Vừa qua, Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam đã đăng tải một số bài viết nêu băn khoăn của độc giả là phụ huynh tại các trường học có tổ chức đấu thầu các gói thầu cung cấp chương trình dạy học liên kết trong nhà trường.
Theo đó, có nhiều gói thầu được các trường công lập tổ chức đấu thầu trực tuyến, công khai, tuy nhiên khi công bố quyết định lựa chọn nhà thầu cho thấy, có rất ít hoặc chỉ có một nhà thầu tham gia và trúng thầu.
Nhiều ý kiến băn khoăn rằng lĩnh vực này các công ty mở ra rất nhiều nhưng trường đấu thầu công khai lại rất ít nhà thầu hoặc chỉ một công ty tham gia và trúng thầu như vậy thì làm sao để có thể đảm bảo được tính cạnh tranh về giá cả, chất lượng có lợi nhất cho học sinh?
Đấu thầu công khai mà chỉ một đơn vị tham gia nên rà soát xem có gì bất cập
Chia sẻ một số quan điểm liên quan đến vấn đề này, Đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hòa - Đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Tháp, Ủy viên Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội cho rằng, cơ quan quản lý nên có sự rà soát. Nếu vấn đề do các đơn vị không tiếp cận được thông tin hay có bất cập gì thì nên có giải pháp tháo gỡ để học sinh được hưởng lợi hoặc nếu có tiêu cực thì cũng có biện pháp xử lý.
Theo Đại biểu Phạm Văn Hòa, thị trường cung cấp các dịch vụ dạy học liên kết trong nhà trường rất sôi động. Cùng một lĩnh vực hoạt động, các công ty cũng sẽ có sự chuẩn bị những điều kiện để có thể đáp ứng công tác đấu thầu và đủ sức cạnh tranh hồ sơ thầu.
Ở khu vực các thành phố lớn, các đơn vị cung ứng dịch vụ này là rất nhiều, nếu tổ chức đấu thầu công khai mà chỉ có một đơn vị tham gia thì cũng rất khó hiểu".
Đại biểu Phạm Văn Hoà cho rằng: "Việc chỉ có một nhà thầu tham gia và trúng thầu sẽ khó đảm bảo về tính cạnh tranh về giá cả khi tổ chức đấu thầu.
Hơn nữa, việc có quá ít nhà thầu tham gia dễ gây ra sự cục bộ, nhiều khi đơn vị cung cấp dịch vụ coi đây là sự độc quyền vì phụ huynh không có căn cứ để đối chiếu với nhà thầu khác".
Cũng theo đại biểu, chương trình dạy học phổ thông hiện nay đã được thiết kế hoàn chỉnh khi học sinh tham gia học các môn học chính khoá. Ví dụ như ở môn tiếng Anh, hàm lượng kiến thức trong sách giáo khoa cũng đầy đủ để học sinh đạt chuẩn đầu ra với môn học này nếu giáo viên giảng dạy hết kiến thức mà không nhất thiết phải tăng cường thêm bằng các buổi học ngoại khoá. Vì thế, có thể xảy ra trường hợp tại một số trường học, do phải học song song hoặc quá tập trung vào môn học ngoại khoá dễ khiến kiến thức của học sinh ở môn tiếng Anh chính khoá bị chi phối.
Qua đó, vị Ủy viên Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội bày tỏ lo ngại rằng, khi áp dụng các tiêu chí đánh giá chất lượng đầu ra sẽ khó khách quan.
Đại biểu Phạm Văn Hòa nhấn mạnh: "Hiện tượng độc quyền trong lĩnh vực đấu thầu khi có một nhà thầu tham gia và trúng thầu vốn đã được báo chí đề cập rất nhiều. Tuy nhiên, trong hoạt động giáo dục thì chưa được kiểm tra nhiều. Vì nếu không giám sát tốt nó có ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng giáo dục, khó đánh giá được chất lượng học tập của học sinh.
Đối với phụ huynh, mọi người cũng nên có sự cân nhắc kỹ lưỡng khi đăng ký cho con vì đây đều là những môn học tự chọn, không bắt buộc. Vì thực tế, nhiều phụ huynh phản ứng vì họ không muốn đăng ký do nghi ngờ chất lượng giảng dạy và kết quả học tập của con ở chương trình liên kết nhưng lại e ngại trường, thầy cô".
Loạn môn học liên kết, ngoại khoá dễ ảnh hưởng đến môn học chính khoá
Cùng quan điểm về vấn đề này, bà Tăng Thị Ngọc Mai - nguyên Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Trà Vinh (cũ), Đại biểu Quốc hội khóa XIV cho rằng, đối với những trường học tổ chức đấu thầu công khai nhưng chỉ có một nhà thầu tham gia thì cơ quan quản lý nên vào cuộc để kiểm tra xem có dấu hiệu tiêu cực hay không.
"Khi các cơ sở tổ chức hoạt động đấu thầu công khai nghĩa là các thông tin đã được minh bạch, rõ ràng. Mặt khác, cùng một lĩnh vực để tham gia đấu thầu đó sẽ có rất nhiều đơn vị đang hoạt động, nhất là tại các thành phố lớn như Hà Nội hay thành phố Hồ Chí Minh thì các công ty cung cấp dịch vụ tổ chức dạy học môn liên kết là rất nhiều.
Vì thế, nếu trường học thông báo kết quả lựa chọn nhà thầu nhưng chỉ có một nhà thầu tham gia thì cũng nên xem xét các tiêu chí mà trường học đó đưa ra có phải là tiêu chí phổ thông đối với lĩnh vực đó hay không mà có ít đơn vị tham gia như thế. Đồng thời, xem xét tại sao có nhiều công ty cùng hoạt động trong lĩnh vực đó, ở khu vực đó nhưng nguyên nhân vì đâu mà lại có ít đơn vị tham gia gói thầu như vậy?.
Bên cạnh đó, với những trường học tổ chức đấu thầu nhiều lần với cùng một gói thầu cung cấp dịch vụ dạy học môn liên kết qua các môn học nhưng chỉ có một nhà thầu "quen mặt" trúng thầu thì cơ quan quản lý cũng nên vào cuộc để làm rõ thêm.
Rõ ràng khi chỉ có một nhà thầu tham gia thì trường học đó phải chọn nhà thầu đó để phục vụ đảm bảo việc dạy học. Tuy nhiên, khi có một nhà thầu tham gia trong gói thầu công khai thì khó có thể đảm bảo được tính cạnh tranh về giá cả và phụ huynh không có cơ sở để đối chiếu chất lượng giữa các đơn vị với nhau", bà Mai nhận định.
Trao đổi về vấn đề này dưới góc độ là lãnh đạo một doanh nghiệp có sở hữu trung tâm ngoại ngữ, ông Nguyễn Trung Nguyên - Giám Đốc Công Ty TNHH Giáo Dục Right Now Việt Nam cũng đã có một số chia sẻ xoay quanh việc các môn học tiếng Anh liên kết đang được tổ chức trong nhà trường.
Theo ông Nguyên, có thể nhiều phụ huynh có tâm lý sợ con bị thua thiệt bạn bè nên đăng ký cho con theo học các môn học ngoại khoá. Tuy nhiên nhiều phụ huynh không hiểu rằng, nếu học sinh học tốt và giáo viên dạy hết các kiến thức trong sách giáo khoa thì không nhất thiết phải đăng ký học tiếng Anh ngoại khóa để tránh lãng phí.
Giám Đốc Công Ty TNHH Giáo Dục Right Now Việt Nam nhấn mạnh: "Có thể vì những quảng cáo mập mờ, cộng thêm việc dạy môn tiếng Anh ngoại khóa nó sẽ có thêm những hoạt động sinh động, vui nhộn, không khô khan giống như học tiếng Anh trong sách giáo khoa nên quá trình học, chính học sinh cũng chỉ chăm chú với môn ngoại khóa mà lơ là môn tiếng Anh trong sách giáo khoa.
Tuy nhiên, học sinh đó có tham gia các chương trình ngoại khóa hay không thì bắt buộc các em vẫn phải hoàn thành chương trình của môn tiếng Anh chính khóa.
Chuẩn đầu ra đối với môn tiếng Anh trong sách giáo khoa nó đã được thiết kế theo tiêu chuẩn. Học sinh hoàn thành tốt nội dung chương trình trong sách giáo khoa tiếng Anh thì có thể đảm bảo đủ điều kiện để làm các bài kiểm tra để lên lớp hoặc chuyển cấp".
Qua đó, ông Nguyên nhấn mạnh việc, cơ quan quản lý tại các địa phương cần ban hành hướng dẫn rõ ràng về việc quản lý các chương trình dạy học liên kết trong nhà trường. Đồng thời, bảo đảm nguyên tắc tự nguyện, không ép buộc. Đồng thời giám sát chặt chẽ việc các trường liên kết với doanh nghiệp trong các hoạt động đấu thầu, tránh lợi ích kinh tế chi phối và đảm bảo quyền lợi cho phụ huynh, học sinh.