Theo đó, Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh hướng dẫn triển khai hoạt động nghiên cứu khoa học và tổ chức cuộc thi khoa học kỹ thuật cấp thành phố học sinh trung học năm học 2025 - 2026 có một số nội dung đáng chú ý sau đây.
Đối tượng và điều kiện dự thi
Học sinh, học viên (gọi chung là học sinh) lớp 8, lớp 9 trường trung học cơ sở, trường trung học phổ thông, trường phổ thông có nhiều cấp học, trung tâm giáo dục thường xuyên và trung tâm giáo dục nghề nghiệp - trung tâm giáo dục thường xuyên năm học 2025 - 2026.
Điều kiện tham gia cuộc thi: Đơn vị dự thi đăng ký dự thi là đơn vị có hoạt động học sinh nghiên cứu khoa học và có tổ chức vòng thi khoa học kỹ thuật tại cơ sở.
Nội dung thi
Kế hoạch nghiên cứu chi tiết, giải pháp đề xuất của các dự án, đề tài nghiên cứu khoa học, kỹ thuật (sau đây gọi chung là dự án) thuộc các lĩnh vực quy định trong quy chế của cuộc thi, được thực hiện trong thời gian 01 năm (tính đến ngày 10/12/2025).
Dự án có thể của 01 học sinh (gọi là dự án cá nhân) hoặc của nhóm 02 học sinh trong cùng một đơn vị dự thi (gọi là dự án tập thể). Dự án tập thể phải có sự phân biệt mức độ đóng góp khác nhau vào kết quả nghiên cứu của người thứ nhất (nhóm trưởng) với người thứ hai. Mỗi học sinh chỉ được tham gia 01 dự án dự thi.
Báo cáo kết quả thực hiện dự án dự thi bao gồm các nội dung cơ bản sau: câu hỏi nghiên cứu (đối với dự án khoa học) hoặc vấn đề nghiên cứu (đối với dự án kĩ thuật); thiết kế và phương pháp nghiên cứu; thực hiện thu thập, phân tích và giải thích dữ liệu (đối với dự án khoa học) hoặc chế tạo và kiểm tra (đối với dự án kĩ thuật); kết luận và hướng phát triển của dự án.
Các dự án có thể là kế hoạch, giải pháp, mô hình, sản phẩm cụ thể có thể được làm dưới dạng các video clip có thời gian dưới 03 phút.
Thí sinh dự thi và người hướng dẫn nghiên cứu
Thí sinh dự thi phải có đủ các điều kiện sau: Là học sinh, học viên lớp 8, lớp 9, lớp 10, lớp 11, lớp 12; tự nguyện tham gia và được chọn vào đội tuyển của đơn vị dự thi;
Có kết quả học tập, rèn luyện học kì I (nếu Cuộc thi tổ chức trong học kỳ II) hoặc năm học liền kề trước năm học tổ chức Cuộc thi (nếu Cuộc thi được tổ chức trong học kì I) đạt từ mức khá trở lên;
Mỗi thí sinh chỉ được tham gia 01 (một) dự án dự thi trong 01 (một) lần tổ chức Cuộc thi.
Người hướng dẫn nghiên cứu: Mỗi dự án dự thi có 01 người hướng dẫn nghiên cứu là giáo viên có chuyên môn phù hợp với dự án dự thi đang làm việc tại cơ sở giáo dục nơi thí sinh đang học;
Mỗi người hướng dẫn nghiên cứu chỉ được hướng dẫn 01 (một) dự án dự thi trong 01 (một) lần tổ chức cuộc thi;
Người hướng dẫn nghiên cứu chịu trách nhiệm về mặt pháp lý của dự án dự thi và phải kí phê duyệt Kế hoạch nghiên cứu trước khi học sinh tiến hành nghiên cứu.
Hồ sơ riêng của mỗi dự án
Báo cáo thực hiện dự án: không quá 15 trang vi tính khổ A4 (chừa lề trái 3 cm, phải 2 cm, trên 2 cm, dưới 2 cm, cách dòng đơn, kiểu chữ Times New Roman, cỡ chữ 14, báo cáo không ghi tên đơn vị) bao gồm cả trang bìa, mục lục và tài liệu tham khảo, được thực hiện dưới dạng file pdf.
Dự án phải chưa được công bố ở bất kỳ cuộc thi nào khác, nếu kế thừa kết quả từ cuộc thi khác phải cung cấp đầy đủ thông tin trong nội dung báo cáo dự án.
Dự án không sao chép ở các nguồn trong và ngoài nước, thí sinh và giáo viên hướng dẫn chịu trách nhiệm trực tiếp, lãnh đạo đơn vị dự thi chịu trách nhiệm thẩm tra.
Nội dung báo cáo dự án cần thể hiện:
- Trang bìa: Lĩnh vực dự thi, tên và nội dung cơ bản của dự án, người thực hiện, người bảo trợ và người hướng dẫn dự án, thời gian, địa điểm thực hiện dự án.
- Trang đầu tiên cần tóm tắt dự án: Tính mới – tính khoa học – tính thực tiễn – tính cộng đồng.
- Cấu trúc nội dung:
+ Lí do chọn dự án: Mô tả ngắn gọn tóm tắt cơ sở khoa học của vấn đề nghiên cứu và giải thích tại sao vấn đề đó quan trọng trong khoa học. Nếu có thể, giải thích về bất kì tác động xã hội nào của vấn đề nghiên cứu.
+ Câu hỏi nghiên cứu; Vấn đề nghiên cứu; Giả thuyết khoa học.
+ Thiết kế và phương pháp nghiên cứu: Mô tả chi tiết tiến trình và thiết kế thí nghiệm (thực nghiệm), bao gồm phương pháp thu thập số liệu, xác định giải pháp và thiết kế mô hình… Chỉ mô tả cho dự án của mình nghiên cứu, không bao gồm công việc được thực hiện bởi người hướng dẫn hay của những người khác. Xác định những rủi ro tiềm năng và những cảnh báo an toàn cần thiết.
+ Tiến hành nghiên cứu: Trình bày tiến trình nghiên cứu, bao gồm việc thu thập, phân tích và giải thích dữ liệu; xây dựng và kiểm tra mô hình thiết kế. Kết luận khoa học về câu hỏi nghiên cứu, vấn đề nghiên cứu, giả thuyết khoa học.
+ Tài liệu tham khảo: Liệt kê tối thiểu 5 tài liệu tham khảo chính (Ví dụ các bài báo khoa học, sách, trang web) mà học sinh đã nghiên cứu. Nếu Đề cương nghiên cứu của học sinh có sử dụng động vật có xương sống, một trong số các tham khảo này phải là tài liệu về bảo vệ động vật. Trình bày tài liệu tham khảo theo dạng: Tên tác giả, tên tài liệu, nơi xuất bản, năm xuất bản.
Kinh nghiệm chuẩn bị dự án và báo cáo
Người viết là giáo viên bậc trung học phổ thông tại Thành phố Hồ Chí Minh từng hướng dẫn học sinh tham gia cuộc thi nhiều năm xin chia sẻ với thầy cô giáo và các em học sinh ở Thành phố này về việc chuẩn bị dự án và báo cáo cho một đề tài khoa học kĩ thuật như sau.
Chuẩn bị dự án và báo cáo:
Thứ nhất, thí sinh cần hiểu rõ các bước trong quy trình nghiên cứu khoa học để đảm bảo dự án đi đúng hướng và logic.
Thứ hai, dự án cần giải quyết một vấn đề thực tế, có tính cấp thiết và đề xuất được ý tưởng đột phá, sáng tạo.
Thứ ba, báo cáo cần phân tích rõ quy trình nghiên cứu, nội dung khoa học, đảm bảo tính mới, và không được quá dài (khoảng 15 trang, bao gồm bìa và phụ lục).
Thứ tư, thí sinh tìm hiểu các công trình nghiên cứu trước đó về đề tài tương tự để phát huy điểm mạnh và khắc phục nhược điểm.
Lưu ý khi tham gia vòng thi phỏng vấn:
Thứ nhất, thí sinh cần có mặt trước giờ thi khoảng 30 phút tại phòng chờ để chuẩn bị.
Thứ hai, thí sinh mang theo mô hình, sản phẩm nhỏ nhẹ, một người có thể mang được và không được mang các sản phẩm cồng kềnh, gây hại hoặc cháy nổ.
Thứ ba, thí sinh có thể mang laptop cá nhân để trình bày dự án trong phòng phỏng vấn. In sẵn hai bản báo cáo để nộp cho giám khảo khi được gọi vào phòng.
Bạn đọc có thể xem toàn văn Kế hoạch số 2034/KH-SGDĐT hướng dẫn triển khai Cuộc thi khoa học kỹ thuật cấp thành phố học sinh trung học năm học 2025 - 2026 TẠI ĐÂY.
Nội dung Kế hoạch cho biết: "Giáo viên hướng dẫn được tính giảm số tiết dạy. Giáo viên có nhiều đóng góp tích cực và có học sinh đạt thành tích cao trong cuộc thi thì được xem xét nâng lương trước thời hạn, được ưu tiên xét đi học tập nâng cao trình độ, được đề nghị xét tặng giấy khen, bằng khen và ưu tiên khi xét tặng các danh hiệu khác."
(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.