Ngày 17/10, Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức Hội nghị tổng kết, đánh giá kết quả triển khai chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông giai đoạn 2020–2025 dưới sự chủ trì của Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn và Thứ trưởng Thường trực Phạm Ngọc Thưởng.
Hội nghị được tổ chức theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến với hơn 40 điểm cầu trên toàn quốc.
Tham dự hội nghị có Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội Đinh Công Sỹ; đại diện lãnh đạo các đơn vị thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo, các Sở Giáo dục và Đào tạo; đại diện các cơ sở giáo dục đại học, các chuyên gia, nhà khoa học và các đơn vị, tổ chức có liên quan.
Cơ bản bao quát toàn diện các nội dung theo yêu cầu đổi mới
Báo cáo tại hội nghị, Vụ trưởng Vụ Giáo dục phổ thông Thái Văn Tài cho biết: Thực hiện các nghị quyết của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã xây dựng, ban hành Chương trình Giáo Dục phổ thông, tổ chức biên soạn, thẩm định, phê duyệt sách giáo khoa. Đồng thời phối hợp với các bộ, ngành, địa phương chuẩn bị các điều kiện về đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất và thiết bị dạy học.
Quan điểm xuyên suốt trong quá trình xây dựng chương trình là đảm bảo tính mở, ổn định và khả năng phát triển, phù hợp với tiến bộ khoa học – công nghệ và yêu cầu thực tiễn.
Trong giai đoạn 2020–2025, hệ thống văn bản được ban hành toàn diện, bao quát các vấn đề cốt lõi để đáp ứng yêu cầu đổi mới. Công tác phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục được Bộ Giáo dục và Đào tạo quan tâm, triển khai nghiêm túc
Trong năm học 2023–2024, Bộ Giáo dục và Đào tạo phối hợp với Bộ Nội vụ rà soát, báo cáo Trung ương bổ sung 27.826 biên chế giáo viên, trong tổng số 65.980 biên chế được bổ sung cho giai đoạn 2022–2026.
Đồng thời, Bộ chỉ đạo các địa phương quản lý biên chế, tuyển dụng, sử dụng đội ngũ, khắc phục tình trạng thiếu giáo viên và đảm bảo điều kiện triển khai chương trình mới. Tỷ lệ giáo viên đạt chuẩn theo Luật Giáo dục 2019 tăng ở tất cả các bậc học.
Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng chỉ đạo địa phương rà soát, quy hoạch mạng lưới trường lớp hợp lý, đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị, đảm bảo quyền học tập của học sinh. Đến năm học 2024–2025, cả nước có 26.408 cơ sở giáo dục phổ thông; tỷ lệ phòng học kiên cố tăng, số học sinh/lớp giảm, tạo điều kiện học tập tốt hơn.
Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 được ban hành và triển khai đúng lộ trình trên phạm vi toàn quốc, theo hướng mở và linh hoạt, cho phép nhà trường chủ động xây dựng kế hoạch giáo dục phù hợp thực tiễn.
Bộ Giáo dục và Đào tạo đã thành lập Ban chỉ đạo phát triển chương trình, tổ chức rà soát, đánh giá việc thực hiện, kịp thời điều chỉnh chương trình môn học như Lịch sử, Địa lí, Giáo dục công dân cho phù hợp với mô hình chính quyền hai cấp.
Về sách giáo khoa, lần đầu tiên thực hiện thành công chủ trương xã hội hóa, thu hút 7 nhà xuất bản và 12 công ty cổ phần tham gia biên soạn, với 3.844 tác giả trên cả nước. Quy trình biên soạn, thẩm định, phê duyệt và lựa chọn sách giáo khoa được thực hiện công khai, minh bạch, bảo đảm chất lượng. Các địa phương cũng tích cực biên soạn tài liệu giáo dục địa phương, góp phần đưa nội dung đặc thù vùng miền vào nhà trường.
Việc kiểm tra, đánh giá theo chương trình mới được đổi mới theo hướng đa dạng, thực chất, giảm áp lực điểm số, tập trung đánh giá sự tiến bộ và năng lực học sinh.
Kỳ thi tốt nghiệp Trung học phổ thông năm 2024–2025 là kì thi đầu tiên theo chương trình mới, bảo đảm đánh giá đúng mục tiêu giáo dục phổ thông, là căn cứ để xem xét chất lượng dạy học của nhà trường và công tác quản lý của cơ quan giáo dục.
Trong giai đoạn 2020–2025, Việt Nam có 173 lượt thí sinh tham dự Olympic quốc tế và khu vực, giành 159 huy chương, khẳng định vị thế vững chắc của giáo dục mũi nhọn Việt Nam.
Địa phương chủ động tháo gỡ khó khăn, tiếp tục triển khai chương trình
Tham luận tại hội nghị, Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Nghệ An Võ Văn Mai chia sẻ: Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 với định hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh đã tạo động lực đổi mới mạnh mẽ. Giáo viên chủ động áp dụng phương pháp dạy học tích cực, phát huy năng lực tự học, sáng tạo của học sinh.
Xác định giáo viên là nhân tố then chốt, Sở Giáo dục và Đào tạo Nghệ An đã tham mưu Uỷ ban Nhân dân tỉnh bố trí kinh phí bồi dưỡng thường xuyên, bài bản, giúp đội ngũ nắm vững chương trình và phương pháp mới.
Việc lựa chọn sách giáo khoa được tiến hành dân chủ, công khai, đúng quy định, có sự tham gia của giáo viên, phụ huynh và được xã hội đồng thuận cao.
Trong khi đó, theo Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Đăk Lăk Võ Thị Minh Duyên, dù còn khó khăn, địa phương này đã đầu tư gần 4.200 tỷ đồng giai đoạn 2019–2024 cho cơ sở vật chất, thiết bị và bồi dưỡng giáo viên. Nhờ đó,chất lượng giáo dục của tỉnh đã có chuyển biến tích cực, thu hẹp dần khoảng cách giữa các vùng miền.
Trong thời gian tới, bà Duyên đề nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo tiếp tục hỗ trợ kinh phí, thiết bị, chính sách ưu tiên vùng khó khăn, nhất là về tuyển dụng và chế độ cho giáo viên vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc thiểu số.
Dưới góc nhìn chuyên gia, Phó giáo sư, Tiến sĩ Trần Kiều cho rằng đây là chương trình có quy mô lớn nhất trong 80 năm qua, được xây dựng trên cơ sở lý luận khoa học, cập nhật xu thế phát triển của thời đại – “một cách tiếp cận đúng đắn, khoa học và thực tiễn”.
Một cuộc đổi mới toàn diện ở bậc học phổ thông
Phát biểu kết luận, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn đánh giá cao các ý kiến đóng góp và khẳng định: Việc tổng kết chương trình, sách giáo khoa giai đoạn 2020–2025 là cơ sở quan trọng để triển khai giai đoạn tiếp theo.
Bộ trưởng cảm ơn các chuyên gia, nhà khoa học, địa phương và đội ngũ giáo viên, khẳng định đây là minh chứng cho quyết tâm lớn của toàn ngành trong đổi mới giáo dục phổ thông.
Bộ trưởng nhấn mạnh: “Ngành Giáo dục đã hoàn thành một chu trình trọn vẹn từ lớp 1 đến lớp 12, đạt được cả chiều rộng và chiều sâu, đáp ứng mục tiêu của chương trình mới – một cuộc đổi mới toàn diện ở bậc học phổ thông”
Chương trình mới có nhiều yếu tố khác biệt, “phi truyền thống”, đòi hỏi sự thích ứng mạnh mẽ, chuyển từ truyền thụ kiến thức sang phát triển phẩm chất và năng lực người học – một thay đổi mang tính triết lý sâu sắc. Sách giáo khoa cũng được chuyển hóa từ “gói kiến thức” sang học liệu mở, giúp giáo viên dẫn dắt học sinh phát triển năng lực.
Về nhiệm vụ trong thời gian tới, Bộ trưởng nêu rõ: “Chúng ta vừa phải duy trì, hoàn thiện việc đã làm, vừa chuẩn bị cho giai đoạn mới”. Theo đó, cần rà soát, hoàn thiện, phát triển chương trình sau thời gian vận hành, thực hiện một cách khoa học, bài bản.
Các địa phương cần tiếp tục tham mưu cho chính quyền, quan tâm hơn tới điều kiện triển khai chương trình, gồm cơ sở vật chất, thiết bị, tài chính và đội ngũ.
Bên cạnh đó Bộ trưởng cũng lưu ý: “Trong thời gian qua, chúng ta gặp nhiều khó khăn như thiếu người, cơ sở vật chất, nguồn lực. Thời gian tới, cần giảm dần tình trạng thiếu hụt, đặc biệt là đầu tư cho các môn nghệ thuật, thể chất, tin học, kỹ năng sống…”.
Khẳng định đội ngũ nhà giáo là yếu tố then chốt, Bộ trưởng nhấn mạnh: vấn đề không chỉ ở số lượng, mà quan trọng hơn là năng lực, trình độ và khả năng thích ứng của giáo viên với yêu cầu mới, đặc biệt là dạy học tích hợp, phát triển phẩm chất, năng lực học sinh.
Đồng thời, đề nghị đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng AI trong dạy và học, nhưng phải thận trọng, phù hợp và có kiểm soát.
Về sách giáo khoa, Bộ trưởng nhấn mạnh việc chuẩn bị một bộ sách giáo khoa thống nhất dùng chung cho cả nước, được triển khai ngay từ năm học 2026–2027. Việc biên soạn, thẩm định, ban hành bộ sách giáo khoa thống nhất sẽ được thực hiện theo quy trình chặt chẽ, khoa học, kế thừa những kết quả đã đạt được của giai đoạn trước, đồng thời khắc phục những bất cập còn tồn tại.