Theo ghi nhận của người viết là giáo viên bậc trung học phổ thông, ở địa phương nơi người viết đang công tác, các nhà trường trung học cơ sở, trung học phổ thông đã và đang tổ chức dạy thêm cho học sinh lớp 9, lớp 12 vào các thời điểm khác nhau trong năm học.
Theo đó, đa số trường tư thục đều dạy thêm cho học sinh cuối cấp ngay từ đầu năm học; còn ở trường công lập thì nhiều trường bắt đầu dạy thêm từ giữa học kì 1 hoặc dự kiến kết thúc học kì 1.
Trong phạm vi bài viết này, người viết có đôi điều chia sẻ về việc dạy thêm cho học sinh lớp 9, lớp 12 vào thời điểm nào trong năm học để mang lại hiệu quả tốt nhất.
Từ khi Thông tư 29/2024/TT-BGDĐT quy định về dạy thêm, học thêm được ban hành, người viết nhận thấy rõ sự thay đổi trong cách quản lí hoạt động này ở các nhà trường phổ thông.
Văn bản pháp lý này xác định rõ phạm vi và nguyên tắc dạy thêm trong trường học. Đó là học sinh lớp cuối cấp được quyền tự nguyện đăng kí ôn thi tuyển sinh vào lớp 10 và ôn thi tốt nghiệp trung học phổ thông theo kế hoạch giáo dục của nhà trường.
Quy định này giúp hoạt động dạy thêm hướng đúng vào mục tiêu hỗ trợ học sinh đang chuẩn bị cho các kỳ thi quan trọng.
Thông tư cũng nêu cụ thể về yêu cầu xếp lớp, xếp thời khóa biểu và tổ chức dạy thêm. Mỗi môn học chỉ được tổ chức dạy thêm không quá 2 tiết một tuần.
Học sinh lớp 9 và lớp 12 thường thi ôn 3 môn, lịch học thêm đã có 6 tiết mỗi tuần. Cộng cả tiết học thêm vào tiết học chính khóa, tổng số tiết học có thể lên đến 40 tiết mỗi tuần.
Khối lượng như vậy là rất lớn đối với lứa tuổi đang chịu nhiều áp lực thi cử. Việc bắt đầu dạy thêm quá sớm dễ khiến học sinh mệt mỏi ngay từ những tháng đầu năm học.
Theo Điều 7 Thông tư 29/2024/TT-BGDĐT quy định, kinh phí tổ chức dạy thêm trong nhà trường được sử dụng từ nguồn ngân sách Nhà nước và các nguồn kinh phí hợp pháp khác.
Quy định này có nghĩa là học sinh không phải đóng tiền khi tham gia học thêm trong trường, góp phần giảm gánh nặng tài chính cho phụ huynh.
Giáo viên dạy thêm cũng được tính giờ theo chế độ làm việc hiện hành của giáo viên phổ thông. Nếu vượt định mức, giáo viên được hưởng quyền lợi dạy thêm giờ. Chính sách này tạo điều kiện để giáo viên yên tâm hơn trong quá trình hỗ trợ học sinh ôn thi.
Tuy nhiên, Thông tư không chỉ ra thời điểm cụ thể để bắt đầu dạy thêm trong năm học, dẫn các trường tổ chức vào các thời điểm khác nhau trong năm học, đầu năm hoặc giữa năm.
Thực tiễn dạy học cho thấy, việc triển khai dạy thêm ngay từ tháng 9 không đem lại hiệu quả như mong đợi. Học sinh cần giai đoạn đầu năm để quen với Chương trình từng môn học, hình thành thói quen tự học và hiểu rõ mình bổ túc kiến thức ở phần nào.
Nếu dạy thêm quá sớm, nhiều em dễ rơi vào tâm lí phụ thuộc. Một số học sinh chia sẻ rằng vì có học thêm nên không đọc lại bài hoặc không làm bài tập ở nhà, do nghĩ rằng thầy cô sẽ giảng lại vào buổi học thêm.
Thói quen này gây ảnh hưởng không nhỏ đến năng lực tự học, yếu tố quan trọng nhất để học sinh tiến bộ qua từng ngày.
Cần biết rằng, học sinh lớp cuối cấp rất cần thời gian đầu năm để rèn luyện thói quen tự học. Đây là giai đoạn các em làm quen với Chương trình mới, tự đọc lại bài, tự luyện tập và tự hệ thống lại kiến thức theo cách của riêng mình.
Những em duy trì được việc tự học thường nắm bài sâu hơn, hiểu bản chất vấn đề tốt hơn và tiến bộ mà không bị phụ thuộc hoàn toàn vào các buổi học thêm.
Việc tự học cũng giúp học sinh chủ động nhận ra phần kiến thức còn yếu, từ đó khi bước vào giai đoạn ôn thi, các em biết rõ mình cần tập trung vào đâu.
Hơn nữa, cường độ học tập dồn dập vào đầu năm cũng khiến học sinh nhanh chóng mệt mỏi. Nhiều em rơi vào trạng thái đuối sức ngay từ đầu năm học, trong khi học kì 2 mới là giai đoạn cần sự tập trung cao nhất cho việc luyện đề và củng cố kiến thức.
Khi bước sang học kì 2, học sinh đã hoàn thành hơn một nửa chương trình (18 tuần học kì 1; 17 tuần học kì 2). Các em nhìn rõ phần kiến thức cần tập trung, giáo viên cũng dễ xây dựng kế hoạch ôn luyện theo trọng tâm.
Việc dạy thêm trong nhà trường cho học sinh lớp 9 và lớp 12 là cần thiết, nhưng thời điểm triển khai phải dựa trên đặc điểm tâm sinh lí của người học và Chương trình học.
Người viết thấy rằng việc bắt đầu dạy thêm từ học kì 2 là phù hợp hơn cả. Học sinh lúc này đã sẵn sàng về mặt tâm lí, đã có nền tảng kiến thức, và việc ôn tập được thực hiện có trọng tâm nên mang lại hiệu quả rõ rệt.
Đáng chú ý, tại Điều 3 Thông tư 29/2024/TT-BGDĐT cũng nhấn mạnh rằng dạy thêm và học thêm phải góp phần phát triển phẩm chất và năng lực của học sinh mà không làm ảnh hưởng đến việc thực hiện chương trình giáo dục của nhà trường.
Cùng với đó, thời lượng, thời gian và hình thức dạy thêm phải phù hợp với tâm sinh lí lứa tuổi và bảo đảm sức khỏe của học sinh.
Chiếu theo những nguyên tắc này, việc triển khai dạy thêm từ học kì 2 cho học sinh lớp cuối cấp là sự lựa chọn hợp lí nhất. Cách tổ chức đó giúp các em học tập đúng nhịp độ, không quá tải nhưng vẫn đủ vững vàng để bước vào các kỳ thi quan trọng phía trước.
Tài liệu tham khảo:
https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Giao-duc/Thong-tu-29-2024-TT-BGDDT-quy-dinh-day-them-hoc-them-622469.aspx
(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.