Bộ Giáo dục và Đào tạo đã công bố dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 04/2021/NĐ-CP ngày 22/01/2021 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục và Nghị định số 88/2022/NĐ-CP ngày 26/10/2022 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp để lấy ý kiến.
Theo Bộ, việc sửa đổi, bổ sung Nghị định được thực hiện trên cơ sở các chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước về sắp xếp, tinh gọn bộ máy hành chính, hoàn thiện pháp luật, tăng cường tính nghiêm minh, minh bạch và hiệu lực thi hành pháp luật, đồng thời đáp ứng yêu cầu thực tiễn trong bối cảnh tổ chức mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Dự thảo Nghị định tập trung vào việc sửa đổi sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện và lược bỏ nhiều quy định không còn phù hợp với thực tiễn.
Làm rõ các mức độ vi phạm trong tuyển sinh, đặc biệt là các hành vi tuyển vượt
Một trong những điểm sửa đổi quan trọng là việc làm rõ các mức độ vi phạm trong tuyển sinh - đặc biệt là các hành vi tuyển sinh vượt chỉ tiêu, không đúng phương thức hoặc thông tin tuyển sinh. Các biện pháp khắc phục hậu quả cũng được điều chỉnh để đảm bảo khả thi, phù hợp với thực tế triển khai ở các cơ sở giáo dục.
Dự thảo nêu, ngoài các biện pháp khắc phục hậu quả quy định tại các điểm a, e và i khoản 1 Điều 28 Luật Xử lý vi phạm hành chính, hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục còn có thể bị áp dụng một hoặc một số biện pháp khắc phục hậu quả. Trong đó, sửa đổi, bổ sung khoản 5 Điều 4 như sau:
Theo đó, buộc thỏa thuận với người học để chuyển người học đã nhập học sang sang cơ sở giáo dục khác đủ điều kiện được phép hoạt động giáo dục hoặc ngành đào tạo khác của cơ sở đào tạo hoặc chuyển sang cùng ngành tại cơ sở đào tạo khác khi đáp ứng các điều kiện theo quy định hoặc hủy bỏ quyết định trúng tuyển, trả lại kinh phí đã thu cho người học và giải quyết hậu quả nếu không chuyển được.
Bộ Giáo dục và Đào tạo lý giải, trong nhiều trường hợp không có cơ sở giáo dục đủ điều kiện tiếp nhận người học hoặc có cơ sở giáo dục đủ điều kiện nhưng không đồng ý tiếp nhận hoặc người học không đủ điều kiện. Do đó, việc mở rộng việc “Buộc thỏa thuận với người học để chuyển người học đã nhập học sang ngành đào tạo khác của cơ sở đào tạo hoặc chuyển sang cùng ngành tại cơ sở đào tạo khác” là để bảo đảm tối đa quyền lợi cho người học.
Dự thảo cũng nêu, sửa đổi, bổ sung khoản 8 như sau: Buộc giảm số lượng tuyển sinh năm tiếp theo tính từ thời điểm phát hiện hành vi vi phạm tối thiểu bằng số lượng đã tuyển sinh vượt.
Sửa đổi, bổ sung khoản 16 như sau: Buộc tổ chức bảo vệ luận văn, học phần tốt nghiệp luận án, khóa luận, đồ án hoặc tổ chức đánh giá lại luận văn, luận án, khóa luận, đồ án theo quy định. Theo Bộ, việc này nhằm phân loại trách nhiệm thuộc cá nhân hay của cơ sở đào tạo; đồng thời để bảo đảm tính khả thi của quy định.
Về vi phạm quy định về thành lập, cho phép thành lập; sáp nhập, chia, tách, giải thể cơ sở giáo dục hoặc tổ chức thực hiện dịch vụ giáo dục; chuyển đổi loại hình cơ sở giáo dục, nhằm bảo đảm tối đa quyền lợi cho người học, dự thảo đề xuất sửa đổi, bổ sung khoản 5 Điều 5 như sau: "Buộc thỏa thuận với người học để chuyển người học đã nhập học sang cơ sở giáo dục khác đủ điều kiện được phép hoạt động giáo dục hoặc chuyển sang ngành đào tạo khác của cơ sở đào tạo hoặc chuyển sang cùng ngành tại cơ sở đào tạo khác khi đáp ứng các điều kiện theo quy định hoặc hủy bỏ quyết định trúng tuyển, trả lại kinh phí đã thu cho người học và giải quyết hậu quả nếu không chuyển được đối với hành vi vi phạm quy định tại các khoản 1, 2 và 3 Điều này”.
Về vi phạm quy định về tổ chức quản lý cơ sở giáo dục, dự thảo đề xuất sửa đổi, bổ sung điểm a khoản 1 như sau: Công khai không đầy đủ nội dung, không đúng cách thức và thời gian theo quy định về công khai trong hoạt động của các cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân và các văn bản pháp luật có liên quan.
Theo lý giải của Bộ Giáo dục và Đào tạo, bổ sung cụm từ “không đúng cách thức và thời gian theo quy định” sau cụm từ “không đầy đủ nội dung” tại điểm a khoản 1 Điều 7 để bảo đảm tính đầy đủ, thống nhất với Quy định về công khai trong hoạt động của các cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân.
Dự thảo nêu sửa đổi, bổ sung khoản 4 như sau:
Theo Bộ, đề xuất sửa đổi nêu trên giúp làm rõ các hành vi vi phạm của cơ sở giáo dục trong việc thành lập hội đồng trường, bổ nhiệm hiệu trưởng của cơ sở giáo dục đại học tư thục, cơ sở giáo dục đại học tư thục hoạt động không vì lợi nhuận; thực hiện theo quy định tại Nghị quyết 71-NQ/TW về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo. Đồng thời, tăng tính răn đe đối với đối tượng vi phạm.
Bên cạnh đó, nhằm bổ sung chế tài đối với trường hợp vi phạm quy định tại Thông tư số 01/2024/TT-BGDĐT ngày 20/01/2024 quy định về Chuẩn cơ sở giáo dục đại học, đề xuất bổ sung Điều 7a sau Điều 7 Vi phạm quy định về Chuẩn cơ sở giáo dục đại học. Theo đó, phạt tiền từ 30-60 triệu đồng đối với cơ sở giáo dục đại học có một hoặc nhiều tiêu chí của Chuẩn cơ sở giáo dục đại học không đạt yêu cầu theo kết quả được Bộ Giáo dục và Đào tạo công bố hằng năm.
Hình thức xử phạt bổ sung: Đình chỉ hoạt động tuyển sinh từ 06 tháng đến 12 tháng đối với cơ sở giáo dục đại học có hành vi vi phạm quy định tại khoản 1 Điều này mà trong hai năm liên tiếp vẫn không khắc phục được, dẫn đến không đạt ít nhất một tiêu chí của Chuẩn cơ sở giáo dục đại học theo công bố của Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Biện pháp khắc phục hậu quả: Buộc cơ sở giáo dục đại học xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch khắc phục, bảo đảm đáp ứng đầy đủ các tiêu chí của Chuẩn cơ sở giáo dục đại học trong thời hạn do Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định.
Đối với vi phạm quy định về tổ chức tuyển sinh, dự thảo đề xuất sửa đổi, bổ sung khoản 1; điểm b khoản 3; khoản 5; khoản 6. Cụ thể như sau:
Theo Bộ, những đề xuất sửa đổi này là để phù hợp với thực tiễn pháp luật hiện hành; nhằm khắc phục thực tế Thanh tra trước đây xử phạt cơ sở đào tạo tuyển sinh vượt số lượng so với chỉ tiêu đề án công bố; làm rõ hơn hành vi vi phạm, phù hợp với quy định tại Thông tư số 06/2025/TTBGDĐT. Đồng thời, tăng tính răn đe đối với đối tượng vi phạm; bảo đảm quyền lợi tối đa cho người học.
Vi phạm quy định về đối tượng tuyển sinh, dự thảo đề xuất sửa đổi, bổ sung khoản 6; điểm b khoản 7. Cụ thể:
Bộ Giáo dục và Đào tạo lý giải, đề xuất sửa đổi, bổ sung nêu trên nhằm tăng tính răn đe đối với đối tượng vi phạm; bảo đảm quyền lợi tối đa cho người học.
Vi phạm quy định về chỉ tiêu tuyển sinh, dự thảo đề xuất, sửa đổi, bổ sung khoản 3 như sau: Phạt tiền đối với hành vi tuyển sinh trình độ đại học vượt số lượng theo quy định về xác định chỉ tiêu tuyển sinh với các mức phạt sau:
Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với hành vi tuyển vượt từ 3% trở lên và có số lượng vượt từ 10 người học đến 30 người học;
Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng đối với hành vi tuyển vượt từ 3% trở lên và có số lượng vượt từ 31 người học đến 60 người học;
Phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng đối với hành vi tuyển vượt từ 3% trở lên và có số lượng vượt từ 61 người học đến 100 người học;
Phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 70.000.000 đồng đối với hành vi tuyển vượt từ 3% trở lên và có số lượng vượt từ 101 người học trở lên.
Theo Bộ, việc kết hợp tỷ lệ % với số lượng cụ thể nhằm làm rõ hơn hành vi vi phạm cần xử phạt.
Ngoài ra, dự thảo bổ sung khoản 4a vào sau khoản 4 Hình thức xử phạt bổ sung: Đình chỉ hoạt động tuyển sinh từ 12 tháng đến 18 tháng đối với hành vi tuyển vượt chỉ tiêu trên 20% của 2 năm liên tiếp”;
Sửa đổi, bổ sung khoản 5 như sau: Biện pháp khắc phục hậu quả: Buộc giảm chỉ tiêu tuyển sinh năm sau tối thiểu bằng chỉ tiêu đã tuyển sinh vượt theo quy định về xác định chỉ tiêu đối với hành vi vi phạm quy định tại khoản 3 và 4 Điều này sau khi đã xác định chỉ tiêu theo quy định và phải thực hiện các giải pháp tăng đội ngũ giảng viên, cơ sở vật chất và các điều kiện bảo đảm chất lượng đào tạo.
Cùng với đó, dự thảo bổ sung quy định mới đối với các hành vi xúc phạm, xâm phạm danh dự, nhân phẩm, thân thể của nhà giáo, cán bộ quản lí, người học và nhân viên trong các cơ sở giáo dục. Đây là điểm mới thể hiện tinh thần quyết liệt trong xử lí các hành vi vi phạm về giáo dục nói riêng cũng như trong tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lí nhà nước về giáo dục nói chung, hướng tới xây dựng môi trường học đường an toàn, lành mạnh.
Bên cạnh đó, dự thảo cũng điều chỉnh thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính để phù hợp với những quy định mới của Luật Xử lí vi phạm hành chính và Nghị định hướng dẫn thi hành.
Bổ sung quy định xử lý người học có yếu tố tâm lí bất thường
Dự thảo Nghị định bổ sung các quy định xử lí đối với những hành vi vi phạm mới phát sinh. Trong đó có các hành vi vi phạm quy chế đào tạo khi chưa đủ điều kiện tự chủ hoặc không được quyền tự chủ; vi phạm quy định về dạy thêm, học thêm, tư vấn du học, hợp tác - đầu tư nước ngoài và kiểm định chất lượng giáo dục. Những quy định này nhằm tăng tính răn đe, đảm bảo trật tự, kỉ cương trong giáo dục, đồng thời phản ánh đúng những thay đổi trong cơ chế tự chủ và hợp tác quốc tế.
Dự thảo cũng bổ sung quy định xử lí đối với người học có yếu tố tâm lí bất thường, có hành vi xâm phạm nhà giáo hoặc cán bộ quản lí. Thay vì chỉ xử phạt hành chính, cơ sở giáo dục được phép áp dụng biện pháp hỗ trợ, điều trị và tư vấn tâm lí, góp phần ngăn ngừa bạo lực học đường từ sớm. Riêng trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp, Chủ tịch ủy ban nhân dân cấp tỉnh sẽ được trao thêm thẩm quyền xử phạt một số hành vi để tăng tính chủ động cho địa phương, giảm tải cho cơ quan trung ương.
Lược bỏ quy định lỗi thời, đơn giản hóa thủ tục, phân quyền rõ ràng hơn
Dự thảo Nghị định tiến hành rà soát, loại bỏ các quy định không còn phù hợp với Luật Giáo dục năm 2019, trong đó bãi bỏ toàn bộ nội dung liên quan đến trình độ trung cấp sư phạm và trường trung cấp - những cấp học đã không còn trong hệ thống giáo dục quốc dân hiện hành. Đồng thời, các cụm từ và điều khoản lỗi thời được chỉnh sửa, loại bỏ nhằm bảo đảm tính thống nhất và dễ áp dụng trong thực tiễn.
Song song với đó, dự thảo không bổ sung thêm thủ tục hành chính mới mà tập trung vào việc cắt giảm, đơn giản hóa quy trình và điều chỉnh phân cấp thẩm quyền xử phạt. Cách làm này vừa bảo đảm tính bao quát, thống nhất với Luật Xử lí vi phạm hành chính, vừa phù hợp với mô hình chính quyền địa phương hai cấp, tránh chồng chéo trong thực thi giữa các cơ quan quản lí.
Ngoài ra, dự thảo cũng cập nhật tên gọi và cơ cấu tổ chức của các cơ quan, đơn vị theo quy định mới của Chính phủ, hướng tới một hệ thống quản lý tinh gọn, hiệu quả và minh bạch hơn.
Dự thảo cũng đề xuất sửa đổi, bổ sung một số quy định về xử phạt vi phạm quy định về nội dung, chương trình, đào tạo liên thông, liên kết; vi phạm quy định về thi, kiểm tra, đánh giá kết quả học tập; vi phạm quy định về dạy thêm, học thêm, tư vấn du học, hợp tác, đầu tư của nước ngoài trong lĩnh vực giáo dục; vi phạm quy định về quản lý, cấp và sử dụng văn bằng, chứng chỉ...
Độc giả xem chi tiết dự thảo Nghị định TẠI ĐÂY.