Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, ngày 20/11, thảo luận ở hội trường về: Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục; Dự án Luật Giáo dục đại học (sửa đổi); Dự án Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi); Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về những cơ chế, chính sách đặc thù để thực hiện Nghị quyết số 71-NQ/TW ngày 22/8/2025 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo.
Cho ý kiến tại phiên thảo luận, nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm đến nội dung tại Điều 46: Điều khoản chuyển tiếp trong dự thảo Luật Giáo dục đại học (sửa đổi).
Phát biểu tại phiên thảo luận, Đại biểu Quốc hội Tạ Văn Hạ - Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Đà Nẵng quan tâm đến nội dung điều khoản chuyển tiếp liên quan đến vấn đề tổ chức và bộ máy của cơ sở giáo dục.
Đại biểu Tạ Văn Hạ phân tích: “Thứ nhất, tại Nghị quyết số 19-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương quy định: Hội đồng trường là cơ quan thực quyền cao nhất của trường đại học, bí thư đảng ủy kiêm chủ tịch hội đồng trường. Thực hiện luật hóa chủ trương này, Luật Giáo dục đại học sửa đổi năm 2018 quy định “hiệu trưởng cơ sở giáo dục đại học công lập do hội đồng trường, hội đồng đại học quyết định và được cơ quan quản lý có thẩm quyền công nhận”, có nghĩa hiệu trưởng là do hội đồng trường giới thiệu và quyết định.
Theo Nghị quyết số 71 của Bộ Chính trị quy định “không tổ chức hội đồng trường trong các cơ sở giáo dục công lập” và “thực hiện bí thư kiêm người đứng đầu cơ sở giáo dục”.
Tuy nhiên, thực tế, các cơ sở giáo dục đại học vừa tổ chức Đại hội cấp ủy xong, nhưng tại khoản 3 Điều 46 nêu: Hiệu trưởng, phó giám đốc, phó hiệu trưởng cơ sở giáo dục đại học công lập đã được công nhận hoặc bổ nhiệm trước ngày Luật này có hiệu lực tiếp tục thực hiện chức trách, nhiệm vụ theo quy định sau đây:
Tại điểm a, khoản 3 quy định: Trường hợp quyết định công nhận hoặc bổ nhiệm có thời hạn kết thúc sau ngày 01/01/2026, tiếp tục thực hiện chức trách, nhiệm vụ cho đến khi cơ quan quản lý trực tiếp xem xét, quyết định việc, bổ nhiệm, bổ nhiệm lại theo quy định của pháp luật và của cơ quan có thẩm quyền;
Nếu chiếu theo quy định như tại điểm a, thì không có thời hạn xác định nào, không rõ là đến thời điểm nào cơ quan quản lý trực tiếp xem xét và quyết định. Việc này sẽ dẫn đến nguy cơ kéo dài việc kiện toàn nhân sự, như vậy, sẽ làm chậm việc thực hiện Nghị quyết số 71 đi vào cuộc sống.
Tại điểm b, khoản 3 lại quy định: Trường hợp quyết định công nhận hoặc bổ nhiệm có thời hạn kết thúc trước ngày 02/01/2026, cơ quan quản lý trực tiếp thực hiện quy trình bổ nhiệm hiệu trưởng, phó giám đốc, phó hiệu trưởng theo quy định của pháp luật và của cơ quan có thẩm quyền.
Nếu quy định như thế, sau khi hội đồng trường kết thúc (dự kiến ngày 01/01/2026) mà chưa kiện toàn được bí thư cấp ủy kiêm người đứng đầu, thì ai sẽ điều hành cơ sở giáo dục? Cho nên, quy định điểm b khoản 3 này cũng lại tạo “khoảng trống” pháp lý về quyền lực.
Tại điểm c, khoản 3: Trong trường hợp đặc biệt, khi cơ sở giáo dục đại học chưa kiện toàn người đứng đầu hoặc phát sinh yếu tố ảnh hưởng nghiêm trọng đến ổn định, hiệu quả hoạt động, cơ quan quản lý trực tiếp được quyết định nhân sự giữ chức vụ người đứng đầu cơ sở giáo dục đại học, bảo đảm tiêu chuẩn, điều kiện theo quy định của pháp luật.
Điều này rất khó, bởi, như thế nào được gọi là trường hợp đặc biệt? Phải có tiêu chí, tiêu chuẩn cụ thể, phải xác định rõ trong trường hợp như thế nào được gọi là đặc biệt. Tôi thấy rằng, từ ngữ pháp lý cần phải được giải thích, liệt kê và thậm chí tránh câu chuyện diễn giải một cách tùy tiện dẫn đến lạm quyền.
Đối với cả 3 phương án này, tôi cho rằng vẫn chưa thể yên tâm”.
Chính vì vậy, vị đại biểu bày tỏ: “Tôi đề nghị, tại Điều khoản chuyển tiếp, cần phải có thời hạn rõ ràng; phải có quy định thời gian, thời hạn cụ thể. Ví dụ, chậm nhất đến ngày 30/6/2026, cơ quan quản lý trực tiếp cùng với hội đồng trường và Đảng ủy vẫn đang ổn định và trong thời gian sắp xếp, tính tới bầu nhân sự để kiện toàn. Tức là không phải dừng ngay khi có hiệu lực và như vậy sẽ đảm bảo được tính ổn định.
Trong quá trình đó, nếu bí thư đảng ủy nào có đủ điều kiện, đủ năng lực, chúng ta có thể kiện toàn ngay, vì Đại hội cấp ủy vừa bầu họ làm bí thư và tổ chức đảng là cơ quan lãnh đạo cao nhất của nhà trường. Tôi cho rằng như thế sẽ đảm bảo hơn”.
Góp ý tại phiên thảo luận, Đại biểu Quốc hội Trần Khánh Thu - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Hưng Yên cũng quan tâm đến nội dung trên.
Đại biểu Quốc hội Trần Khánh Thu - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Hưng Yên. Ảnh: Duy Linh.
Cụ thể, Đại biểu Trần Khánh Thu cho biết: “Dự thảo đã thể chế hóa đúng tinh thần Nghị quyết số 71-NQ/TW. Và thực tế, trong Nghị quyết số 71 đã ghi rất rõ: “thực hiện bí thư cấp ủy kiêm người đứng đầu cơ sở giáo dục”. Câu này rất quan trọng và hàm ý là khẳng định “thực hiện”, không phải là “nghiên cứu”, cũng mang tính chất chỉ đạo: không phải là “người đứng đầu kiêm bí thư cấp ủy”.
Bây giờ, hội đồng trường kết thúc hoạt động, bí thư cấp ủy vừa Đại hội xong và vẫn đang hiện hữu, người đứng đầu cơ sở giáo dục rõ ràng là hiệu trưởng.
Nếu theo Nghị quyết số 71, có nghĩa hiệu trưởng phải được nghiên cứu chỉ định từ bí thư, nhưng với Điều 46. Điều khoản chuyển tiếp hiện nay của dự thảo luật, khi hội đồng trường kết thúc, văn bản của hội đồng trường tiếp tục có hiệu lực quá 12 tháng, sau đấy tự hết hiệu lực, trừ phần nhân sự.
Khoản 3, Điều 46 quy định: Hiệu trưởng tiếp tục thực hiện vai trò cho đến khi nghỉ hưu hoặc hết nhiệm kỳ. Ở đây tôi thấy chưa có sự thống nhất với tinh thần của Nghị quyết số 71.
Tôi đề nghị chỉnh sửa khoản 3 Điều 46 như sau: “Giao cơ quan quản lý trực tiếp thực hiện chỉ định bí thư cấp ủy là hiệu trưởng để ổn định tổ chức và hoạt động cơ sở giáo dục. Nhiệm kỳ của hiệu trưởng theo nhiệm kỳ của Đại hội Đảng của cơ sở giáo dục. Trường hợp bí thư cấp ủy không đủ điều kiện, tiêu chuẩn để kiêm giám đốc, hiệu trưởng, thì cơ quan quản lý cấp trên trực tiếp nghiên cứu, chỉ định và bí thư đương nhiệm được bố trí công việc khác phù hợp với năng lực, điều kiện, tiêu chuẩn đề ra”.
Phát biểu tại hội trường, Đại biểu Quốc hội Vương Quốc Thắng - Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Đà Nẵng cũng nhấn mạnh: “Về nội dung chuyển tiếp tại Điều 46: Cơ quan chủ trì soạn thảo cần tiếp tục nghiên cứu kỹ nhằm đảm bảo hoạt động quản trị và điều hành đại học không bị gián đoạn, đặc biệt là phù hợp với chủ trương của Nghị quyết số 71 của Bộ Chính trị là “bí thư đảng ủy kiêm người đứng đầu” của cơ sở giáo dục đại học công lập.
