Trường Đại học Thương mại có tiền thân là Trường Thương nghiệp Trung ương, được thành lập năm 1960 với nhiệm vụ đào tạo cán bộ trung cấp nghiệp vụ kỹ thuật thương nghiệp, bồi dưỡng cán bộ quản lý kinh tế và bổ túc văn hóa cho cán bộ trong ngành. Năm 1979, Trường đổi tên là Trường Đại học Thương nghiệp và đến năm 1994, Trường đổi tên thành Trường Đại học Thương mại theo Quyết định số 203/TTg ngày 02/5/1994 của Thủ tướng Chính phủ.
Mục tiêu đến năm 2030, Trường Đại học Thương mại định hướng phát triển vững chắc khoa học công nghệ để đưa trường trở thành trường đại học định hướng đổi mới sáng tạo; tiềm lực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo đạt trình độ quốc tế trên cơ sở đa dạng hóa các nguồn lực và mở rộng quan hệ hợp tác. Tăng cường trách nhiệm phục vụ cộng đồng tích hợp trong hoạt động nghiên cứu khoa học và nâng cao chất lượng đào tạo.
Tầm nhìn đến năm 2040, trường định hướng trở thành trường đại học đa ngành theo định hướng đổi mới sáng tạo, hội nhập và phát triển bền vững trong khu vực Châu Á.
Hiện, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Hoàng là Hiệu trưởng Nhà trường; Phó Giáo sư, Tiến sĩ Bùi Hữu Đức là Chủ tịch Hội đồng trường.
Trường Đại học Thương mại hiện có địa chỉ tại số 79 Hồ Tùng Mậu, thành phố Hà Nội.
Thời gian qua, Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam nhận được phản ánh của phụ huynh về việc không tìm thấy Báo cáo thường niên năm 2025 thực hiện theo Thông tư 09/2024/TT-BGDĐT của Trường Đại học Thương mại.
Theo quy định, từ ngày 19/07/2024, các cơ sở giáo dục thực hiện báo cáo thường niên theo Thông tư số 09/2024/TT-BGDĐT (thay thế Thông tư số 36/2017/TT-BGDĐT) của Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định về công khai trong hoạt động của các cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân. Thời điểm công khai trước 30/6 hàng năm.
Tuy nhiên, tính đến thời điểm ngày 06/08/2025, phóng viên không tìm thấy báo cáo công khai năm 2024 (theo đúng mẫu báo cáo thường niên tại phụ lục II của Thông tư số 09/2024/TT-BGDĐT), mà chỉ thấy báo cáo công khai theo Thông tư 36/2017/TT-BGDĐT (ghi rõ thực hiện cập nhật thông tin công khai đến tháng 6 năm 2024).
Ngày 26/9/2025, trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam về lý do chưa công khai báo cáo thường niên theo đúng quy định của Thông tư số 09/2024/TT-BGDĐT, Tiến sĩ Phan Đình Quyết – Phó Trưởng phòng Phòng Truyền thông và Tuyển sinh Trường Đại học Thương mại cho hay, Nhà trường đã công khai đầy đủ theo Thông tư số 09/2024/TT-BGDĐT trên cổng thông tin của Trường Đại học Thương mại cách đây khoảng hơn 1 tháng.
Tuy nhiên, việc tìm kiếm thông tin này có thể gặp trục trặc do từ tháng 3 đến nay, trường thực hiện chuyển đổi hạ tầng Cloud và toàn bộ website tiếng Việt, tiếng Anh, dẫn đến giai đoạn từ khoảng tháng 5 đến tháng 7 có thể không truy cập được dữ liệu. Sau khi nhận được thắc mắc của phóng viên, Nhà trường đã làm việc với Văn phòng trường - nơi phụ trách công khai thông tin này và được khẳng định thông tin đã được công khai đầy đủ.
Sau khi nhận được thông tin trả lời trên, phóng viên thấy rằng, tại mục Ba công khai trên cổng thông tin của Trường Đại học Thương mại đã có đăng tải Báo cáo thường niên năm 2025 với thời gian đăng tải là 25/05/2025.
Theo báo cáo công khai thông tin cơ sở vật chất của Trường Đại học Thương mại năm học 2023-2024, phóng viên thấy rằng, diện tích đất/sinh viên của trường chỉ đạt 2.32m2; Diện tích sàn/sinh viên chỉ đạt 2.57m2. Còn tại báo cáo thường niên 2025, diện tích đất/người học của nhà trường đạt mức 6.3 m2.
Trong khi đó, theo Thông tư số 01/2024/TT-BGDĐT, từ năm 2030, diện tích đất (có hệ số cho vị trí khuôn viên) tính bình quân trên một người học nhằm quy quy đổi theo trình độ và lĩnh vực đào tạo không nhỏ hơn 10m2 (đối với trường ở nội thành).
Trước thực trạng này, theo thầy Quyết, đây là thực trạng chung của nhiều cơ sở giáo dục đại học ở Việt Nam hiện nay, đặc biệt là những trường ở thành phố lớn như Hà Nội.
Do đó để giải quyết bài toán này, hiện nay nhiều trường đại học, trong đó có Trường Đại học Thương mại đang thực hiện giải pháp là tăng diện tích sàn cho người học vì việc mở rộng đất là quá khó.
Thầy Quyết thông tin, Trường Đại học Thương mại từng có một cơ sở tại tỉnh Hà Nam (cũ). Tuy nhiên, do hoạt động không hiệu quả, Nhà trường hiện nay đã gần hoàn tất việc bàn giao và trả lại mặt bằng cho chính quyền địa phương.
Nguyên nhân được lý giải là do khoảng cách từ tỉnh Hà Nam (cũ) đến Hà Nội quá gần, khiến sinh viên muốn theo học bậc đại học chính quy đều tập trung về Hà Nội, dẫn đến việc tuyển sinh tại cơ sở Hà Nam hầu như là không khả thi.
Thời điểm tiếp nhận cơ sở này – trước đây là Trường Trung cấp Công nghệ thông tin tỉnh Hà Nam, Nhà trường đã xây dựng mô hình cho sinh viên học năm đầu tiên tại đây, chủ yếu là các học phần đại cương, học phần cơ sở ngành. Tuy nhiên, giải pháp này chỉ mang tính tình thế, trong khi chi phí duy trì lại khá lớn.
Trên thực tế, trường phải tiếp nhận toàn bộ 30 nhân sự của Trường Trung cấp Công nghệ thông tin tỉnh Hà Nam với chế độ lương cũ được tính theo thâm niên nên phải chi trả mức lương cho đội ngũ này khá cao, chi phí vận hành cao.
Ngoài ra, trường cũng thực hiện kế hoạch tổ chức cho sinh viên học tập học kỳ quân sự vào mùa hè tại cơ sở này. Tuy nhiên, khi thực hiện việc này, Nhà trường phải thuê giảng viên từ Trung tâm Giáo dục Quốc phòng và An ninh - Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 về giảng dạy, đồng thời bố trí các phương tiện, điều kiện để sinh viên xuống cơ sở này ở học quân sự vào mùa hè. Chi phí này, theo tính toán, còn cao hơn cả việc gửi sinh viên lên trên Trung tâm đó học.
Xem xét những lợi thế và hạn chế, Nhà trường quyết định bàn giao lại toàn bộ mặt bằng cho địa phương.
Một bất cập khác được thầy Quyết chỉ ra là trong tính toán diện tích đất/sinh viên hiện nay, diện tích ký túc xá trong khuôn viên trường lại không được đưa vào mà chỉ tính cho các khu giảng đường. Trong khi đó, một trường đại học đạt chuẩn quốc tế bao giờ cũng phải có ký túc xá phục vụ sinh viên ngay trong khuôn viên.
Để khắc phục và nhằm mở rộng thêm không gian học tập cho sinh viên, hiện Trường Đại học Thương mại đã xin cấp phép và đang xây dựng thêm một tòa giảng đường trong khuôn viên trường. Trong lộ trình phát triển sắp tới, trường cũng dự kiến quy hoạch lại một số khu vực để tối ưu diện tích.
Cũng theo thầy Quyết, Nhà trường cũng đang kỳ vọng vào khả năng sáp nhập với một đơn vị khác theo định hướng tái cấu trúc giáo dục đại học theo chỉ đạo hiện nay của Bộ Chính trị, Bộ Giáo dục và Đào tạo. Khi đó, nếu đơn vị kia có quỹ đất dồi dào, còn Trường Đại học Thương mại sở hữu thương hiệu và uy tín đào tạo, việc kết hợp sẽ mở ra cơ hội để trường tiệm cận sớm hơn với chuẩn diện tích đất/sinh viên mà Chuẩn cơ sở giáo dục đại học đã đặt ra.
Ngoài ra, theo thông tin từ báo cáo công khai tài chính của Trường Đại học Thương mại năm học 2023-2024, nguồn thu từ nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ của Nhà trường là 4,377 tỷ đồng, tức chỉ chiếm khoảng 0,8% trên tổng thu năm. Còn theo báo cáo thường niên năm 2025, thu từ khoa học và công nghệ là 6,04 tỷ đồng, tức chiếm khoảng 0,9% tổng thu hoạt động năm.
Trong khi đó, Thông tư số 01/2024/TT-BGDĐT quy định, tỉ trọng thu từ các hoạt động khoa học và công nghệ trên tổng thu của cơ sở giáo dục đại học có đào tạo tiến sĩ (có tính trọng số theo lĩnh vực), tính trung bình trong 3 năm gần nhất không thấp hơn 5%.
Trước vấn đề trên, thầy Quyết đánh giá, tỉ trọng thu từ hoạt động khoa học và công nghệ đạt tối thiểu 5% là con số không tưởng với nhiều cơ sở giáo dục đại học hiện nay, trong đó có Trường Đại học Thương mại.
Phó Trưởng phòng Phòng Truyền thông và Tuyển sinh Trường Đại học Thương mại phân tích, hiện nay nguồn thu từ nghiên cứu khoa học của các trường đại học chủ yếu đến từ đề tài các cấp. Cụ thể, mỗi năm, Nhà trường có thể nhận tối đa 5–6 đề tài cấp Bộ (300–350 triệu đồng/đề tài), 1–2 đề tài cấp tỉnh (300–500 triệu đồng/đề tài) và 1 đề tài cấp Nhà nước (tối đa 5 tỷ đồng/đề tài). Ngoài ra, Nhà trường cũng có khoảng 1–2 dự án quốc tế/năm với kinh phí khoảng 3–4 tỷ đồng/dự án.
Tính chung, nguồn thu từ nghiên cứu khoa học thường chỉ vào khoảng 12-15 tỷ đồng/năm. Là trường đại học tự chủ tài chính nhóm I, Trường Đại học Thương mại chịu áp lực lớn trong việc gia tăng nguồn thu, so với tổng thu vào khoảng 600–700 tỷ đồng hàng năm của Nhà trường, tỷ trọng thu từ nghiên cứu khoa học nêu trên rất khó tiệm cận mức 5% theo Chuẩn cơ sở giáo dục đại học quy định.
Theo thầy Quyết, việc ban hành Chuẩn cơ sở giáo dục đại học không chỉ đặt ra yêu cầu mà còn là động lực khuyến khích các trường đầu tư mạnh hơn cho khoa học công nghệ, đồng thời nâng cao năng lực nghiên cứu của giảng viên.
Do đó, nhằm thực hiện mục tiêu này, dù nguồn thu từ nghiên cứu khoa học còn “khiêm tốn” so với Chuẩn cơ sở giáo dục đại học đại học quy định, trong 5 năm gần đây, Trường Đại học Thương mại đạt nhiều kết quả tích cực về công bố quốc tế.
Đặc biệt, Nhà trường đã có cơ chế hỗ trợ, khen thưởng, đồng thời khuyến khích giảng viên nâng cao trình độ ngoại ngữ và tích cực đăng bài trên các tạp chí uy tín. Hiện mỗi giảng viên được giao chỉ tiêu trung bình 0,33 bài báo quốc tế/năm. Với lộ trình này, trong 2–3 năm tới, Trường Đại học Thương mại kỳ vọng sẽ tăng được nguồn thu từ các dự án nghiên cứu quốc tế, qua đó cải thiện dần tỷ trọng thu nhập từ hoạt động khoa học công nghệ trong tổng ngân sách.
Một trong những nhiệm vụ, giải pháp trong nội dung về hiện đại hóa, nâng tầm giáo dục đại học, tạo đột phá phát triển nhân lực trình độ cao và nhân tài, dẫn dắt nghiên cứu, đổi mới sáng tạo ở Nghị quyết 71-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo có nêu: Triển khai sắp xếp, tái cấu trúc các cơ sở giáo dục đại học; sáp nhập, giải thể các cơ sở giáo dục đại học không đạt chuẩn;...
Tại Quyết định số 452/QĐ-TTg ngày 27/2/2025 Phê duyệt Quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục đại học và sư phạm thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 do Thủ tướng Chính phủ ban hành, đối với định hướng phát triển và phân bố mạng lưới đến năm 2030 có nêu “chấm dứt hoạt động trước năm 2028 và giải thể trước năm 2030 đối với cơ sở giáo dục đại học, phân hiệu của cơ sở giáo dục đại học không đạt chuẩn hoặc không hoàn thành xác lập vị trí pháp lý theo quy định của pháp luật”.
Vừa qua, Ban Chỉ đạo về tổng kết thực hiện Nghị quyết số 18/NQ-TW của Chính phủ đã có văn bản số 130/KH-BCĐTKNQ18 kế hoạch sắp xếp đơn vị sự nghiệp công lập, doanh nghiệp Nhà nước, tổ chức bên trong hệ thống hành chính Nhà nước. Trong đó nêu rõ, sắp xếp, tái cấu trúc các cơ sở giáo dục đại học; sáp nhập, giải thể các cơ sở giáo dục đại học không đạt chuẩn;..