Ngày 30/9/2025, Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đã ban hành Thông báo số 45-TB/TGV thông báo kết luận cuộc họp của lãnh đạo Ban chỉ đạo Trung ương về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số với thường trực tổ giúp việc và các cơ quan có liên quan về đánh giá hiện trạng và một số nhiệm vụ, giải pháp thúc đẩy mô hình hợp tác 3 nhà, hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia, khu công nghệ cao, đô thị thông minh và trí tuệ nhân tạo.
Đây là một văn bản có tính cột mốc, thể hiện rõ tinh thần chỉ đạo quyết liệt, đồng thời khẳng định vị trí chiến lược của giáo dục đại học trong sự nghiệp phát triển đất nước.
Điểm nổi bật không chỉ nằm ở việc “đẩy mạnh” mà còn ở sự đột phá, vượt trội và mang tầm nhìn dài hạn.
Đại học được đặt đúng vị trí trung tâm trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia, gắn kết chặt chẽ với khoa học - công nghệ, khu công nghệ cao, đô thị thông minh và trí tuệ nhân tạo.
Đại học trở thành hạt nhân đổi mới sáng tạo
Trung ương đã lựa chọn bốn đại học trọng điểm: Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, Đại học Đà Nẵng và Đại học Bách khoa Hà Nội. Đây sẽ là những “đầu tàu” mang nhiệm vụ tiến vào Top 150 châu Á, có lĩnh vực lọt Top 100 thế giới.
Không chỉ dừng ở đào tạo và nghiên cứu, các đại học này còn được giao chỉ tiêu mỗi năm hình thành hàng chục doanh nghiệp khoa học - công nghệ và khởi nghiệp sáng tạo, hướng tới tạo ra những doanh nghiệp kỳ lân.
Đại học, từ đây, không chỉ sản xuất tri thức mà còn trực tiếp kiến tạo giá trị kinh tế, trở thành trụ cột của hệ sinh thái khởi nghiệp quốc gia.
Chính sách ưu tiên cho người học và giảng viên
Một trong những điểm đột phá nhất là chính sách dành cho nghiên cứu sinh và đội ngũ giảng viên.
100% nghiên cứu sinh được miễn học phí, cấp học bổng, có cơ hội ít nhất 10 tháng nghiên cứu tại các viện, trường hàng đầu thế giới. Giảng viên được tạo cơ chế làm việc tại phòng thí nghiệm, trung tâm nghiên cứu của các tập đoàn lớn quốc tế sau mỗi 5–7 năm công tác.
Điều đó cho thấy, Trung ương đã thực sự coi nguồn nhân lực chất lượng cao là tài sản quốc gia – đầu tư cho con người chính là con đường chắc chắn nhất để đi tới tương lai.
Liên kết đại học với khu công nghệ cao, đô thị thông minh và trí tuệ nhân tạo
Thông báo 45-TB/TGV mở ra viễn cảnh đại học không còn đứng ngoài các chương trình quốc gia, mà hòa nhập trực tiếp vào mạch sống của khoa học, công nghệ và chuyển đổi số.
Việt Nam phấn đấu hình thành ít nhất 5 khu công nghệ cao, 3 thành phố lọt Top 50 đô thị thông minh thế giới, và chiến lược “AI First” đưa đất nước vào nhóm 30 quốc gia dẫn đầu về mức độ sẵn sàng AI.
Trong cấu trúc này, đại học chính là nơi kết nối tri thức, công nghệ, dữ liệu và nhân lực, vừa đào tạo, vừa nghiên cứu, vừa ứng dụng.
Cơ chế tài chính và quản trị linh hoạt
Một điểm mới đáng quan tâm là chính sách tài chính sáng tạo: phát triển quỹ đầu tư mạo hiểm, khuyến khích IPO công nghệ, tạo cơ chế tín dụng ưu đãi và bảo lãnh cho doanh nghiệp khoa học công nghệ.
Đây là bước đi rất quan trọng để đại học và doanh nghiệp không chỉ trông cậy vào nguồn ngân sách mà còn có thể huy động nguồn lực xã hội và quốc tế.
Ý nghĩa vượt trội từ chủ trương lớn
Chính sách lần này khẳng định một tinh thần rất rõ: không bằng lòng với cải tiến nhỏ lẻ, mà đặt mục tiêu tạo cú bứt phá ngang tầm thế giới.
Giáo dục đại học Việt Nam, lần đầu tiên, được đặt trong chiến lược tổng thể với khoa học - công nghệ, kinh tế số và trí tuệ nhân tạo.
Đại học không chỉ đào tạo nguồn nhân lực mà còn trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo, là trụ cột của sự phát triển bền vững.
Cơ hội và thách thức
Nếu triển khai hiệu quả, đây sẽ là động lực để Việt Nam cất cánh, đưa giáo dục đại học trở thành bệ phóng cho khoa học công nghệ và kinh tế tri thức.
Tuy nhiên, để biến tinh thần vượt trội thành hiện thực, cần một nỗ lực rất lớn, quyết tâm rất mạnh mẽ từ cả hệ thống: từ cơ quan quản lý, nhà trường, doanh nghiệp cho đến từng giảng viên, nghiên cứu sinh.
Chỉ khi sự đồng thuận và quyết tâm chính trị được chuyển hóa thành hành động thực chất, với cơ chế minh bạch và quản trị hiện đại, những mục tiêu vượt trội mới có thể trở thành thành quả cụ thể.
Tóm lại, Thông báo 45-TB/TGV đã mở ra một tầm nhìn mới cho giáo dục đại học Việt Nam.
Đây không chỉ là một văn bản chỉ đạo, mà còn là lời hiệu triệu: đặt đại học ở vị trí hạt nhân, lấy tri thức làm động lực, lấy con người làm trung tâm, để đất nước bước vào quỹ đạo phát triển bứt phá trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo.
Thành công sẽ đồng nghĩa với việc Việt Nam cất cánh, ngược lại cũng sẽ khiến chúng ta bỏ lỡ một cơ hội lịch sử.
Vì thế, điều quan trọng nhất lúc này chính là tinh thần dấn thân, sự quyết liệt và cam kết hành động từ tất cả các bên liên quan.