Đại học Thái Nguyên là một trong những đại học vùng uy tín tại Việt Nam, được xếp vào nhóm đại học trọng điểm quốc gia, có sứ mạng đào tạo nhân lực chất lượng cao, nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ tiên tiến, đa ngành, đa lĩnh vực.
Theo thông tin cơ sở giáo dục cập nhật trên website, định hướng phát triển của đơn vị đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 là nâng cao chất lượng đào tạo, nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ theo chuẩn khu vực và quốc tế. Phát triển các ngành mũi nhọn đạt kiểm định quốc tế, xây dựng tài nguyên giáo dục mở chung trong toàn Đại học Thái Nguyên gắn với mô hình quản trị đại học tiên tiến, hướng tới đại học xanh và mục tiêu đến năm 2045 nằm trong nhóm 500 trường đại học hàng đầu châu Á.
Hiện nay, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Hoàng Văn Hùng đang đảm nhiệm cương vị Giám đốc Đại học Thái Nguyên. Trụ sở của đơn vị đặt tại Tổ 1, phường Tân Thịnh, thành phố Thái Nguyên.
Hơn 130 giảng viên vẫn ở trình độ đại học
Thời gian qua, Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam nhận được phản ánh của phụ huynh khi tìm hiểu Báo cáo thường niên năm 2024 thực hiện theo Thông tư 09/2024/TT-BGDĐT của Đại học Thái Nguyên có nhiều thông tin chưa rõ. Để rộng đường dư luận về những thông tin này, phóng viên của Tạp chí đã liên hệ và gửi câu hỏi tới Đại học Thái Nguyên.
Theo bảng thống kê đội ngũ giảng viên toàn thời gian theo các lĩnh vực đào tạo của Đại học Thái Nguyên (không bao gồm đội ngũ của Trường Cao đẳng kinh tế kỹ thuật và Trung tâm Giáo dục Quốc phòng và An ninh) cho thấy: Năm 2025, đơn vị có 2361 giảng viên cơ hữu, bao gồm 136 giảng viên trình độ đại học; 1203 trình độ thạc sĩ; 1000 người trình độ tiến sĩ. Trong đó, có 158 giảng viên có học hàm phó giáo sư và 5 giảng viên có học hàm giáo sư.
Theo Luật Giáo dục đại học sửa đổi năm 2018 quy định “trình độ tối thiểu của chức danh giảng viên giảng dạy trình độ đại học là thạc sĩ, trừ chức danh trợ giảng”. Song có thể thấy, trong tổng số 2.361 giảng viên cơ hữu của Đại học Thái Nguyên hiện vẫn có 137 giảng viên chỉ mới đạt trình độ đại học, tập trung chủ yếu ở các lĩnh vực Công nghệ kỹ thuật, Khoa học giáo dục và đào tạo giáo viên, Kỹ thuật và Sức khỏe.
Đồng thời, trong tổng số 2.413 giảng viên toàn thời gian của Đại học Thái Nguyên, có 52 giảng viên không nằm trong nhóm giảng viên cơ hữu trong độ tuổi lao động, bao gồm 2 giáo sư và 16 phó giáo sư.
Trong văn bản phúc đáp câu hỏi của phóng viên do Giám đốc Đại học Thái Nguyên ký cho biết , trong tổng số giảng viên của đơn vị có hơn 100 người ở trình độ đại học, bao gồm giảng viên, giáo viên tham gia đào tạo trình độ cao đẳng lĩnh vực Khoa học giáo dục và đào tạo giáo viên. Ngoài ra, các đơn vị của Đại học Thái Nguyên (trường đại học thành viên, đơn vị thuộc và trực thuộc) tuyển dụng người tốt nghiệp đại học để tạo nguồn (chức danh trợ giảng) là thực hiện chiến lược phát triển đội ngũ. Thực tế những đối tượng này được đào tạo, bồi dưỡng về trình độ ngoại ngữ, tham gia trợ giảng để tích lũy kinh nghiệm nghề nghiệp và học lên trình độ thạc sĩ hoặc cao hơn.
Đại học Thái Nguyên cũng thông tin rằng, đối với một Đại học vùng nằm ở khu vực Trung du và miền núi, việc phát triển đội ngũ trình độ cao và giữ chân lực lượng này là một vấn đề rất khó khăn. Tuy nhiên, Đại học Thái Nguyên đã rất cố gắng, xây dựng đội ngũ giảng viên có trình độ tiến sĩ đạt tỷ lệ 41,6% so với tổng số giảng viên. Đồng thời, số lượng giáo sư, phó giáo sư cũng được đơn vị quan tâm, chú ý và tiếp tục gia tăng từng năm.
Theo đó, Đại học Thái Nguyên đã xây dựng Chiến lược phát triển Đại học Thái Nguyên giai đoạn 2021-2025 và tầm nhìn đến năm 2035 được Hội đồng Đại học Thái Nguyên ban hành tại Nghị quyết số 51/NQ-HĐĐHTN ngày 21/12/2021. Chiến lược này được điều chỉnh, bổ sung tại Nghị quyết số 95/NQ-HĐĐHTN ngày 13/12/2023 về việc điều chỉnh Chiến lược phát triển Đại học Thái Nguyên đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, trong đó nêu rõ kế hoạch, chỉ tiêu, giải pháp phát triển đội ngũ giảng viên của Đại học Thái Nguyên.
Đối với số lượng giảng viên ngoài độ tuổi lao động, đại diện đơn vị cho biết đã thực hiện đúng theo Luật viên chức và các Nghị định liên quan quy định cơ sở giáo dục đại học được quyền ký hợp đồng với người cao tuổi đã nghỉ hưu có trình độ tiến sĩ, chức danh giáo sư, phó giáo sư.
Cụ thể, Nghị định 50/2022/NĐ-CP ngày 2/8/2022 nêu rõ, việc thực hiện việc nghỉ hưu ở tuổi cao hơn là bảo đảm khách quan, công bằng, công khai và đúng quy định. Việc nghỉ hưu ở tuổi cao hơn đối với viên chức không quá 5 năm (60 tháng), tính từ thời điểm viên chức đủ tuổi nghỉ hưu theo Nghị định số 135/2020/NĐ-CP của Chính phủ quy định về tuổi nghỉ hưu.
Trong thời gian thực hiện nghỉ hưu ở tuổi cao hơn, viên chức chỉ làm nhiệm vụ chuyên môn, không giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý và không được bảo lưu phụ cấp chức vụ lãnh đạo.
Cũng theo bảng thống kê đội ngũ giảng viên của Đại học Thái Nguyên, các lĩnh vực như Công nghệ thông tin; Dịch vụ xã hội; Du lịch, khách sạn, thể thao và dịch vụ cá nhân; Sản xuất và chế biến đều chưa có giảng viên đạt học hàm phó giáo sư, giáo sư nào.
Phản hồi nội dung này, Đại học Thái Nguyên cho biết trong Báo cáo thường niên 2024, do lỗi tổng hợp nên số liệu thống kê trong bảng chưa chuẩn xác.
Theo đó, lĩnh vực Máy tính và công nghệ thông tin tại đơn vị có 01 phó giáo sư ngành Công nghệ thông tin. Lĩnh vực Sản xuất và chế biến đào tạo trình độ thạc sĩ tại Trường Đại học Nông lâm có 01 phó giáo sư.
“Sau khi nhận được nội dung câu hỏi từ Tạp chí, Đại học Thái Nguyên đã tiến hành rà soát và điều chỉnh thông tin”, đơn vị cho hay.
Đại học Thái Nguyên cho biết thêm, đơn vị đã triển khai chiến lược phát triển đội ngũ giảng viên có học hàm phó giáo sư, giáo sư. Nhờ đó, số lượng giảng viên được Hội đồng Giáo sư Nhà nước công nhận liên tục tăng trong những năm gần đây, với 28 trường hợp năm 2023 và 22 trường hợp năm 2024.
Do số liệu thống kê chốt vào ngày 31/12/2024 nên một số quyết định bổ nhiệm phó giáo sư đầu năm 2025 chưa được đưa vào Báo cáo thường niên 2024.
Để bảo đảm chất lượng đào tạo, Đại học Thái Nguyên tiếp tục có chính sách hỗ trợ giảng viên học tiến sĩ, đăng ký bổ nhiệm học hàm phó giáo sư, giáo sư, đồng thời ban hành cơ chế thu hút giảng viên có trình độ tiến sĩ trở lên. Song song đó, đơn vị cũng kiên quyết đóng ngành, ngừng tuyển sinh đối với những ngành không đủ điều kiện duy trì.
Học phí tăng vọt, khoa học công nghệ hụt thu
Theo bảng Quy mô đào tạo, tuyển mới và tốt nghiệp trong năm tại Báo cáo thường niên năm 2024 của Đại học Thái Nguyên cho thấy, lĩnh vực Khoa học giáo dục và đào tạo giáo viên của đơn vị có có 6.441 sinh viên hệ đại học chính quy và 6.068 sinh viên hệ vừa học vừa làm.
Tuy số lượng người học gần tương đương, nhưng kết quả đào tạo lại có sự chênh lệch đáng kể. Cụ thể, năm 2024, hệ chính quy có 717 sinh viên tốt nghiệp, tỷ lệ có việc làm là 76,80%. Trong khi đó hệ vừa học vừa làm có 1745 sinh viên tốt nghiệp, tỷ lệ có việc làm đạt 100%.
Đại diện Đại học Thái Nguyên cho biết, các số liệu sinh viên tốt nghiệp lĩnh vực Khoa học giáo dục và đào tạo giáo viên năm 2024 của đơn vị đến từ Trường Đại học Sư phạm, Trường Ngoại ngữ, Phân hiệu Đại học Thái Nguyên tại tỉnh Lào Cai, phân hiệu Đại học Thái Nguyên tại Hà Giang (cũ).
Đối với hệ chính quy, quy mô tuyển sinh lĩnh vực Khoa học giáo dục và đào tạo giáo viên những năm gần đây cao hơn so với giai đoạn trước đó do chính sách của Nhà nước thay đổi. Thực tế số lượng sinh viên tốt nghiệp năm 2024 thuộc các khóa tuyển sinh năm 2020 trở về trước nên sẽ không nhiều.
Trong khi đó, ở hệ vừa học vừa làm chủ yếu được đào tạo tại Trường Đại học Sư phạm với quy mô đào tạo năm 2024 lên đến 5922 sinh viên. Tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp đúng hạn cao.
Về kết quả hoạt động khoa học và công nghệ, bảng các đề tài nghiên cứu khoa học thực hiện trong năm tại Báo cáo thường niên cho thấy: Năm 2024, Đại học Thái Nguyên có 2.047 đề tài nghiên cứu khoa học, với tổng kinh phí thực hiện là 82.638 (triệu đồng). Tuy nhiên không có đề tài hợp tác quốc tế và đề tài hợp tác với doanh nghiệp trong nước.
Phúc đáp nội dung này, Đại học Thái Nguyên cho biết năm 2024, đơn vị có 2047 đề tài các cấp, trong đó cấp cơ sở là 1875 đề tài. Ngoại trừ các đề tài cấp cơ sở, đề tài sinh viên mục đích chính là nâng cao năng lực cho đội ngũ giảng viên trẻ, bước đầu cho sinh viên làm quen với nghiên cứu khoa học.
Thực tế phần lớn các đề tài cấp quốc gia, cấp Bộ và cấp Đại học Thái Nguyên đều gắn với thực tiễn sản xuất. Có 10 đề tài phối hợp với doanh nghiệp và 58 đề tài phối hợp với địa phương, tổng kinh phí thực hiện đề tài phối hợp là 120.877.700.000 đồng.
Đối với hoạt động hợp tác quốc tế, Đại học Thái Nguyên hiện đã ký hợp tác quốc tế toàn diện với nhiều trường đại học, tổ chức quốc tế. Trong đó nhấn mạnh đến hoạt động phối hợp trong nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ, công bố quốc tế. Theo thống kê, tổng số công bố bài báo quốc tế năm 2024 của đơn vị là 804 bài, trong đó có 213 bài có sự tham gia của người nước ngoài.
Hiện nay, Đại học đang thực hiện 12 dự án hợp tác quốc tế, trong đó có nhiều hoạt động phối hợp nghiên cứu như các dự án erasmus do EU tài trợ. Tuy nhiên so với tiềm năng hiện có của Đại học Thái Nguyên, các chương trình hợp tác còn khiêm tốn, suy giảm theo từng năm do thủ tục xin phép rườm rà, nhiều văn bản trùng chéo giữa các cơ quan chức năng dẫn đến các đối tác không thể chờ đợi và phải kết thúc hợp tác.
Về kết quả tài chính, Báo cáo thường niên cho thấy tổng thu hoạt động của đơn vị trong năm 2024 là 1.628,37 tỷ đồng. Trong đó, chiếm phần lớn là nguồn thu từ học phí, với 1.225,61 tỷ đồng, cao gấp 1,36 lần so với năm 2023 (894,70 tỷ đồng).
Ngược lại với nguồn thu khoa học và công nghệ lại có sự sụt giảm từ 14,24 tỷ đồng (năm 2023) còn 13,55 tỷ đồng (năm 2024).
Phản hồi nội dung này, Đại học Thái Nguyên cho biết nguồn thu từ hoạt động khoa học công nghệ của đơn vị chủ yếu đến từ nguồn kinh phí Nhà nước, các địa phương và Bộ Giáo dục và Đào tạo thông qua các nhiệm vụ khoa học công nghệ.
Năm 2024, số đề tài đơn vị được phê duyệt thực hiện giảm sút so với năm 2023 dẫn đến nguồn thu sụt giảm. Một số chương trình, nhiệm vụ đã đến giai đoạn kết thúc vào năm 2023 mà không tiếp tục triển khai do thời gian phê duyệt kéo dài.
Bên cạnh đó, nguồn kinh phí thu được thông qua hoạt động phối hợp với các địa phương, doanh nghiệp cũng giảm do vấn đề thủ tục tài chính khó khăn trong khâu giải ngân, dẫn đến một số chương trình phải dừng lại và bồi hoàn kinh phí.
Năm 2024, nguồn thu từ học phí của Đại học Thái Nguyên tăng do số lượng người học trong năm này tăng nhiều hơn so với năm học trước đó bởi tính riêng số thí sinh trúng tuyển nhập học đại học, cao đẳng hệ chính quy, đơn vị tăng hơn 4000 sinh viên so với năm học 2023.