Sáng 19/9, Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức Hội nghị Sơ kết công tác kiểm định chất lượng giáo dục và công nhận đạt chuẩn quốc gia trường mầm non, cơ sở giáo dục phổ thông, cơ sở giáo dục thường xuyên, giai đoạn 2019-2025 và phương hướng, nhiệm vụ giai đoạn 2026-2030.
Thứ trưởng Thường trực Phạm Ngọc Thưởng chủ trì hội nghị.
Hội nghị được tổ chức theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến, với sự tham dự của khoảng 600 đại biểu, gồm đại diện các đơn vị thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo; lãnh đạo, phòng chuyên môn của 34 Sở Giáo dục và Đào tạo; Ban Phụ nữ Quân đội (Bộ Quốc phòng); cùng các chuyên gia và hiệu trưởng các trường mầm non, tiểu học, phổ thông tại nhiều địa phương.
98% cơ sở giáo dục hoàn thành kiểm định, hướng tới 80% trường đạt chuẩn quốc gia năm 2030
Theo báo cáo, trong những năm qua, công tác kiểm định chất lượng giáo dục và xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia đã được Bộ Giáo dục và Đào tạo cùng các địa phương quan tâm, chỉ đạo thực hiện đồng bộ, mang lại nhiều kết quả quan trọng, góp phần nâng cao chất lượng và vị thế của ngành Giáo dục.
Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành đầy đủ hệ thống văn bản pháp luật, thông tư hướng dẫn, tạo cơ sở pháp lý thống nhất cho triển khai kiểm định chất lượng giáo dục và chuẩn quốc gia. Các Sở Giáo dục và Đào tạo chủ động tham mưu, tổ chức tuyên truyền, bồi dưỡng chuyên môn, đồng thời đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý.
Tính đến ngày 31/5/2025, 98% cơ sở giáo dục đã thực hiện kiểm định; 69,7% được đánh giá ngoài, trong đó 47,6% đạt cấp độ 2, 16,2% đạt cấp độ 3.
Về chuẩn quốc gia, 65% trường đạt chuẩn, bao gồm 48,9% mức độ 1 và 16,1% mức độ 2. Những kết quả này không chỉ khẳng định sự chuyển biến tích cực của các địa phương, cơ sở giáo dục mà còn góp phần hình thành văn hoá chất lượng, nâng cao trách nhiệm giải trình và cải tiến liên tục trong toàn ngành.
Bên cạnh những thành tích, công tác kiểm định chất lượng giáo dục và xây dựng trường chuẩn quốc gia vẫn còn tồn tại những khó khăn: nhận thức chưa đồng đều giữa cán bộ, giáo viên; đội ngũ đánh giá ngoài thiếu ổn định; cơ sở vật chất nhiều trường xuống cấp, đặc biệt ở vùng khó khăn. Nguồn lực đầu tư còn hạn chế, xã hội hóa giáo dục chưa phát huy tích cực.
Nguyên nhân chủ quan xuất phát từ việc một số cán bộ quản lý chưa thực sự tâm huyết, thiếu chủ động trong nghiên cứu triển khai. Nguyên nhân khách quan đến từ điều kiện kinh tế - xã hội, dân số tăng nhanh tại đô thị, và sự bất cập trong phân bổ nguồn lực.
Thực tiễn giai đoạn 2019–2025 khẳng định: sự chỉ đạo thống nhất của Bộ Giáo dục và Đào tạo và sự phối hợp chặt chẽ của các địa phương là nhân tố quyết định. Hệ thống văn bản cần được rà soát thường xuyên; công tác tập huấn, kiểm tra, giám sát phải đảm bảo tính đồng bộ. Việc phát huy vai trò giám sát của địa phương, ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông minh bạch là giải pháp quan trọng để nâng cao hiệu quả.
Trong giai đoạn tới, giáo dục tiếp tục được khẳng định là “quốc sách hàng đầu”, giữ vai trò then chốt trong chiến lược phát triển đất nước. Theo Nghị quyết 71-NQ/TW, mục tiêu đến năm 2030, 80% trường phổ thông đạt chuẩn quốc gia.
Ngành giáo dục sẽ nỗ lực thực hiện mục tiêu, yêu cầu nâng cao chất lượng giáo dục công bằng, tập trung củng cố và phát huy kết quả đã đạt được, ưu tiên hoàn thiện cơ chế, nâng cao hiệu quả giám sát, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số, huy động hiệu quả nguồn lực và phát triển năng lực đội ngũ, các điều kiện bảo đảm chất lượng giáo dục, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, bồi dưỡng nhân tài, phục vụ mục tiêu phát triển nhanh và bền vững của đất nước.
Tăng cường tự đánh giá, tích cực nâng cao chất lượng giáo dục
Chia sẻ bài học kinh nghiệm trong công tác bảo đảm chất lượng, xây dựng trường chuẩn quốc gia, ông Phạm Quốc Toản, Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội, nhắc đến đầu tiên là việc thống nhất nhận thức, từ cơ sở cho đến các cấp quản lý, về tầm quan trọng của công tác này. Đây cũng là một hình thức tự đào tạo, bồi dưỡng hiệu quả, giúp thầy cô triển khai quản lý trường học bài bản hơn.
Bên cạnh đó, Hà Nội đặc biệt chú trọng tự đánh giá, chỉ đạo 100% cơ sở giáo dục công lập và tư thục tham gia; đồng thời huy động chính quyền, phụ huynh và cộng đồng cùng giám sát, đầu tư cơ sở vật chất và triển khai đánh giá ngoài khoa học, khách quan.
Ông Tạ Thanh Vũ, Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Cà Mau, nhấn mạnh khâu hỗ trợ, giám sát và cải tiến chất lượng sau đánh giá là then chốt để nâng cao chất lượng cơ sở giáo dục.
Tính đến tháng 5/2025, 74,3% cơ sở giáo dục tại Cà Mau đạt chuẩn quốc gia – tỷ lệ khá cao, song công tác cải tiến sau đánh giá vẫn còn hạn chế, thiếu đồng bộ và toàn diện. Vì vậy, Sở xác định kết quả đánh giá phải trở thành công cụ quản trị trường học, đồng thời đa dạng hóa phương thức giám sát.
Theo ông Vũ, ngành Giáo dục Cà Mau đang triển khai nhiều hình thức hỗ trợ như: phát triển năng lực đội ngũ, cung cấp tài nguyên và bộ minh chứng, huy động ngân sách và nguồn lực xã hội, kết nối các trường để lan tỏa kinh nghiệm.
Để nâng cao hiệu quả, Sở Giáo dục và Đào tạo Cà Mau kiến nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành khung hướng dẫn thống nhất, quy định quy trình, công cụ, mốc thời gian giám sát; đồng thời xây dựng phần mềm dùng chung và cơ sở dữ liệu quốc gia kết nối từ Bộ đến các Sở và cơ sở giáo dục.
Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Huế Đoàn Minh Thắng cho biết, địa phương tập trung vào hai nhóm nhiệm vụ, trong đó có đề xuất mô hình mới cho đánh giá ngoài. Theo đó, đoàn đánh giá sẽ khảo sát sơ bộ hồ sơ, thực tế tại trường để chỉ rõ nội dung cần bổ sung, sau đó mới tiến hành khảo sát chính thức. Kết quả đánh giá được coi là căn cứ bắt buộc để nhà trường xây dựng kế hoạch cải tiến, còn địa phương bố trí nguồn lực hỗ trợ. Mỗi cơ sở giáo dục phải có lộ trình cải tiến với mục tiêu rõ ràng, phân công cụ thể. Đồng thời, Sở đề xuất thiết lập cơ chế giám sát sau đánh giá, tổ chức hậu kiểm định kỳ và công khai kết quả trên cổng thông tin điện tử.
Đại diện nhóm nghiên cứu của Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Đức Sơn – Hiệu trưởng nhà trường cho biết, để nâng cao hiệu quả công tác kiểm định chất lượng giáo dục trong thời gian tới, cần có cách tiếp cận toàn diện.
Theo thầy Sơn, hệ thống bảo đảm chất lượng phải thấm sâu vào từng khâu của mọi hoạt động trong nhà trường. Việc rà soát, điều chỉnh các bộ tiêu chuẩn, tiêu chí phải gắn chặt với yêu cầu thực tiễn và mọi điều kiện vận hành, đồng thời cụ thể hóa mục tiêu giáo dục mà chúng ta đang đặt ra. Trong đó, ông đặc biệt nhấn mạnh đến hệ thống bảo đảm chất lượng bên trong: “Nếu được vận hành tốt, hệ thống này sẽ hoạt động liên tục, không bị ngắt quãng.”
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Đức Sơn cũng cho rằng, trong bối cảnh chuyển đổi số, công tác đánh giá và kiểm định chất lượng sẽ có nhiều đột phá. Toàn bộ hệ thống tiêu chuẩn, tiêu chí sẽ được số hóa, mỗi đơn vị có trách nhiệm tự khai báo, xây dựng báo cáo và tiến hành tự đánh giá, dần hình thành thói quen tự rà soát. Song song với đó, cần có các đơn vị giám sát, tư vấn, hỗ trợ quá trình đánh giá chất lượng, nhằm đảm bảo tính khách quan, đối sánh và hiệu quả trong triển khai.
Xây dựng văn hóa chất lượng với ba trụ cột: chuẩn hóa – hiện đại hóa – chất lượng
Phát biểu tại hội nghị, Thứ trưởng Thường trực Phạm Ngọc Thưởng nhấn mạnh: thời gian qua, Đảng và Nhà nước đặc biệt quan tâm đến giáo dục và đào tạo. Nhiều chính sách đã được ban hành như Luật Nhà giáo, miễn học phí cho học sinh mầm non và phổ thông, hỗ trợ bữa ăn trưa, xây dựng 248 trường nội trú tại các xã biên giới, phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 3–5 tuổi, cùng Chương trình mục tiêu quốc gia về hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo. Đặc biệt, Nghị quyết số 71-NQ/TW về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo tiếp tục khẳng định vai trò của công tác bảo đảm và kiểm định chất lượng, xây dựng trường chuẩn quốc gia.
Thứ trưởng cũng nhắc lại tinh thần Nghị quyết 29-NQ/TW, cho thấy sự quan trọng của kiểm định và chuẩn quốc gia đối với việc nâng cao chất lượng giáo dục. Thứ trưởng khẳng định: thúc đẩy xây dựng trường chuẩn chính là thúc đẩy chất lượng.
Theo Thứ trưởng Thường trực Phạm Ngọc Thưởng, giai đoạn 2019–2025, công tác kiểm định và công nhận chuẩn quốc gia đã đạt nhiều kết quả, góp phần nâng cao chất lượng, công bằng giáo dục. Qua kiểm định, các cơ sở giáo dục tiếp cận mô hình quản lý theo định hướng chất lượng, nhận diện điểm mạnh, điểm yếu để xây dựng kế hoạch cải tiến.
Tuy vậy, để đạt hiệu quả cao hơn, Thứ trưởng nhấn mạnh cần nhận thức đúng, sâu và toàn diện. Giáo dục phải gắn với chuẩn hóa, hiện đại hóa và chất lượng thật, theo đúng tinh thần Nghị quyết 29-NQ/TW và Nghị quyết 71-NQ/TW. Thứ trưởng đặc biệt lưu ý nguyên tắc “5 thật”: quản lý thật, dạy thật, học thật, thi thật, kết quả thật; tránh chạy theo thành tích, công nhận khi chưa đủ điều kiện gây “nợ chuẩn”.
Một yêu cầu khác là xây dựng văn hóa chất lượng, liêm chính học thuật trong từng cơ sở giáo dục. Kiểm định, đạt chuẩn không chỉ để đối phó đoàn kiểm tra mà phải trở thành việc làm thường xuyên, tự giác của cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh. Các tiêu chí cần tinh gọn, tập trung vào chỉ số cốt lõi, bắt buộc.
Về phương hướng, Thứ trưởng đề nghị tăng cường phân cấp, phát huy sáng tạo của địa phương trong khuôn khổ chung của Bộ; chuyển từ quản lý hành chính sang quản trị sáng tạo, từ tiền kiểm sang hậu kiểm; đồng thời đẩy mạnh chuyển đổi số và trí tuệ nhân tạo trong kiểm định, giám sát.
Một nhiệm vụ quan trọng là bảo đảm công bằng giáo dục, ưu tiên vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo. Không hạ thấp chuẩn nhưng cần cơ chế đặc thù, giải pháp phù hợp để rút ngắn khoảng cách.
“Mọi giải pháp phải hướng tới thực chất, kiên trì xây dựng văn hóa chất lượng với ba trụ cột: chuẩn hóa – hiện đại hóa – chất lượng. Có điểm khởi đầu nhưng không có điểm kết thúc,” Thứ trưởng nhấn mạnh.