Vừa qua, đoạn video cảnh một nam sinh lớp 7 tại Trường Trung học cơ sở Đại Kim (Hà Nội) có hành vi kéo tóc, ghìm cô giáo xuống để giật lại một đồ vật sắc nhọn, nguy hiểm mà cô vừa tịch thu. Hành vi này xúc phạm nghiêm trọng đến danh dự, nhân phẩm và thân thể giáo viên, đồng thời tiềm ẩn nguy cơ gây nguy hiểm tính mạng.
Dù nhà trường đã nhanh chóng xử lý, yêu cầu học sinh xin lỗi cô giáo công khai trước lớp và mời phụ huynh làm việc, đồng thời đề xuất phụ huynh dẫn con đi kiểm tra sức khỏe tâm lý.
Tuy nhiên, câu chuyện này đã đặt ra câu hỏi cấp thiết là làm sao bảo vệ học sinh, giáo viên trước những học sinh có vấn đề về tâm lý, có hành vi lệch chuẩn nghiêm trọng nguy cơ tổn hại đến sức khỏe giáo viên, học sinh khác.
Kỷ luật học sinh chuyển từ răn đe sang giáo dục
Hiện nay, Thông tư 08/TT quy định về khen thưởng và kỷ luật học sinh trong nhà trường đang còn hiệu lực. Đến ngày 31/10/2025, Thông tư 19/2025/TT-BGDĐT sẽ thay thế hoàn toàn Thông tư 08. Vụ việc xảy ra tại Trường Trung học cơ sở Đại Kim có thể soi chiếu dựa vào cả 2 thông tư để thấy được sự thay đổi về triết lý giáo dục.
Thông tư số 08 có hiệu lực từ năm 1988, quy định các hình thức kỷ luật từ thấp đến cao như khiển trách, cảnh cáo và đình chỉ học tập có thời hạn. Theo chuyên gia, hành vi của nam sinh là vừa cố tình mang vật nhọn, nguy hiểm vào trường (vật nghiêm cấm) và xúc phạm nhân phẩm, danh dự, thân thể giáo viên. Vì thế có thể bị xem xét ở mức đình chỉ học tập có thời hạn để răn đe.
Tuy nhiên, Thông tư 19 thì không còn hình thức kỷ luật đình chỉ, mà biện pháp cao nhất là yêu cầu học sinh viết kiểm điểm. Tại Khoản 3 Điều 15 yêu cầu: “Bản tự kiểm điểm của học sinh có xác nhận và cam kết của gia đình với nhà trường trong việc phối hợp quản lý, giáo dục, hỗ trợ học sinh nhận thức, rút kinh nghiệm, khắc phục hậu quả đối với cá nhân, tập thể mà học sinh gây ra lỗi. Bản tự kiểm điểm của học sinh được lưu trong hồ sơ của nhà trường”.
Có thể thấy, Thông tư 19 hướng tới hình thức kỷ luật mang tính giáo dục, nhân văn, đánh giá sự tiến bộ của học sinh, đồng thời đẩy mạnh trách nhiệm của gia đình trong việc phối hợp để giáo dục học sinh.
Rõ ràng, mục đích của Thông tư 19 là học sinh tự nhận ra sai lầm và có ý thức sửa đổi để trở nên tốt hơn.
Tuy nhiên, nhiều người cũng lo lắng, không có hình thức kỷ luật mạnh tay như đình chỉ cũng đang đặt ra một thách thức lớn trong việc xử lý các trường hợp bạo lực nghiêm trọng, đặc biệt yếu tố tâm lý liên quan.
Cần có môi trường giáo dục phù hợp cho học sinh có hành vi lệch chuẩn nghiêm trọng
Trong bối cảnh vụ việc một nam sinh bạo hành giáo viên tại Trường Trung học cơ sở Đại Kim, nhà trường có đề nghị gia đình đưa đi kiểm tra sức khỏe tâm lý. Tuy nhiên, một câu hỏi đặt ra là liệu nhà trường có quyền từ chối học sinh có vấn đề về sức khỏe tâm thần hoặc có các hành vi lệch chuẩn nghiêm trọng có thể gây nguy hiểm học sinh, giáo viên, nhân viên nhà trường không khi Luật Giáo dục 2019 quy định, mọi công dân đều có quyền được học tập và học tập suốt đời.
Rõ ràng, nhà trường có trách nhiệm tiếp nhận và tạo điều kiện học tập phù hợp cho mọi học sinh, không được phép từ chối.
Ngoài ra, Thông tư 19 sắp có hiệu lực cũng không có quy định cụ thể về việc xử lý học sinh có vấn đề tâm lý. Tinh thần chung của các văn bản này là giáo dục bình đẳng học sinh và khuyến khích giáo dục hòa nhập. Tuy nhiên, việc giáo dục hòa nhập không có nghĩa là nhà trường phải chịu đựng hành vi gây nguy hiểm.
Điều cần làm ngay là nhà trường và các bên liên quan cần xây dựng một giải pháp đa chiều, kết hợp giữa yếu tố pháp lý, nhân văn và trách nhiệm.
Trước hết, nhà trường nên thành lập một nhóm hỗ trợ, bao gồm ban giám hiệu, giáo viên chủ nhiệm, phụ huynh và nhân viên tâm lý học đường (nếu có) để xây dựng kế hoạch giáo dục cá nhân, hỗ trợ cho học sinh có vấn đề tâm lý.
Tiếp theo, gia đình là yếu tố then chốt, cần chủ động và phối hợp chặt chẽ với nhà trường trong giáo dục học sinh, nhất là học sinh có vấn đề tâm lý. Những chia sẻ thông tin của gia đình về tình trạng tâm lý của con với nhà trường là vô cùng cần thiết.
Theo người viết, với các học sinh có vấn đề về sức khỏe tâm thần hoặc trí tuệ đặc biệt hoặc có biểu hiện lệch chuẩn nghiêm trọng cần có môi trường giáo dục phù hợp riêng. Ở đó, các học sinh này sẽ được những giáo viên có chuyên môn đặc thù tiếp cận và giáo dục một cách phù hợp. Có như vậy, học sinh mới có cơ hội phát triển phù hợp nhất, đồng thời cũng là bảo vệ và tạo điều kiện thuận lợi cho các học sinh khác học tập an toàn.
(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.