Phát huy hiệu quả chính quyền 2 cấp ở lĩnh vực GD để năm học mới diễn ra thuận lợi

Chiều 2/8, Bộ Giáo dục và Đào tạo phối hợp với Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội tổ chức tọa đàm về tổ chức và quản lý giáo dục cấp xã sau khi sắp xếp tổ chức bộ máy chính quyền địa phương.

Tham dự tọa đàm, về phía Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội có ông Nguyễn Đắc Vinh - Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban; bà Nguyễn Thị Mai Hoa - Phó Chủ nhiệm Ủy ban; bà Nguyễn Thị Tuyết Nga - Ủy viên chuyên trách.

Về phía Bộ Giáo dục và Đào tạo có Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Kim Sơn - Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo, cùng lãnh đạo, đại diện các đơn vị chức năng thuộc Bộ.

Tọa đàm còn có sự tham gia của một số Ủy viên Hội đồng Quốc gia giáo dục và Phát triển nhân lực; lãnh đạo các Sở Giáo dục và Đào tạo, cán bộ phụ trách cấp học mầm non, phổ thông và tổ chức cán bộ của các Sở Giáo dục và Đào tạo; chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã; hiệu trưởng cơ sở giáo dục thuộc phạm vi quản lý của chính quyền cấp xã đến từ 5 tỉnh, thành phố: Hà Nội, Nghệ An, Tuyên Quang, Ninh Bình, Phú Thọ.

Tọa đàm nhằm đánh giá thực trạng triển khai quản lý nhà nước về giáo dục cấp xã sau quá trình sắp xếp các đơn vị hành chính; đồng thời, trao đổi kinh nghiệm, đề xuất giải pháp nhằm khắc phục những vấn đề phát sinh từ thực tiễn.

Phát huy hiệu lực, hiệu quả để năm học mới được triển khai thuận lợi

Phát biểu khai mạc tọa đàm, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cho biết, mô hình chính quyền địa phương 2 cấp đã chính thức đi vào hoạt động tròn 1 tháng.

Khẳng định đây là công việc lớn của toàn Đảng, toàn dân, trong đó có ngành Giáo dục và Đào tạo, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nhấn mạnh việc làm sao để chính quyền địa phương 2 cấp đi vào vận hành một cách tốt nhất, đáp ứng yêu cầu công việc hành chính, cũng như kiến tạo cho sự phát triển của địa phương là công việc trọng tâm trước mắt.

Theo Bộ trưởng, "từ khóa" của tọa đàm lần này là "cấp xã", nơi đang chịu nhiều thay đổi trong quá trình phân cấp, phân quyền. Cụ thể khi phân cấp, phân quyền, rất nhiều quyền được phân định từ cấp trung ương xuống cấp tỉnh; nhiều nhiệm vụ, chức năng được phân định từ cấp tỉnh xuống cấp xã.

“Đối với ngành Giáo dục, có thể nói thời điểm này Sở Giáo dục và Đào tạo cũng không còn như Sở Giáo dục và Đào tạo ngày xưa, cấp xã cũng không còn như cấp xã ngày xưa. Tất cả đã có sự thay đổi về mặt tính chất, yêu cầu, nhiệm vụ trong quản lý nhà nước”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Đặc biệt, nhiều yêu cầu quản lý giáo dục lớn, khó, đặt ra với cấp xã, các công chức phụ trách giáo dục cấp xã. Nhiều cán bộ, công chức phụ trách giáo dục tại địa phương hiện còn mới mẻ với nhiệm vụ này, trong khi chỉ còn một tháng nữa là bước vào năm học mới.

Trước bối cảnh đó, Bộ Giáo dục và Đào tạo phối hợp với Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội tổ chức tọa đàm với tinh thần linh hoạt, cởi mở. Mục tiêu là nắm bắt tình hình thực tiễn, kịp thời hỗ trợ và ban hành các chỉ đạo, chính sách phù hợp, nhằm giúp chính quyền địa phương 2 cấp phát huy hiệu lực, hiệu quả của mô hình quản lý mới, đặc biệt là trong lĩnh vực giáo dục, để năm học mới được triển khai thuận lợi.

Rà soát 99 văn bản, điều chỉnh 69 nhiệm vụ, cắt giảm hàng loạt thủ tục hành chính

Tại tọa đàm, Vụ trưởng Vụ Giáo dục phổ thông Thái Văn Tài đã trình bày báo cáo đánh giá kết quả bước đầu trong quản lý nhà nước về giáo dục khi triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp.

Theo đó, thời gian qua, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã chỉ đạo các Vụ, Cục chuyên môn rà soát, hoàn thiện thể chế, chính sách nhằm đáp ứng yêu cầu quản lý giáo dục trong bối cảnh không còn cấp huyện, chỉ còn hai cấp chính quyền: cấp tỉnh và cấp xã.

Bộ đã thực hiện rà soát 99 văn bản quy phạm pháp luật có liên quan. Bao gồm 02 Luật, 01 Nghị quyết của Quốc hội, 13 Nghị định của Chính phủ, 03 Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, 72 Thông tư và 08 Quyết định của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Kết quả rà soát cho thấy có 07 nhóm nhiệm vụ chứa 69 nội dung quản lý nhà nước về giáo dục đang giao cho cấp huyện thực hiện, phải được điều tiết chuyển lên Sở Giáo dục và Đào tạo hoặc chuyển về Ủy ban nhân dân cấp xã.

Bên cạnh đó, Bộ cũng đã tham mưu Chính phủ ban hành 02 Nghị định và Bộ ban hành theo thẩm quyền 06 Thông tư về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương theo mô hình tổ chức chính quyền địa phương 02 cấp trong lĩnh vực giáo dục.

Đặc biệt, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã xây dựng, hoàn thiện trình Thủ tướng Chính phương án cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính bảo đảm bãi bỏ ít nhất 30% điều kiện đầu tư kinh doanh, giảm ít nhất 30% thời gian giải quyết các thủ tục hành chính, 30% chi phí tuân thủ thủ tục hành chính; 100% thủ tục hành chính nội bộ được cắt giảm, đơn giản hóa phù hợp với quy định mới của pháp luật về phân cấp, phân quyền, ủy quyền và sắp xếp tinh gọn tổ chức bộ máy, thực hiện mô hình tổ chức chính quyền địa phương 02 cấp.

Bên cạnh đó, Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng tổ chức hướng dẫn, đôn đốc thực hiện và giải đáp các vướng mắc cho địa phương. Vụ trưởng Thái Văn Tài cho biết, Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ hoàn thành việc biên soạn tài liệu “Hướng dẫn thực hiện quản lý nhà nước về giáo dục theo chính quyền địa phương hai cấp”, nhằm cung cấp thông tin một cách hệ thống, đầy đủ và dễ tiếp cận trong công tác đào tạo, bồi dưỡng, hướng dẫn chuyên môn nghiệp vụ cho cho đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục.

Theo Vụ trưởng Thái Văn Tài, sau một tháng triển khai mô hình chính quyền hai cấp, hoạt động quản lý giáo dục trên toàn quốc đã đạt được một số kết quả tích cực.

Trong đó, bảo đảm vận hành thông suốt trong quản lý giáo dục. Công tác chuyển đổi số trong quản trị giáo dục cũng được đẩy mạnh. Đến nay, cả nước cơ bản đã triển khai đồng bộ các phần mềm quản lý trường học, kết nối liên thông giữa Sở - Xã - Nhà trường.

Chất lượng nguồn nhân lực quản lý giáo dục cũng được nâng cao. Một số tỉnh cơ bản đã hoàn thành việc bố trí 1 cán bộ chuyên trách theo dõi lĩnh vực giáo dục tại 100% Ủy ban nhân dân cấp xã và có kế hoạch tổ chức tập huấn về kỹ năng phối hợp, quản lý hoạt động trường học, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý ở cơ sở cho đội ngũ.

Công tác quản lý, kiểm tra, thanh tra cũng được tăng cường. Giải pháp tuyển sinh không giới hạn theo địa giới hành chính đã nhận được sự đồng thuận rất lớn của phụ huynh và học sinh, không chỉ giúp học sinh tránh phải đi học xa nhà, mà còn giảm những tiêu cực phát sinh của tình trạng học trái tuyến, nhất là tại các khu vực giáp ranh.

Bên cạnh kết quả đạt được, mô hình quản lý giáo dục theo chính quyền địa phương hai cấp cũng bộc lộ khó khăn như thiếu hụt công chức xã có am hiểu, chuyên môn thuộc lĩnh vực giáo dục,...

Kiện toàn nhân sự bảo đảm "đúng người - đúng việc - đúng năng lực"

Báo cáo chuyên đề tại tọa đàm, Vụ trưởng Vụ Pháp chế Mai Thị Anh nhấn mạnh nguyên tắc và định hướng trong việc phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền quản lý nhà nước về giáo dục và đào tạo, phù hợp với mô hình chính quyền địa phương hai cấp.

Theo Vụ trưởng Mai Thị Anh, việc phân quyền và phân cấp trong lĩnh vực giáo dục được đề xuất trên cơ sở bảo đảm một số nguyên tắc cốt lõi.

Trong đó, trung ương tập trung quản lý vĩ mô, xây dựng thể chế, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch đồng bộ, thống nhất, giữ vai trò kiến tạo và tăng cường kiểm tra, giám sát; phân cấp, phân quyền đủ mạnh, đủ rõ, hợp lý các nhiệm vụ ở trung ương đang thực hiện về cho địa phương theo đúng tinh thần “địa phương quyết định, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”;

Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền và phân định rõ giữa thẩm quyền chung của Ủy ban nhân dân và thẩm quyền riêng của chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, cấp xã nhằm phát huy vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, tổ chức các cấp (không để tình trạng đùn đẩy, né tránh và chậm trễ trong việc triển khai các nhiệm vụ, quyền hạn; gửi xin ý kiến tràn lan);

Ngoài ra, rà soát, thực hiện phân cấp, phân quyền giữa các ngành, lĩnh vực có liên quan bảo đảm đồng bộ, tổng thể, liên thông, không bỏ sót hoặc chồng lấn, giao thoa nhiệm vụ;

Đặc biệt, Vụ trưởng Vụ Pháp chế nhấn mạnh yêu cầu đẩy mạnh phân cấp cho chính quyền cấp xã dựa trên năng lực thực tế và yêu cầu quản lý cụ thể.

Trên cơ sở đó, Vụ trưởng Vụ Pháp chế đề xuất một số kiến nghị cụ thể nhằm phát huy vai trò của Sở Giáo dục và Đào tạo cũng như Ủy ban nhân dân cấp xã trong việc triển khai hiệu quả mô hình chính quyền địa phương hai cấp trong lĩnh vực giáo dục.

Theo bà Mai Thị Anh, trước hết, Sở Giáo dục và Đào tạo cần chủ động tham mưu cho Ủy ban nhân dân tỉnh ban hành kế hoạch tổng thể triển khai các nhiệm vụ phân cấp, phân quyền trong ngành giáo dục. Kế hoạch cần có sự phân công rõ ràng trách nhiệm cho từng đơn vị, kèm theo mốc tiến độ thực hiện và tiêu chí cụ thể để kiểm tra, đánh giá kết quả.

Đồng thời, cần đẩy mạnh việc chuẩn hóa và số hóa thủ tục hành chính, tích hợp toàn diện trên hệ thống dịch vụ công nhằm giảm bớt khâu trung gian, rút ngắn thời gian xử lý và nâng cao hiệu quả thực hiện. Để đảm bảo điều kiện thực thi, Sở cũng cần tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh bố trí ngân sách đầu tư hạ tầng công nghệ thông tin, đường truyền Internet tốc độ cao và phần mềm quản lý giáo dục đồng bộ cho cấp xã, phục vụ cho việc chuyển đổi số và thực hiện thủ tục hành chính trực tuyến.

Bên cạnh đó, Sở Giáo dục và Đào tạo có trách nhiệm đánh giá thực trạng đội ngũ cán bộ phụ trách giáo dục tại cấp xã, từ đó tham mưu kế hoạch điều động, bổ sung, kiện toàn nhân sự, bảo đảm "đúng người - đúng việc - đúng năng lực", đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong mô hình quản lý mới.

Đối với cấp xã, bà Mai Thị Anh cho rằng Phòng Văn hóa - Xã hội thuộc Ủy ban nhân dân cấp xã cần chủ động hơn trong công tác tham mưu, đặc biệt là trong việc xây dựng kế hoạch giáo dục hằng năm thuộc phạm vi thẩm quyền.

Để nâng cao năng lực đội ngũ, Vụ trưởng Mai Thị Anh kiến nghị Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, Sở Giáo dục và Đào tạo mở các khóa tập huấn định kỳ cho công chức cấp xã về kỹ năng quản lý giáo dục, pháp lý, công nghệ thông tin, cũng như xử lý tình huống thực tế.

Đồng thời, cần xây dựng cơ chế đánh giá năng lực và phân công nhiệm vụ phù hợp với từng cán bộ phụ trách, đảm bảo hiệu quả thực thi các nhiệm vụ phân cấp.