
“Nhiều năm nay, Trường Trung học cơ sở Quỳnh Phương đã chủ động phối hợp với những đơn vị cung cấp sách uy tín, có đầy đủ giấy tờ, hóa đơn hợp lệ để tổ chức cung ứng sách cho học sinh. Hằng năm, sau khi giáo viên hoàn tất việc lựa chọn bộ sách giảng dạy, nhà trường sẽ thông báo và hướng dẫn phụ huynh đăng ký mua sách theo danh mục đã được thống nhất. Toàn bộ khâu mua bán, vận chuyển, phát sách đều do nhà trường phối hợp thực hiện với đơn vị cung ứng, đảm bảo học sinh có đủ sách học, đúng sách và sách chính hãng.
Do đó, tôi cho rằng, muốn ngăn chặn sách giả, sách lậu đến tay học sinh, nhà trường sẽ đóng vai trò quan trọng. Khi nhà trường đóng vai trò chủ động, không chỉ đảm bảo sách được mua đúng, đủ và đúng nguồn gốc mà còn góp phần định hướng phụ huynh trong việc lựa chọn đầu sách tham khảo phù hợp, tránh tình trạng mua dàn trải, không cần thiết dẫn đến lãng phí”, thầy Tuấn Anh nhấn mạnh.
Cùng trao đổi về vấn đề này, thầy Nguyễn Duy Linh - Hiệu trưởng Trường Tiểu học Môn Sơn (xã Môn Sơn, tỉnh Nghệ An) nhấn mạnh việc các nhà trường cùng giáo viên cần có định hướng, tuyên truyền cho các phụ huynh về tầm quan trọng của việc lựa chọn mua sách giáo khoa, tránh mua phải sách kém chất lượng.
Thầy Linh bày tỏ: “Hiện nay, nhà trường đang sử dụng 2 bộ sách giáo khoa do Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam phát hành và đều được đánh giá cao về mặt nội dung, phù hợp với đặc điểm học sinh của nhà trường. Việc sử dụng các bộ sách giáo khoa này đã được cân nhắc kỹ lưỡng từ phía hội đồng giáo viên, đảm bảo phát huy hiệu quả trong dạy học.
Tuy nhiên, bên cạnh việc triển khai giảng dạy theo chương trình mới, một thực trạng đáng lo ngại đang diễn ra là sự xuất hiện của của sách giả, sách lậu trên thị trường. Nhiều phụ huynh phản ánh rằng khi tìm mua sách giáo khoa cho con em, họ bắt gặp những cuốn sách có hình thức rất giống sách thật nhưng khi sử dụng thì dễ hỏng, nội dung có thể bị sai lệch, in mờ, không có mã QR kiểm tra nguồn gốc. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình học tập của học sinh, gây lãng phí tài chính cho phụ huynh".
Qua đó, lãnh đạo Trường Tiểu học Môn Sơn đưa ra một số khuyến cáo để phụ huynh có thêm kỹ năng trong việc lựa chọn sách giáo khoa đảm bảo chất lượng.
“Để nhận biết sách giáo khoa giả, in lậu phụ huynh hãy kiểm tra cách đóng gáy và chất lượng gia công của sách. Sách giả thường đóng rất cẩu thả, gáy sách có thể bị lệch, không chắc chắn, dễ bung khi sử dụng. Có nhiều trường hợp sách bị thiếu trang, in lộn thứ tự các trang hoặc xuất hiện các trang trắng không lý do. Đó là hậu quả của việc in ấn và gia công thủ công, không qua quy trình kiểm định nghiêm ngặt như sách thật.
Đồng thời, phụ huynh cần chú ý đến chất lượng in ấn. Sách giả thường được in trên loại giấy mỏng, sần sùi, dễ rách và có màu ngả vàng hoặc xám, không trắng sáng như sách thật. Mực in của sách giả cũng thường không đều, có trang thì mờ nhòe, có trang lại đậm quá mức, dễ lem nhem. Nếu sách có hình ảnh minh họa, phụ huynh sẽ dễ dàng nhận ra sự khác biệt: hình ảnh thường bị mờ, vỡ nét, lệch màu hoặc in không rõ ràng. Điều này khiến trải nghiệm đọc bị ảnh hưởng đáng kể, đặc biệt là với các sách học thuật, sách tham khảo hay sách cho trẻ em.
Bên cạnh đó, phụ huynh cần để ý đến tem chống giả và thông tin xuất bản. Những cuốn sách do các nhà xuất bản uy tín phát hành đều có tem chống giả được in bằng công nghệ đặc biệt. Nếu cuốn sách không có tem này hoặc có tem nhưng dễ bong tróc, màu in mờ nhạt thì khả năng cao là sách giả. Ngoài ra, phụ huynh nên kiểm tra mã vạch và mã ISBN in trên bìa sau hoặc trang thông tin xuất bản. Sách giả thường không có mã hoặc có mã sai lệch với nội dung. Một số còn in sai tên tác giả, tên nhà xuất bản, thậm chí lỗi chính tả ngay trên bìa.
Quan trọng nhất, giá bán cũng là một dấu hiệu quan trọng. Giá rẻ có thể đi kèm chất lượng kém và nguồn gốc không rõ ràng. Nhiều người vì ham rẻ mà mua phải sách giả, sau đó lại phải mua lại sách chính hãng để sử dụng”, thầy Linh chia sẻ.