Tình trạng bạo lực học đường trong thời gian vừa qua xảy ra những vụ việc có tính chất nghiêm trọng. Có đề xuất cho rằng, cần cho học sinh lao động công ích để các em vi phạm nhận ra lỗi sai của bản thân. Bên cạnh đó, cũng có quan điểm cho rằng, hình thức kỷ luật cao nhất đối với học sinh vi phạm hiện nay là viết bản kiểm điểm chưa đủ tính răn đe.
Liên quan đến vấn đề nêu trên, phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam đã có trao đổi với Tiến sĩ Nguyễn Tùng Lâm, Chủ tịch Hội đồng giáo dục Trường Trung học phổ thông Đinh Tiên Hoàng (Hà Nội) và Tiến sĩ Vũ Thu Hương (chuyên gia giáo dục, nguyên giảng viên khoa Sư phạm Tiểu học, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội).
Nhà trường cần giám sát, quản lý học sinh chặt chẽ
Tiến sĩ Nguyễn Tùng Lâm, Chủ tịch Hội đồng giáo dục Trường Trung học phổ thông Đinh Tiên Hoàng (Hà Nội) cho rằng, chúng ta cần phải vào cuộc quyết liệt hơn nữa để phòng chống bạo lực học đường. Theo đó, cần phải giảm dần số lượng vụ việc bạo lực học đường, đặc biệt những vụ việc có tính chất nguy hiểm đến tính mạng.
Chủ tịch Hội đồng giáo dục Trường Trung học phổ thông Đinh Tiên Hoàng cho rằng, nhà trường phải tăng cường công tác giáo dục tư tưởng chính trị, đạo đức, tác phong thường xuyên cho học sinh.
"Công tác giáo dục phải phù hợp với tâm sinh lý học sinh. Học sinh bậc tiểu học sẽ có tâm sinh lý khác với học sinh bậc trung học cơ sở...
Nếu để xảy ra vụ việc bạo lực học đường, chúng ta mới đi tìm nguyên nhân và trách nhiệm thì khó giải quyết vấn đề này", thầy Lâm nhận định.
Bên cạnh đó, nhà trường cần phải dạy học sinh kỹ năng sống, giá trị sống là biết bao dung, tôn trọng, yêu thương nhau. Thông qua việc giải quyết mâu thuẫn bằng cách ôn hòa có thể ngăn chặn bạo lực học đường.
Lấy ví dụ cụ thể về Trường Trung học phổ thông Đinh Tiên Hoàng thực hiện cách quản lý học sinh, thầy Lâm cho biết, học sinh của nhà trường được giáo dục cách tự học, sáng tạo, tự chủ, có hoài bão ước mơ... Biết tôn trọng - tự tin - tự trọng - tự chịu trách nhiệm về hành vi của bản thân, không đổ lỗi cho người khác.
"Cần phải giáo dục cho học sinh: trí sáng, tâm an, thân khỏe và luôn luôn phải học hỏi, hợp tác với mọi người", thầy Lâm chia sẻ.
Đối với công tác quản lý học sinh, ngoài giáo viên chủ nhiệm, nhà trường tổ chức đội ngũ giám thị giám sát nề nếp rèn luyện của học sinh.
"Trường tôi bố trí mỗi tầng có một giám thị để giám sát, quản lý học sinh trong giờ học, cũng như giờ ra chơi. Hoạt động này giúp nhà trường quản lý chặt chẽ học sinh, ngăn chặn tình trạng bạo lực học đường", thầy Lâm chia sẻ.
Thầy Lâm nhận định, ngoài công tác quản lý học sinh ở trường, vai trò của gia đình cũng rất quan trọng. Gia đình cần quản lý, giám sát con em qua các phương tiện công nghệ.
Đối với quy định của Thông tư 19/2025 hình thức xử lý cao nhất là viết bản kiểm điểm thể hiện rõ sự nhân văn. Tuy nhiên, thầy Lâm nhận thấy phải có mức độ kỷ luật để học sinh nhận thấy trách nhiệm về hành vi của mình.
"Theo tôi, viết bản kiểm điểm chỉ là quy trình xử lý, chưa có mức độ kỷ luật. Học sinh trong quá trình trưởng thành một công dân cần phải được tập sự như một công dân chịu trách nhiệm về hành vi của bản thân trước pháp luật.
Bộ Giáo dục và Đào tạo không đuổi học học sinh, nhưng phải có mức hình phạt như lao động công ích để các em nhận rõ sai phạm của mình", thầy Lâm đề xuất.
Thầy Nguyễn Tùng Lâm cũng đề xuất, cần kiểm tra công tác quản lý học sinh của các nhà trường, đặc biệt đối với nhà trường để xảy ra tình trạng bạo lực học đường. Qua đó, làm rõ trách nhiệm của lãnh đạo nhà trường, giáo viên, và công tác giáo dục của nhà trường.
Đối với học sinh bị bạo lực học đường và học sinh gây ra bạo lực học đường, cần phải được các chuyên gia về tâm lý học đường tư vấn tâm lý.
"Tôi đang vận động một số trường ở Hà Nội cần phải có đội ngũ chuyên về tâm lý học tư vấn tâm lý cho học sinh bị đánh và học sinh đánh người", thầy Lâm nói.
Nên "khôi phục" hình thức kỷ luật nghiêm khắc
Tiến sĩ Vũ Thu Hương cho hay, năm 2020, Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Thông tư 32 về Điều lệ trường trung học cơ sở, trường trung học phổ thông và trường phổ thông có nhiều cấp học. Theo đó, các hình thức phê bình trước lớp, trường đã bị bỏ.
Thông tư 32 quy định mức kỷ luật cao nhất với học sinh là tạm dừng học có thời hạn, thường khoảng 1-4 tuần.
Hiện nay, tại điểm c, Điều 13, Thông tư 19/2025 của Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định về khen thưởng và kỷ luật học sinh có nêu hình thức kỷ luật nặng nhất là: "Yêu cầu viết bản tự kiểm điểm".
"Theo tôi, với hình thức kỷ luật viết bản kiểm điểm có thể khiến học sinh cho rằng, bất kể các con vi phạm gì cũng sẽ không bị xử phạt. Điều này sẽ khiến đạo đức học sinh đi xuống", Tiến sĩ Hương nhận định.
Theo Tiến sĩ Hương, việc bỏ đánh giá hạnh kiểm cũng có sự tác động đến thái độ ứng xử của học sinh. Đơn cử như trước đây, nếu học sinh giỏi mà chỉ được hạnh kiểm khá sẽ khó có thể vào được lớp chọn hoặc sẽ bị cắt bỏ những ưu tiên khác. Với học sinh hạnh kiểm trung bình, hạnh kiểm kém sẽ không được thi đại học...
"Chính việc đánh giá hạnh kiểm là quy định khiến học sinh rất sợ", Tiến sĩ Hương nhận định.
Tiến sĩ Vũ Thu Hương cho rằng, chúng ta từng có hệ thống quy định hình thức kỷ luật để ngăn chặn hành động sai trái ở trường.
Giả dụ, giáo viên sẽ nhắc nhở lỗi vi phạm nhỏ của học sinh, tiếp đó là mời phụ huynh, phê bình trên lớp, rồi đến phê bình trên trường. Nếu học sinh vi phạm nghiêm trọng có thể bị đình chỉ 3-5 ngày -1 học kỳ, hạ hạnh kiểm và cho ở lại lớp, chuyển trường.
"Tôi nhận thấy hình thức mời phụ huynh của học sinh vi phạm, từng khiến học sinh rất e sợ vì sợ bố mẹ đánh đòn", Tiến sĩ Hương nhận định.
Vị chuyên gia giáo dục cho rằng, trước đây, học sinh phải tham gia lao động khá nhiều như trực trường, trực lớp... đã giúp học sinh trân trọng giá trị của lao động. Bên cạnh đó, nhiều tổ chức đoàn thể như đội thiếu niên tiền phong, đoàn thanh niên hỗ trợ học sinh rất nhiều, nhưng giờ đây các tổ chức này tham gia với vai trò văn nghệ là chủ yếu.
"Học sinh không có hoạt động sau giờ học, hình thức kỷ luật nhẹ và việc xem mạng xã hội đã khiến nhiều học sinh hiện nay có tư tưởng lệch chuẩn", Tiến sĩ Hương nhận định.
Tiến sĩ Hương đề xuất, nên thiết lập lại quy định kỷ luật trước đây và việc đánh giá hạnh kiểm học sinh.
"Với học sinh hạnh kiểm kém, có thể sẽ không được theo học ngành y, sư phạm, quân đội... Như vậy, về phía gia đình sẽ tăng cường sự quản lý với con em mình", chuyên gia giáo dục chia sẻ.
Bàn luận về nội dung nêu trên, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Bùi Thị An, Chủ tịch Hội Nữ trí thức Hà Nội, Đại biểu Quốc hội khóa XIII cho hay, cần sự có kết hợp tổng thể giữa gia đình - nhà trường và xã hội để giáo dục học sinh, phòng chống bạo lực học đường.
"Phải giáo dục học sinh ngay từ khi còn bé về việc tôn trọng bạn bè, thầy cô", bà An nhận định.
Phó Giáo sư Bùi Thị An cho rằng, giải pháp xử lý học sinh là cần thiết nhưng cần phải thận trọng vì học sinh dễ bị tổn thương tâm lý.
Tiến sĩ Nguyễn Thu Hương đề xuất, Bộ Giáo dục và Đào tạo cần thay đổi đánh giá giáo viên, không phải dựa trên điểm số của học sinh.
Nhiều nước trên thế giới đã và đang áp dụng là đội thanh tra trong tuyến địa phương. Theo đó, sẽ có thành viên trong ngành giáo dục, cán bộ cơ sở, phụ huynh - giáo viên thuộc trường khác tổ chức bốc thăm trường được thanh tra.
"Khi kiểm tra học sinh, tất cả những vấn đề trong trường sẽ được bộc lộ ra. Từ đó, sẽ có căn cứ để đánh giá giáo viên", Tiến sĩ Hương chia sẻ.