Bước vào năm học 2025-2026, phụ huynh và học sinh phổ thông các trường công lập có nhiều điểm đáng mừng, đó là học sinh được miễn hoàn toàn học phí; tiền bảo hiểm y tế chỉ đóng 50% và nếu học thêm ở trường thì không phải đóng tiền học thêm theo quy định của Thông tư 29/2024/TT-BGDĐT.
Tuy nhiên, điều băn khoăn nhất của phụ huynh hiện nay là chi phí học thêm ở ngoài nhà trường khá đắt đỏ. Mỗi tháng học thêm chỉ cần 2-3 môn có thể bằng chi phí tất cả các khoản tiền trường cả năm học. Tuy nhiên, vì nhiều lý do khác nhau, phần lớn học sinh phổ thông hiện nay đều đang phải đi học thêm ở nhà thầy cô giáo, hoặc các cơ sở dạy thêm.
Chi phí các khoản đóng góp ở trường phổ thông hiện nay có nhiều không?
Trong năm học, nhất là giai đoạn bước vào năm học mới, chúng ta thường thấy trên các phương tiện đại chúng phản ánh một số trường học xảy ra tình trạng lạm thu. Một số nơi có những khoản thu không đúng với các văn bản hướng dẫn hiện hành.
Vì thế, dẫn đến tình trạng một số phụ huynh không đồng tình nên đã đăng tải lên mạng xã hội hoặc phản ánh với báo chí. Tuy nhiên, những sự việc lạm thu chỉ xảy ra với một số ít trường học.
Phần lớn các trường phổ thông chỉ thực hiện các khoản thu theo quy định, hoặc có kêu gọi tiền xã hội hóa thì phụ huynh cũng chấp nhận được. Trong đó, khi thực hiện các khoản thu, bao giờ nhà trường cũng miễn giảm cho con em các gia đình chính sách, gia đình hộ nghèo, cận nghèo.
Một phụ huynh có con đang theo học ở trường phổ thông chia sẻ với người viết rằng, hiện nay con họ đang là năm cuối cấp trung học phổ thông và những năm học vừa qua chỉ thấy nhà trường thu học phí, tiền bảo hiểm y tế là bắt buộc. Các khoản như: dịch vụ tin nhắn; xã hội hóa; học thêm ở trường đều trên tinh thần tự nguyện.
Các loại đồng phục nhà trường chỉ bán áo thể dục, sách giáo khoa thì nhà trường chỉ bán tài liệu Nội dung giáo dục địa phương theo giá niêm yết ở bìa. Còn lại, phụ huynh tự mua ở ngoài. Vậy nên, mỗi năm học thì chi phí khoảng trên dưới 2 triệu đồng.
Phụ huynh này còn cho biết thêm, những học sinh thuộc đối tượng chính sách, hộ nghèo, cận nghèo thì các khoản tiền trường gần như đều thuộc đối tượng miễn hoặc giảm nên chi phí cả năm học không đáng bao nhiêu. Thậm chí, một số học sinh chỉ đóng tiền quỹ lớp mà thôi.
Tuy nhiên, tiền học thêm ở nhà thầy cô giáo thì khá tốn kém. Hằng tháng, con họ học 3 môn và mỗi môn có giá 500 ngàn đồng. Điều này cũng đồng nghĩa mỗi tháng chi cố định 1,5 triệu tiền học thêm. Những học sinh học nhiều môn hơn thì số tiền phụ huynh phải chi ra còn nhiều hơn như thế.
Đó là chưa kể một số giáo viên ôn thi cho học sinh cuối cấp, khi gần cuối năm học sẽ lập lớp mới với tên gọi là ôn thi tuyển sinh 10; ôn thi tốt nghiệp để nâng giá học phí lên cao. Chuyện chi phí tiền học thêm có phần tế nhị nên giáo viên ra giá bao nhiêu thì phụ huynh sẽ đóng bấy nhiêu chứ ai dám trả giá bao giờ.
Học sinh đang học thêm với thầy cô, quen thầy, quen bạn nên dù lên giá thì các em vẫn theo học, phụ huynh cũng đành phải chấp nhận chứ biết làm sao được.
Thực tế hiện nay cho thấy, tiền học thêm ngoài nhà trường của học sinh đang là khoản tiền lớn nhất hằng tháng mà phụ huynh phải chi cho con em mình. Thông tư 29/2024/TT-BGDĐT ra đời và có hiệu lực, việc dạy thêm ở nhà trường giảm hẳn, đa phần chỉ còn co lại đối với học sinh cuối cấp ở những tháng cuối của năm học.
Vì thế, phần nhiều học sinh tập trung học thêm ở ngoài nhà trường, trong đó có rất nhiều học sinh đang học thêm với thầy cô dạy chính khóa với một cách lách luật là dạy… miễn phí - nếu có ai hỏi.
Hệ lụy từ dạy thêm, học thêm ngoài nhà trường
Nhiều năm qua, việc dạy thêm, học thêm ở các cấp học phổ thông nhiều khi tạo nên những băn khoăn cho một bộ phận phụ huynh và dư luận xã hội. Bởi, phần nhiều giáo viên mở lớp dạy thêm là dạy trước chương trình và chủ yếu dạy thêm cho học sinh chính khóa.
Từ việc dạy thêm, học thêm đại trà như thế dẫn đến chất lượng giáo dục ảo khá phổ biến ở nhiều trường học, môn học. Tỉ lệ học sinh giỏi (tốt) luôn cao chót vót nhưng thực tế không phải học sinh nào có danh hiệu học tập xuất sắc, giỏi tương đồng với năng lực học tập thực sự.
Điểm ảo nhiều, dẫn đến một bộ phận học sinh mất đi động lực học tập vì thấy mình học tàng tàng những cuối năm vẫn có danh hiệu học tập. Đặc biệt, khi học trên lớp chính khóa nhiều học sinh thờ ơ, hờ hững với bảng giảng với thầy cô vì các em đã học trước kiến thức đó.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều học sinh giỏi nhưng khi tham dự kỳ thi tuyển sinh 10; thi tốt nghiệp trung học phổ thông thì điểm lại không đạt được ngưỡng trung bình.
Nhìn vào điểm chuẩn tuyển sinh 10 của nhiều trường trung học phổ thông; nhìn vào số lượng điểm liệt ở kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông vừa qua có lẽ nhiều người sẽ trăn trở, băn khoăn.
Việc Thông tư 29/2024/TT-BGDĐT ra đời đã khiến nhiều giáo viên không dạy thêm, và phụ huynh nghĩ rằng sẽ “bịt” được những bất cập, tiêu cực trong dạy thêm, học thêm vốn đã tồn tại hàng chục năm qua. Tuy nhiên, nhìn từ thực tế cho thấy cơ chế giám sát ở nhiều địa bàn chưa được sâu sát nên đâu đó vẫn tồn tại tình trạng giáo viên dạy thêm cho học sinh chính khóa và một số bất cập vẫn tồn tại.
Mới đây, phát biểu tại hội nghị tổng kết và triển khai nhiệm vụ năm học mới 2025-2026 của Thành phố Hồ Chí Minh, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Phạm Ngọc Thưởng thông tin: “ Vụ Giáo dục phổ thông sớm tham mưu cho Bộ để sửa đổi Thông tư 29 vì từ chính quyền 3 cấp về chính quyền 2 cấp có một số nội dung cần phải sửa đổi. Nhưng có một nguyên tắc xuyên suốt không thay đổi là hạn chế dạy thêm học thêm tràn lan.
Nếu dạy thêm học thêm tràn lan thì sẽ triệt tiêu tinh thần tự học của học sinh. Điều này cũng được nhắc lại ở Nghị quyết 71 vừa được Bộ Chính trị ban hành. Nếu còn để dạy thêm học thêm tràn lan thì chúng ta chưa thực hiện tốt Thông tư 29 và Nghị quyết 71”. [1]
Mong rằng, Bộ sẽ sớm sửa đổi những điều bất cập trong Thông tư 29/2024/TT-BGDĐT, các cơ quan giám sát ở địa phương sẽ thực hiện chức trách, nhiệm vụ của mình một cách sâu sát hơn.
Đặc biệt, những thầy cô đã và đang dạy thêm cần tuân thủ đúng hướng dẫn của ngành, không nên quá đặt nặng thu nhập từ dạy thêm mà lách luật dẫn đến uy tín, vị thế của người thầy nói chung bị ảnh hưởng theo.
Tài liệu tham khảo:
[1] https://thanhnien.vn/bo-gd-dt-se-sua-thong-tu-29-ve-day-them-hoc-them-de-phu-hop-hon-185250827172552567.htm
(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.