Tại Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc thù để thực hiện đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, Điểm c, Khoản 1, Điều 3 nội dung về sắp xếp, tái cấu trúc hệ thống cơ sở giáo dục công lập có đề cập đến việc giao Bộ Y tế quản lý một số cơ sở giáo dục chuyên sâu đặc thù.
Nội dung này là hoàn toàn phù hợp và đảm bảo thực hiện đúng chủ trương, chính sách theo Nghị quyết số 71-NQ/TW ngày 22/8/2025 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo; Nghị quyết số 281/NQ-CP của Chính phủ ban hành Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 71, và Công văn số 59-CV/BCĐ của Ban Chỉ đạo Trung ương tổng kết Nghị quyết số 18-NQ/TW về việc sắp xếp đơn vị sự nghiệp, doanh nghiệp nhà nước và đầu mối bên trong các cơ quan, tổ chức trong hệ thống chính trị.
Về mặt pháp lý, trong các nghị quyết, luật và một số văn bản dưới luật, tầm quan trọng của nghề y, đào tạo y đã được đề cập và khẳng định. Thực tiễn cũng cho thấy, khối ngành sức khỏe đã thể hiện rõ tính đặc thù, thời gian đào tạo dài hơi, yêu cầu chuyên môn hóa cao, đặc biệt là ngành y phục vụ và quyết định trực tiếp đến chất lượng khám, chữa bệnh cho người dân.
Chính vì thế, trước một số ý kiến đề xuất sáp nhập các trường đại học, cao đẳng đào tạo khối ngành sức khỏe vào các trường đại học đa ngành, lãnh đạo một số cơ sở giáo dục đào tạo khối ngành sức khỏe cho rằng đề xuất chưa phù hợp về mặt pháp lý cũng như thực tiễn đặc thù ngành.
Nghề y và đào tạo y luôn mang tính chuyên sâu đặc thù
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Thạc sĩ Đào Duy Trường - Phó Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Y tế Bắc Ninh chia sẻ, một trong những nhóm nhiệm vụ giải pháp về hiện đại hóa, nâng tầm giáo dục đại học, tạo đột phá phát triển nhân lực trình độ cao và nhân tài, dẫn dắt nghiên cứu, đổi mới sáng tạo được đề cập đến trong Nghị quyết số 71 là tăng cường quản lý chất lượng gắn với chính sách hỗ trợ phù hợp đối với đào tạo các ngành sư phạm, sức khoẻ, pháp luật và các ngành trọng điểm. Nội dung này cho thấy rằng, tầm quan trọng của khối ngành sức khỏe đối với xã hội một lần nữa lại được khẳng định trong nghị quyết.
Việc sáp nhập các cơ sở giáo dục là xu thế tất yếu, phù hợp với chủ trương tái cấu trúc hệ thống cơ sở giáo dục công lập. Tuy nhiên, đối với khối ngành sức khỏe, việc sáp nhập các cơ sở giáo dục cần được cân nhắc kỹ lưỡng trên cơ sở đặc thù của lĩnh vực đào tạo.
Cũng theo chia sẻ của thầy Trường, thực tế ngay cả việc sáp nhập các cơ sở giáo dục cùng đào tạo khối ngành sức khỏe với nhau vẫn còn tiềm ẩn một số khó khăn, thì việc đưa các trường đào tạo khối ngành sức khỏe trở thành một khoa trong trường đại học đa ngành thì lại càng phức tạp hơn.
“Đào tạo nhân lực lĩnh vực y tế có những đặc thù riêng, như thời gian học dài hơi, yêu cầu chuẩn năng lực và trình độ giảng viên cao. Do đó, nếu sáp nhập các trường đào tạo khối ngành sức khỏe vào trường đại học đa ngành sẽ có khả năng nảy sinh một số vấn đề tổ chức, nhân sự và tính chuyên sâu”, thầy Trường chia sẻ.
Trong tình huống buộc phải sáp nhập, thầy Trường cho rằng chỉ nên sáp nhập các cơ sở đào tạo có cùng ngành dọc với nhau, ví dụ như giữa các trường cao đẳng, đại học y với nhau để có thể mang lại hiệu quả tích cực hơn so với việc sáp nhập các trường đào tạo khối ngành sức khỏe vào trường đại học đa ngành.
“Nghề y và đào tạo y luôn mang tính đặc thù, do đó nếu phải sắp xếp, tổ chức lại các cơ sở đào tạo khối ngành sức khỏe thì cần tách biệt và được xem xét một cách phù hợp với thực tiễn”, thầy Trường chia sẻ.
Cùng bàn về vấn đề này, Thạc sĩ, Bác sĩ Bế Thu Hà - Phó Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Y tế Thái Nguyên cho biết, nhà trường hiện đang chờ lộ trình thực hiện việc sáp nhập để trở thành một khoa trực thuộc Trường Đại học Y - Dược, Đại học Thái Nguyên. Đây là chủ trương chung và nhà trường đã sẵn sàng thực hiện theo định hướng của cơ quan quản lý.
Theo cô Hà, việc sắp xếp, sáp nhập các cơ sở đào tạo khối ngành sức khỏe cần được triển khai trên nguyên tắc bảo đảm tính hệ thống và đặc thù ngành nghề. Nếu phải sáp nhập, các trường đào tạo khối ngành sức khỏe nên được sáp nhập vào những cơ sở có cùng hệ thống ngành dọc, chẳng hạn như các trường đào tạo khối ngành sức khỏe sáp nhập với nhau sẽ hợp lý hơn so với việc trở thành một khoa trong trường đại học đa ngành.
Lý giải về điều này, cô Hà cho rằng, đào tạo khối ngành sức khỏe có tính chuyên sâu và đặc thù cao, tương tự như các lĩnh vực sư phạm, nghệ thuật. Trong một số bối cảnh cụ thể, việc dùng chung nguồn lực có thể mang lại hiệu quả nhất định. Nhưng khi xét về tổng thể, việc để các cơ sở đào tạo khối ngành sức khỏe sáp nhập với đơn vị có cùng khối ngành đào tạo chắc chắn sẽ bảo đảm tính tập trung, đồng bộ trong đầu tư và phát triển đội ngũ nhân lực ngành y tế.
Cô Hà cũng nhấn mạnh rằng, đối với các cơ sở đào tạo khối ngành sức khỏe, việc sáp nhập vào các trường cùng khối ngành sẽ giúp duy trì được chức năng, nhiệm vụ và quyền lợi chính đáng của nhà trường.
“Khi cơ sở giáo dục đào tạo khối ngành sức khỏe được đặt trong cùng hệ thống đào tạo chuyên biệt, chuyên sâu đặc thù, công tác đầu tư mới thực sự hiệu quả và bền vững”, cô Hà chia sẻ.
Khó đảm bảo được mức đầu tư và tính chuyên sâu đặc thù nếu sáp nhập vào trường đa ngành
Đồng tình với những chia sẻ trên, trao đổi với phóng viên, một Thầy thuốc ưu tú, Thạc sĩ, Bác sĩ, Phó Hiệu trưởng trường đào tạo y tế ở miền Bắc cho rằng, đề xuất gần đây liên quan đến việc sắp xếp cơ sở giáo dục nói chung và các cơ sở giáo dục đào tạo khối ngành sức khỏe nói riêng đang đặt ra một số vấn đề đáng suy ngẫm.
"Từ tính chuyên sâu đặc thù của ngành y đã được khẳng định ở cả văn bản pháp lý lẫn thực tiễn, các cơ sở đào tạo khối ngành sức khỏe nên được hoạt động độc lập. Và nếu có sáp nhập, chỉ nên sáp nhập vào các đơn vị cùng đào tạo khối ngành sức khỏe, hoặc các bệnh viện. Phương án sáp nhập này có thể tạo sự thuận tiện trong việc tổ chức đào tạo, sử dụng cơ sở vật chất, phòng thực hành, thí nghiệm, bệnh viện thực hành (nếu có), đội ngũ giảng viên, chuyên gia y tế", vị này chia sẻ.
Bởi, thực tiễn công tác đào tạo khối ngành sức khỏe cho thấy có những đặc thù riêng biệt mà các ngành nghề khác khó có thể chia sẻ hoặc tương trợ được. Ví dụ, trong đào tạo y, phần thực hành chiếm tỷ trọng lớn, nhất là đối với trình độ cao đẳng; ngành y cũng cần có cơ sở vật chất và môi trường chuyên biệt.
Chính vì thế, nếu sáp nhập (đại học, cao đẳng y) vào trường đại học đa ngành, việc dùng chung cơ sở vật chất hầu như là không thể, chỉ dùng chung được cơ sở vật chất và giảng viên ở các môn cơ bản như ngoại ngữ, tin học. Còn với các bộ môn chuyên ngành, thiết bị, phòng thực hành của khối ngành sức khỏe vẫn phải riêng biệt. Vì vậy, hiệu quả sáp nhập trường đào tạo khối ngành sức khỏe vào trường đại học đa ngành cho thấy rõ là không cao.
"Tôi cũng lo lắng rằng nếu các cơ sở đào tạo khối ngành sức khỏe sáp nhập vào trường đại học đa ngành thì tính ưu tiên trong đầu tư đối với lĩnh vực sức khỏe có thể sẽ bị phân tán.
Khi trường đại học, cao đẳng khối ngành sức khỏe hoạt động độc lập, nguồn lực đầu tư sẽ tập trung cho đào tạo nhân lực y tế. Nhưng nếu trở thành một khoa trong trường đại học đa ngành, lĩnh vực sức khỏe chỉ là một bộ phận trong tổng thể, nên rất khó đảm bảo được mức đầu tư, sự quan tâm và tính chuyên sâu đúng mức so với khi hoạt động độc lập", Phó Hiệu trưởng nhà trường chia sẻ.
Vị này cũng nhấn mạnh rằng, để hướng tới hiệu quả, chất lượng và bảo đảm đặc thù ngành, việc để các trường y dược phát triển độc lập, hoặc sáp nhập với các trường trong cùng một hệ thống chuyên biệt sẽ hợp lý hơn, vừa bảo đảm hiệu quả đào tạo, vừa giữ được bản sắc và chất lượng nguồn nhân lực y tế.