Một trong những nhóm nhiệm vụ, giải pháp được nêu tại Nghị quyết số 71-NQ/TW ngày 22/8/2025 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo là nâng cao nhận thức, đổi mới tư duy và hành động, xác định quyết tâm chính trị mạnh mẽ để đột phá phát triển giáo dục và đào tạo. Trong đó, có nêu: "Tăng cường vai trò lãnh đạo toàn diện, trực tiếp của tổ chức đảng, nhất là vai trò người đứng đầu cấp uỷ trong các cơ sở giáo dục. Không tổ chức hội đồng trường trong các cơ sở giáo dục công lập (trừ các trường công lập có thỏa thuận quốc tế). Thực hiện bí thư cấp uỷ kiêm người đứng đầu cơ sở giáo dục”.
Thực tế cho thấy, hầu hết các cơ sở giáo dục đại học đã tổ chức thành công Đại hội Đảng bộ nhiệm kỳ 2025-2030 từ khoảng tháng 5, tháng 6 năm 2025 và đã kiện toàn xong cơ cấu tổ chức cấp ủy. Do vậy nhiệm vụ, giải pháp nêu trên tại Nghị quyết số 71-NQ/TW đang nhận được sự quan tâm rất lớn của các cơ sở giáo dục.
Bí thư đảng ủy sẽ kiêm chức danh hiệu trưởng/giám đốc của cơ sở giáo dục
Đối với giáo dục đại học, trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Tiến sĩ Nguyễn Thị Kim Phụng - nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học (Bộ Giáo dục và Đào tạo) chia sẻ rằng, hiểu và thực hiện đúng theo tinh thần chỉ đạo, cụ thể là tăng cường vai trò lãnh đạo toàn diện, trực tiếp của tổ chức đảng; thực hiện bí thư cấp uỷ kiêm người đứng đầu cơ sở giáo dục, thì bộ máy quản trị, quản lý các cơ sở giáo dục đại học sẽ có một số thay đổi nhất định so với hiện nay.
Theo Tiến sĩ Phụng, trước khi Nghị quyết 71 được ban hành thì các cơ sở giáo dục đại học thực hiện nhiệm vụ, giải pháp được nêu tại Nghị quyết số 19-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương về tiếp tục đổi mới hệ thống tổ chức và quản lý, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập, trong đó có nội dung: “Nâng cao hiệu lực, hiệu quả cơ chế hội đồng trường trong các trường đại học theo hướng, hội đồng trường là cơ quan thực quyền cao nhất của trường đại học; bí thư đảng uỷ kiêm chủ tịch hội đồng trường”. Theo tinh thần chỉ đạo của Nghị quyết số 19 thì hầu hết các bí thư đảng ủy (tức là người đứng đầu cấp ủy) đang kiêm chức vụ chủ tịch hội đồng trường.
Nay thực hiện theo Nghị quyết số 71, cô Phụng cho rằng sẽ tạo ra thay đổi như sau:
Thứ nhất, với tinh thần chỉ đạo “Không tổ chức hội đồng trường trong các cơ sở giáo dục công lập” thì các bí thư đảng ủy (tức là người đứng đầu cấp ủy vừa được Đại hội Đảng bộ bầu ra) sẽ không kiêm chức vụ chủ tịch hội đồng trường, nhưng vẫn đảm nhận bí thư đảng ủy theo kết quả chuẩn bị trước đại hội và kết quả bầu chính thức tại đại hội.
Thứ hai, với yêu cầu “Tăng cường vai trò lãnh đạo toàn diện, trực tiếp của tổ chức đảng, nhất là vai trò người đứng đầu cấp uỷ trong các cơ sở giáo dục” và “Thực hiện bí thư cấp uỷ kiêm người đứng đầu cơ sở giáo dục”, thì bí thư cấp ủy sẽ kiêm người đứng đầu cơ sở giáo dục theo đúng nội dung chỉ đạo của Nghị quyết số 71.
Chưa kể, tại Khoản 6, Điều 4, Luật Nhà giáo đã nêu: “Người đứng đầu cơ sở giáo dục là hiệu trưởng, giám đốc của cơ sở giáo dục, chịu trách nhiệm quản lý, điều hành hoạt động của cơ sở giáo dục”.
Như vậy tới đây, bí thư đảng ủy - người đứng đầu cấp ủy của cơ sở giáo dục sẽ kiêm chức danh giám đốc/hiệu trưởng của cơ sở giáo dục.
Tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy, tổ chức Đảng trong cơ sở giáo dục
Từ góc độ cơ sở giáo dục, một lãnh đạo của một trường đại học cho hay, Nghị quyết 71 đã nhấn mạnh: “Tăng cường vai trò lãnh đạo toàn diện, trực tiếp của tổ chức đảng, nhất là vai trò người đứng đầu cấp uỷ trong các cơ sở giáo dục” đã khẳng định rằng, tổ chức đảng trong cơ sở giáo dục là hạt nhân chính trị, giữ vai trò lãnh đạo toàn diện, bảo đảm định hướng chính trị trong mọi hoạt động của cơ sở giáo dục.
Theo đúng tinh thần chỉ đạo mà Nghị quyết 71 đặt ra thì bí thư đảng ủy hiện nay của các cơ sở giáo dục đại học công lập (đa số đang giữ chức chủ tịch hội đồng trường theo đúng quy định hiện hành) sẽ kiêm chức vụ giám đốc/hiệu trưởng của cơ sở giáo dục đại học đó.
Vị này cũng lưu ý rằng, việc thực hiện nhiệm vụ mà Nghị quyết 71 đặt ra sẽ gắn liền với việc trao quyền và trách nhiệm cao nhất cho tổ chức đảng, đặc biệt là cho người đứng đầu cấp ủy cũng chính là người đứng đầu cơ sở giáo dục nhằm tạo sự đột phá của cơ sở giáo dục.
Cùng bàn về vấn đề trên, Bí thư đảng ủy của một cơ sở giáo dục đại học khẳng định, chủ trương trên được Nghị quyết số 71-NQ/TW đặt ra nhằm tinh gọn cấp trung gian, giảm bớt thủ tục hành chính để những quyết sách, hoạt động của các cơ sở giáo dục đại học có định hướng rõ hơn, tốc độ triển khai mạnh mẽ, quyết liệt, quy trình thực hiện nhanh hơn. Đây là hướng đi phù hợp với xu thế chung của đất nước hiện nay.
Đặc biệt, việc bí thư cấp ủy kiêm vai trò người đứng đầu cơ sở giáo dục sẽ góp phần nâng cao trách nhiệm, đồng thời xác lập vai trò, thẩm quyền cả ở 2 mặt (Đảng và chính quyền) của Bí thư cấp ủy. Cơ chế này thể hiện rõ sự lãnh đạo trực tiếp, toàn diện của Đảng, tạo ra bước tự chủ cao hơn cho các trường đại học trong hầu hết mọi mặt. Khi đó, nếu người đứng đầu thực sự quyết liệt triển khai các chính sách phát triển một cách mạnh mẽ, sự phát triển của cơ sở giáo dục đại học đó tất yếu sẽ có những thay đổi nhanh chóng và mang tính đột phá.
Phân tích thêm, vị này nhấn mạnh, tại Nghị quyết 71 đã nêu rõ: “Tăng cường vai trò lãnh đạo toàn diện, trực tiếp của tổ chức đảng, nhất là vai trò người đứng đầu cấp ủy trong các cơ sở giáo dục”. Điều đó đã khẳng định rõ, Đảng ủy là nòng cốt phát triển của mỗi cơ sở giáo dục đại học, và bí thư đảng ủy kiêm giám đốc/hiệu trưởng cơ sở giáo dục đại học. Khi Nghị quyết đã ban hành, tất cả các cơ sở giáo dục đại học tất yếu phải nghiêm túc tuân thủ theo đúng tinh thần chỉ đạo.
Tinh thần chỉ đạo của Nghị quyết số 71 cũng như các Nghị quyết của Bộ Chính trị ban hành gần đây (Nghị quyết số 57, 59, 66, 68) là các nghị quyết của hành động, nghị quyết thay đổi tư duy để đột phá phát triển. Các cơ sở giáo dục đại học vẫn đang chờ các văn bản chỉ đạo để triển khai thực hiện, đồng bộ cùng với toàn Đảng, toàn dân, hướng tới Đại hội 14 của Đảng.