Ngày 10/10, tại Trường Đại học Ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tổ chức tọa đàm góp ý hoàn thiện dự thảo luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục và dự thảo Luật Giáo dục Đại học (sửa đổi).
Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Văn Phúc chủ trì buổi tọa đàm, cùng với sự tham dự của 80 đại biểu là lãnh đạo các cơ sở giáo dục đại học, đại diện các Sở Giáo dục và Đào tạo ở khu vực phía Nam.
Phát biểu tại buổi tọa đàm, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Văn Phúc cho hay, Bộ được Ủy ban Thường vụ Quốc hội giao chủ trì, soạn thảo hai dự án luật nêu trên, để trình Quốc hội thông qua tại kỳ họp diễn ra vào tháng 10/2025.
Trong quá trình xây dựng, Bộ đã phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, địa phương tổ chức nhiều cuộc hội thảo, tọa đàm, lấy ý kiến chuyên gia, nhà khoa học, cán bộ quản lý giáo dục trên cả nước, bảo đảm thực hiện đúng quy trình của Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật.
Đặc biệt, theo Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc, ngày 22/8/2025, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết 71-NQ/TW về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, một văn kiện có ý nghĩa chiến lược, thể hiện quyết tâm đổi mới mạnh mẽ tư duy, thể chế, hiện đại hóa nền giáo dục Việt Nam.
Trên cơ sở đó, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã rà soát, hoàn thiện 2 dự thảo luật nhằm thể chế hóa đầy đủ tinh thần của nghị quyết này, tạo hành lang pháp lý thúc đẩy phát triển giáo dục và đào tạo.
Bỏ bằng tốt nghiệp trung học cơ sở
Trình bày tại hội thảo về dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục bà Mai Thị Anh – Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết, điểm nổi bật của dự thảo này là đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, tăng tính chủ động cho các cấp quản lý giáo dục.
Nhiều thẩm quyền được điều chỉnh theo hướng giao đúng cấp, đúng chức năng, giúp công tác quản lý linh hoạt và hiệu quả hơn.
Thẩm quyền quy định chi tiết về hướng nghiệp và phân luồng học sinh được chuyển từ Chính phủ sang Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo, nhằm bảo đảm tính thống nhất trong chỉ đạo chuyên môn.
Chủ tịch Ủy ban Nhân dân cấp tỉnh sẽ được phê duyệt tài liệu giáo dục địa phương, tăng quyền tự chủ và trách nhiệm trong việc xây dựng nội dung giáo dục phù hợp với thực tiễn từng vùng.
Đặc biệt, hiệu trưởng trường trung học phổ thông sẽ trực tiếp ký bằng tốt nghiệp trung học phổ thông, thay cho Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo như hiện nay, là một bước cải cách giúp thủ tục hành chính trở nên tinh gọn, gần gũi hơn với người học.
Dự thảo lần này cũng bỏ bằng tốt nghiệp trung học cơ sở, thay bằng giấy xác nhận hoàn thành chương trình học, phù hợp với chủ trương phổ cập giáo dục trung học cơ sở và thông lệ quốc tế.
Không còn Hội đồng trường trong trường đại học công lập
Đại diện cho nhóm soạn thảo dự thảo Luật Giáo dục Đại học (sửa đổi), Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Tiến Thảo – Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học, Bộ Giáo dục và Đào tạo nêu, dự thảo lần này gồm 9 chương 46 điều với 6 nhóm chính sách lớn được Chính phủ thông qua tại Nghị quyết số 191/NQ-CP bao gồm: Hoạt động giáo dục đại học; tổ chức và vận hành cơ sở giáo dục đại học; trách nhiệm của Nhà nước; cơ chế bảo đảm chất lượng và hội nhập quốc tế; phát triển đội ngũ; cơ chế tài chính; điều kiện bảo đảm cho giáo dục đại học.
Một điểm đáng chú ý được Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Tiến Thảo nêu ra tại tọa đàm là dự thảo đề xuất không thành lập hội đồng trường trong các cơ sở giáo dục đại học công lập.
Cụ thể: Tại điều 16 của dự thảo quy định về giám đốc đại học, hiệu trưởng trường đại học và tương đương là những người đại diện pháp luật của cơ sở giáo dục đại học, chịu trách nhiệm quản lý, điều hành hoạt động của cơ sở theo đúng quy định của pháp luật và quy chế tổ chức, hoạt động của cơ sở.
Thủ tướng Chính phủ bổ nhiệm Giám đốc Đại học Quốc gia, cơ quan quản lý trực tiếp bổ nhiệm hiệu trưởng, phó hiệu trưởng của cơ sở giáo dục đại học công lập.
Hội đồng trường sẽ bổ nhiệm hiệu trưởng, phó hiệu trưởng cơ sở giáo dục đại học tư thục, trường hợp trường thành lập theo Hiệp định giữa Chính phủ Việt Nam với chính phủ nước ngoài thì thực hiện theo thỏa thuận giữa các bên.
Chính phủ quy định nhiệm vụ, quyền hạn, tiêu chuẩn, nhiệm kỳ; thẩm quyền và thủ tục bổ nhiệm, miễn nhiệm, điều động, thuyên chuyển Phó Giám đốc Đại học Quốc gia, hiệu trưởng, phó hiệu trưởng.
Với cơ sở giáo dục đại học tư thục, dự thảo quy định hội đồng đại học, hội đồng trường (gọi chung là hội đồng trường) là tổ chức quản trị, đại diện cho các bên có liên quan, quyết định định hướng phát triển, cơ cấu tổ chức, sử dụng nguồn lực và giám sát việc thực hiện chiến lược, trách nhiệm giải trình của cơ sở giáo dục đại học.
Hội đồng trường hoạt động theo nguyên tắc tập thể, dân chủ, quyết định theo đa số, chịu trách nhiệm trước pháp luật và các bên có liên quan về các quyết định của hội đồng, không trực tiếp quản lý và điều hành cơ sở giáo dục đại học.
Thành phần hội đồng trường ở cơ sở giáo dục đại học tư thục, dự thảo nêu bao gồm đại diện nhà đầu tư, lãnh đạo cơ sở giáo dục đại học, giảng viên, người học, người lao động và các bên có liên quan khác, bảo đảm tính đại diện, khách quan, phù hợp với loại hình cơ sở. Nhà đầu tư bổ nhiệm Chủ tịch hội đồng trường, công nhận các thành viên khác của hội đồng trường.
Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định về cơ cấu, tiêu chuẩn thành viên hội đồng trường, nhiệm vụ, quyền hạn, nhiệm kỳ, cơ chế hoạt động và giám sát của hội đồng trường cơ sở giáo dục đại học tư thục.
Trong phần thảo luận tại tọa đàm, đại diện Trường Đại học Công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh (HUTECH) nêu quan điểm, thành phần hội đồng trường (điều 17) cần được làm rõ hơn, đặc biệt là vai trò và quyền hạn của người học trong việc tham gia thảo luận, biểu quyết các nội dung quản trị, tài chính, nhân sự. Bộ Giáo dục và Đào tạo nên có hướng dẫn cụ thể để thống nhất thực hiện.
Ngoài ra, dự thảo yêu cầu giảng viên phải có trình độ từ thạc sĩ trở lên có thể gây khó khăn cho khối đào tạo về sức khỏe, nơi nhiều bác sĩ chỉ có bằng chuyên khoa I,II nhưng lại giàu kinh nghiệm thực hành. Nhà trường đề nghị nên công nhận tương đương các văn bằng này để họ có thể tham gia vào việc giảng dạy.
Bên cạnh đó, quy định giảng viên thỉnh giảng chỉ được là viên chức trong tổ chức khoa học công lập là chưa phù hợp, nên mở rộng ra cho chuyên gia, bác sĩ, nhà khoa học tư nhân tham gia, nhằm tăng tính linh hoạt và thực tiễn trong đào tạo.
Sửa luật phải tháo gỡ khó khăn trong thực tế, không tạo thêm rào cản
Phát biểu kết luận buổi tọa đàm, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Văn Phúc nhấn mạnh, dự thảo lần này được xây dựng với nhiều điểm mới mang tính đột phá. Do đó, việc rà soát phải được thực hiện kỹ lưỡng để bảo đảm tinh thần đổi mới về quản trị, tổ chức và tự chủ đại học được thể hiện rõ trong luật.
Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc lưu ý đến các quy định chuyển tiếp, như việc chấm dứt hội đồng trường và hiệu lực các văn bản do hội đồng trường ban hành trước đó, cần có hướng dẫn chi tiết để các trường vận hành thông suốt khi luật có hiệu lực.
Một số các vấn đề khác như phân biệt cơ sở đào tạo và phân hiệu, quy định về trường trong trường đại học, bộ môn hay điều kiện bảo đảm chất lượng đào tạo tại nhiều địa điểm cũng sẽ tiếp tục được xem xét kỹ.
“Mọi sửa đổi phải hướng đến việc tháo gỡ khó khăn trong thực tế, không tạo thêm rào cản mới, đồng thời bảo đảm sự đồng bộ trong hệ thống giáo dục quốc dân, và tiệm cận với chuẩn mực quốc tế”, Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc nhấn mạnh.