Tiếp tục Phiên họp thứ 48, sáng 13/8, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục.
Toàn cảnh phiên họp. Ảnh: quochoi.vn.
Đảm bảo sự phù hợp, thống nhất với chủ trương sắp xếp tổ chức bộ máy, đơn vị hành chính các cấp
Đề cập về sự cần thiết của việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cho biết, qua quá trình thực hiện Luật Giáo dục 2019 đã phát sinh một số hạn chế, cần tiếp tục rà soát, sửa đổi, bổ sung như: hệ thống giáo dục quốc dân chưa đảm bảo yêu cầu mở, linh hoạt, liên thông; mô hình Hội đồng trường trong trường mầm non, trường phổ thông công lập còn hình thức.
Việc kiểm định cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông, giáo dục thường xuyên thông qua tổ chức kiểm định không khả thi; hệ thống chính sách về nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục còn thiếu đồng bộ; quy định về sách giáo khoa, tài liệu giáo dục địa phương chưa thực sự rõ ràng.
Vì vậy, việc sửa đổi, bổ sung Luật Giáo dục là cần thiết nhằm khắc phục vướng mắc trong thi hành, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế, chuyển đổi số, đồng thời bảo đảm sự phù hợp, thống nhất với các quy định pháp luật mới và chủ trương sắp xếp tổ chức bộ máy, đơn vị hành chính các cấp và phân cấp, phân quyền.
Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số quy định về hệ thống giáo dục quốc dân; cơ sở giáo dục, nhà giáo; quản lý nhà nước về giáo dục; quyền và trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan đến hoạt động giáo dục. Dự thảo Luật áp dụng đối với toàn bộ hệ thống giáo dục quốc dân.
Thay mặt cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh khẳng định, Thường trực Ủy ban cơ bản nhất trí với sự cần thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật nêu trong Tờ trình của Chính phủ. Dự án Luật đã thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng, phù hợp với Hiến pháp, cơ bản bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trong hệ thống pháp luật, tính tương thích với các điều ước quốc tế có liên quan. Hồ sơ dự án Luật đầy đủ theo quy định và đủ điều kiện trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, cho ý kiến.
Tuy nhiên, Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo lưu ý một số vấn đề như: Về hệ thống giáo dục quốc dân, việc bổ sung mô hình trung học nghề nhằm tạo điều kiện cho học sinh có thêm lựa chọn tiếp tục học chương trình trung học phổ thông, đồng thời được đào tạo kỹ năng nghề; góp phần thực hiện hiệu quả chủ trương phân luồng học sinh. Tuy nhiên, Thường trực Ủy ban đề nghị xác định rõ vị trí của trung học nghề trong hệ thống giáo dục quốc dân và Khung trình độ quốc gia; nghiên cứu mô hình trường trung học phổ thông nghề (tích hợp giữa trung học phổ thông với giáo dục nghề nghiệp) để đáp ứng nhu cầu của người học được hoàn thành chương trình giáo dục phổ thông.
Về văn bằng, chứng chỉ của hệ thống giáo dục quốc dân, Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo cân nhắc việc bãi bỏ quy định cấp bằng tốt nghiệp trung học cơ sở. Bằng tốt nghiệp trung học cơ sở xác nhận việc hoàn thành giai đoạn giáo dục cơ bản, làm cơ sở để tiến hành phân luồng học sinh sau trung học cơ sở.
Về bằng trung học nghề, Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội đề nghị làm rõ cơ sở xác định tương đương với bằng tốt nghiệp trung học phổ thông. Thường trực Ủy ban cho rằng, nên quy định theo hướng khuyến khích học sinh thi tốt nghiệp trung học phổ thông, đồng thời có chứng chỉ nghề.
Về sách giáo khoa giáo dục phổ thông, Thường trực Ủy ban đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu theo hướng có bộ sách giáo khoa dùng chung, đồng thời có thể có những sách giáo khoa khác là tài liệu tham khảo; nghiên cứu từng bước miễn phí sách giáo khoa cho học sinh.
Về thi tốt nghiệp trung học phổ thông, về vấn đề này có 2 loại ý kiến:
(1) Đề nghị vẫn tổ chức thi tốt nghiệp trung học phổ thông, giao thẩm quyền ra đề thi cho Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo; giao thẩm quyền tổ chức kỳ thi cho các địa phương; nghiên cứu tách kỳ thi tốt nghiệp phổ thông khỏi tuyển sinh đại học;
(2) Đề xuất không tổ chức thi mà nên xét tốt nghiệp trung học phổ thông. Thường trực Ủy ban ủng hộ loại ý kiến thứ nhất và xin ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội về các quan điểm nêu trên.
Về Hội đồng trường, Theo Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh, Thường trực Ủy ban tán thành quy định bãi bỏ Hội đồng trường trong cơ sở giáo dục công lập. Về nhà giáo, Thường trực Ủy ban đề nghị rà soát, lược bỏ các quy định trùng với Luật Nhà giáo để tránh chồng chéo, trùng lắp trong hệ thống pháp luật. Nghiên cứu bổ sung quy định giảng viên, giáo viên đồng cơ hữu; bổ sung tên gọi của nhà giáo trung học nghề trong điều khoản chuyển tiếp.
Về học phí, chi phí của dịch vụ giáo dục, đào tạo, Thường trực Ủy ban tán thành việc luật hóa chính sách miễn, hỗ trợ học phí đối với trẻ em mầm non, học sinh học chương trình phổ thông để thống nhất với Nghị quyết số 217/2025/QH15 của Quốc hội. Đề nghị nghiên cứu bổ sung quy định giao cơ quan có thẩm quyền chủ trì, hướng dẫn, thực hiện tính giá dịch vụ giáo dục; địa phương, cơ sở giáo dục căn cứ hướng dẫn xây dựng, ban hành giá dịch vụ giáo dục của mình.
Về thẩm quyền, thủ tục thành lập hoặc cho phép thành lập; cho phép hoạt động giáo dục, đình chỉ hoạt động giáo dục; sáp nhập, chia, tách, giải thể nhà trường, Thường trực Ủy ban tán thành và đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu hoàn thiện khung pháp lý về chuyển đổi loại hình trường; về chế tài xử lý vi phạm trong lĩnh vực giáo dục; làm rõ vai trò của cơ quan quản lý nhà nước trong đình chỉ hoạt động của cơ sở giáo dục, giải thể nhà trường; thực hiện chức năng quản lý nhà nước về bảo đảm chất lượng đào tạo, bảo vệ quyền lợi của người dạy, người học và cổ đông.
Đảm bảo công bằng trong tiếp cận giáo dục, liên thông trong hệ thống giáo dục
Đóng góp ý kiến tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn yêu cầu cơ quan soạn thảo và thẩm tra khi sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục phải bám sát vào 4 Nghị quyết trụ cột của Bộ Chính trị. Đó là Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết 59-NQ/TW ngày 24/1/2025 của Bộ Chính trị về "Hội nhập quốc tế trong tình hình mới"; Nghị quyết số 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới; Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân. Bên cạnh đó, rà soát việc sửa đổi Luật cũng bám sát dự thảo Nghị quyết của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục - đào tạo quốc dân hiện đại.
Nhấn mạnh việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục phải tập trung vào tăng cường phân cấp, phân quyền trong quản lý giáo dục, Chủ tịch Quốc hội lưu ý các tỉnh thành, xã phường quản lý giáo dục ở chừng mực nào thì phải rõ ràng để đảm bảo thực hiện đúng theo chỉ đạo là địa phương quyết, địa phương làm và chịu trách nhiệm.
Quốc hội, Chính phủ và cơ quan Trung ương chỉ kiến tạo để phát triển. Các chính sách phải đảm bảo công bằng trong tiếp cận giáo dục, liên thông trong hệ thống giáo dục. Việc phân luồng các cấp học, bậc học phù hợp với thị trường lao động. Việc xã hội hóa giáo dục vừa phải đảm bảo thu hút nguồn lực từ các nơi đóng góp cho giáo dục nhưng vẫn phải đảm bảo sự quản lý của cơ quan Nhà nước.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, năm học mới 2025 có nhiều chính sách hỗ trợ cho giáo dục nên các địa phương đều phải đảm bảo trẻ đến tuổi đi học đều được đến trường, không để ai bị bỏ lại phía sau. Về sách giáo khoa cần rà soát để đảm bảo khoa học, tiết kiệm, phù hợp với điều kiện thực tế. Bên cạnh đó, cần tiếp tục rà soát việc lúng túng trong việc thực hiện sách giáo khoa ở các địa phương.
Tán thành với sự cần thiết với việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục nhưng Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định yêu cầu Bộ Giáo dục và Đào tạo cần bổ sung sự cần thiết của việc sửa đổi, ban hành Luật; cơ sở thực tiễn cần bổ sung, làm rõ. Theo đó, Luật Giáo dục năm 2019 là cơ sở cho hệ thống giáo dục quốc dân, góp phần nâng cao trình độ giáo dục nhưng trong quá trình thực tiễn có phát sinh một số thay đổi như sắp xếp đơn vị hành chính thì phải có sự sửa đổi để phù hợp với thể chế, hội nhập mới, tinh thần phát huy kinh tế tư nhân, thực hiện chuyển đổi số...
Về sách giáo khoa phổ thông, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho rằng, phải có 1 bộ sách do Bộ Giáo dục và Đào tạo biên soạn. Ngoài ra, còn nhiều bộ sách khác theo tinh thần của Nghị quyết 88/2014/QH13 về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ theo hướng một chương trình, nhiều bộ sách giáo khoa đã được Quốc hội thông qua.
Đối với thi tốt nghiệp trung học phổ thông, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đồng thuận với phương án do Chính phủ trình là vẫn phải tổ chức thi tốt nghiệp trung học phổ thông, giao thẩm quyền ra đề thi cho Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo; giao thẩm quyền tổ chức kỳ thi cho các địa phương. Tuy nhiên, không cần phải nghiên cứu tách kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông khỏi tuyển sinh đại học.
Về Hội đồng trường, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho rằng, chỉ nên có Hội đồng trường ở các trường ngoài công lập, không nên quy định Hội đồng trường ở trường công lập. Trong thành phần Hội đồng trường phải đảm bảo chất lượng giáo dục và phải có các nhà quản lý, chuyên môn đào tạo. Trong Luật phải có điều kiện, tiêu chí cơ bản cho trường đại học như phải có giáo viên cơ hữu, giảng đường riêng, điều kiện học, giáo án, đơn vị liên kết để đảm bảo thực tập cho sinh viên.
Trong khuôn khổ phiên họp, các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội còn đóng góp ý kiến vào các nội dung: Tự chủ ở các trường đại học, nguồn nhân lực chất lượng cao về khoa học công nghệ, thi và cấp bằng tốt nghiệp trung học phổ thông...
Phát biểu kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh đề nghị Chính phủ chỉ đạo tiếp thu tối đa ý kiến của Chủ tịch Quốc hội, các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, báo cáo thẩm tra sơ bộ của Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội, các ý kiến thẩm tra của Thường trực Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội; khẩn trương hoàn thiện Hồ sơ dự án Luật để trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 10.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh cũng giao trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội hoàn thiện Báo cáo thẩm tra chính thức. Bộ Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các cơ quan hoàn thiện các ý kiến đóng góp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội để trình Hội nghị Đại biểu Quốc hội chuyên trách trong thời gian tới, trước khi trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 10.