Năm học 2025-2026 sắp bắt đầu. Đây cũng là thời điểm sách giáo khoa giả, sách giáo khoa lậu dễ trôi nổi trên thị trường.
Sách giáo khoa giả ảnh hưởng đến việc tiếp thu kiến thức
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, thầy Vì Việt Nam - Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Phù Yên (xã Phù Yên, tỉnh Sơn La) nêu: "Sách giáo khoa giả, sách giáo khoa lậu không đảm bảo tính chính thống nên nội dung dễ sai lệch, chất lượng in ấn không đạt chuẩn. Điều này khiến việc tiếp thu kiến thức của học bị ảnh hưởng nghiêm trọng, không những vậy còn có thể dẫn đến các vấn đề về sức khỏe như gây hại thị lực cho các em".
Được biết, trước khi bắt đầu năm học mới, phía Trường Trung học phổ thông Phù Yên đã công bố danh mục sách giáo khoa để phụ huynh học sinh lấy làm căn cứ, từ đó chủ động chuẩn bị cho các em. Đơn vị cũng sẽ mua bổ sung một số sách giáo khoa cho thư viện để học sinh và giáo viên sử dụng khi cần thiết.
Còn theo thầy Dương Văn Trai - Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Đào Duy Từ (phường Đồng Hới, tỉnh Quảng Trị) cho rằng, nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng sách giáo khoa không chính thống xuất phát từ chi phí sản xuất thấp. Sách giả, sách lậu không phải chịu chi phí bản quyền, cho phép các đối tượng kinh doanh bán với giá rẻ nhưng vẫn thu được lợi nhuận cao.
Họ lợi dụng tâm lý chuộng giá rẻ của người tiêu dùng để phân phối sách kém chất lượng, thường có nội dung sai lệch hoặc chất lượng in ấn không đảm bảo. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến quá trình học tập của học sinh mà còn tiềm ẩn nguy cơ gây hiểu lầm kiến thức và tác động xấu đến sức khỏe.
Tại Trường Trung học phổ thông Đào Duy Từ, sau khi thống nhất việc chọn sách giáo khoa để sử dụng, nhà trường thông báo cho phụ huynh để cha mẹ các em chủ động trong việc mua sách. Đơn vị sẽ mua bổ sung một số sách giáo khoa cho thư viện để học sinh có thể lên đọc hoặc những em có hoàn cảnh khó khăn mượn sách phục vụ cho quá trình học tập.
Khác với 2 cơ sở giáo dục phổ thông trên, theo chia sẻ của thầy Tạ Duy Tình - Hiệu trưởng Trường Phổ thông Dân tộc Bán trú Tiểu học và Trung học cơ sở Ngải Thầu (xã Y Tý, tỉnh Lào Cai), nhà trường được cấp kinh phí để mua sách giáo khoa, đảm bảo mỗi học sinh được mượn một bộ sách phù hợp với lớp học.
Hằng năm, trường bổ sung sách giáo khoa không quá 10% tổng số sách trong thư viện, theo quy định tại Nghị định số 66/2025/NĐ-CP về chính sách hỗ trợ trẻ em, học sinh, học viên ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, vùng bãi ngang, ven biển, hải đảo và các cơ sở giáo dục liên quan.
"Dựa trên việc kiểm kê sách trong thư viện và số lượng học sinh của năm trước so sánh với năm học mới, nhà trường sẽ phối hợp với Công ty Cổ phần Sách - Thiết bị trường học Lào Cai để mua bổ sung sách giáo khoa. Số tiền thừa sẽ được hoàn trả cho gia đình học sinh.
Vì vậy, đơn vị chưa từng ghi nhận trường hợp sách giáo khoa giả. Công ty cam kết cung cấp sách đúng chuẩn và chịu hoàn toàn trách nhiệm nếu cung cấp sai chủng loại" - vị Hiệu trưởng nói.
Nhà trường chủ động làm tốt công tác tuyên truyền để ngăn ngừa sách giả
Đề cập đến các biện pháp phòng chống sách giáo khoa giả, sách giáo khoa lậu, thầy Vì Việt Nam bày tỏ, nhờ làm tốt công tác tuyên truyền, Trường Trung học Phổ thông Phù Yên chưa từng gặp trường hợp học sinh mua phải sách giáo khoa giả. Thông qua các hội nghị phát hành sách của Sở Giáo dục và Đào tạo, nhà trường sẽ giới thiệu các nhà sách uy tín là những đại lý được uỷ quyền để tuyên truyền thông tin cho phụ huynh, đảm bảo độ tin cậy.
Ngoài ra, nhà trường cũng khuyến cáo về các tác hại của sách giáo khoa giả, sách giáo khoa lậu; nêu ra một số chiêu trò của những người buôn bán sách lậu để phụ huynh, học sinh nắm được, từ đó nâng cao nhận thức, tránh mua phải sách không đảm bảo chất lượng.
Thầy Nam nói thêm: "Song song với sử dụng sách giáo khoa giấy, việc áp dụng công nghệ số, như sử dụng sách giáo khoa điện tử là một giải pháp hiệu quả để hạn chế sách giả. Cách thức này giúp học sinh và giáo viên dễ dàng tiếp cận nguồn học liệu, đồng thời hỗ trợ việc cập nhật, chỉnh sửa nội dung diễn ra một cách thuận tiện và tiết kiệm chi phí.
Ngoài ra, việc tích hợp mã QR để truy cập học liệu cũng là một hướng đi tiềm năng. Tuy nhiên, để triển khai hiệu quả, nhà trường mong nhận được sự hỗ trợ về cơ sở vật chất, thiết bị, đường truyền internet đặc biệt trong bối cảnh trường học miền núi còn nhiều khó khăn”.
Phương pháp tuyên truyền cũng được áp dụng hiệu quả tại Trường Trung học phổ thông Đào Duy Từ. Thầy Dương Văn Trai cho biết, để hạn chế tình trạng phụ huynh học sinh mua phải sách giáo khoa giả, nhà trường sẽ chủ động tuyên truyền về sự khác biệt giữa sách giáo khoa thật và sách giáo khoa giả để giúp phụ huynh nhận diện.
Đồng thời, đơn vị sẽ giới thiệu những địa chỉ mua sách uy tín, trong đó có các nhà sách thuộc hệ thống phân phối chính thức của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam để phụ huynh không mua sách trôi nổi trên thị trường.
Bàn về vấn đề áp dụng học liệu số, sách giáo khoa điện tử, vị Hiệu trưởng bày tỏ, nhà trường có vị trí địa lý tương đối thuận lợi, học sinh có khả năng tiếp cận tốt công nghệ nên việc sử dụng các phần mềm số không gặp khó khăn.
Sách giáo khoa điện tử cũng có thể giúp học sinh có thể truy cập thêm các tài liệu tham khảo đa dạng, mở rộng nguồn kiến thức, nâng cao hiệu quả học tập. Tuy nhiên, không thể thay thế hoàn toàn sách giáo khoa giấy.
Ngoài ra, để chuẩn bị cho năm học mới 2025-2026, Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Đào Duy Từ mong muốn được hỗ trợ các thiết bị giáo dục tối thiểu để giúp cho quá trình giảng dạy thực hành tốt hơn.
