Nhóm SV Trường Đại học Hòa Bình đoạt giải tại Giải thưởng Euréka 2025 với đề tài về dược liệu

Giải thưởng Sinh viên nghiên cứu khoa học - Euréka năm 2025 đã thu hút 2.179 đề tài của hơn 7.500 thí sinh đến từ 161 trường đại học, học viện, cao đẳng trên cả nước.

Giải thưởng năm nay có tổng cộng 15 lĩnh vực, bao gồm: Công nghệ thông tin; Công nghệ thực phẩm; Hành chính - Pháp lý; Hóa học; Khoa học giáo dục; Khoa học nông nghiệp; Khoa học xã hội; Khoa học y - dược; Kinh tế; Kỹ thuật công nghệ; Quy hoạch; Kiến trúc và xây dựng; Sinh học; Tài nguyên và Môi trường; Văn hóa - Nghệ thuật; Vật lý.

Vượt qua nhiều ý tưởng xuất sắc khác, đề tài “Nghiên cứu tác dụng chống loét dạ dày của cao chiết chè dây và khổ sâm trên động vật thực nghiệm” của nhóm sinh viên Khoa Y học cổ truyền, Trường Đại học Hòa Bình gồm các bạn Nguyễn Thị Phương; Nguyễn Thị Thuý Linh; Dương Thanh Trình; Chu Văn Tiến; Phạm Thị Quỳnh Trang thực hiện, dưới sự hướng dẫn của Tiến sĩ Lê Hoàng Oanh và Tiến sĩ Nghiêm Thị Thùy Giang đã đạt Giải Khuyến khích.

Mở ra cơ hội nâng cao giá trị kinh tế cho cây thuốc

Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, em Nguyễn Thị Phương, đại diện nhóm sinh viên chia sẻ, đề tài “Nghiên cứu tác dụng chống loét dạ dày của cao chiết chè dây và khổ sâm trên động vật thực nghiệm” ra đời từ một trăn trở rất đời thường “liệu có thể tìm ra một giải pháp tự nhiên, an toàn hơn cho tình trạng loét dạ dày do sử dụng thuốc giảm đau kéo dài hay không?”

Thực tế, tình trạng loét dạ dày do sử dụng NSAIDs đang ngày càng phổ biến, nhưng phần lớn mọi người vẫn chưa nhận thức đầy đủ về mức độ nguy hiểm cũng như các biến chứng có thể xảy ra.

Trong khi đó, Việt Nam lại sở hữu nguồn dược liệu phong phú, đặc biệt là chè dây và khổ sâm, đây là những vị thuốc dân gian đã được sử dụng từ lâu trong hỗ trợ điều trị các bệnh lý đường tiêu hóa, trong đó có loét dạ dày. Tuy nhiên, tiềm năng của các dược liệu này vẫn chưa được khai thác một cách toàn diện theo hướng khoa học hiện đại.

Xuất phát từ thực tiễn đó, nhóm hình thành ý tưởng là kết hợp hai dược liệu trên theo tỷ lệ tối ưu, chuẩn hóa quy trình chiết xuất và xây dựng công thức bào chế phù hợp. Sau đó, nhóm sẽ tiến hành đánh giá tác dụng thông qua các mô hình thực nghiệm nhằm chứng minh khả năng bảo vệ niêm mạc dạ dày, giảm viêm và hạn chế tổn thương do NSAIDs gây ra.

“Chúng em tin rằng, khi được nghiên cứu một cách hệ thống và bài bản, các cây thuốc Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành nền tảng cho những sản phẩm mới, hiệu quả, an toàn và thân thiện với sức khỏe cộng đồng. Đây cũng là hướng đi góp phần nâng cao giá trị dược liệu nội địa và thúc đẩy sự phát triển của ngành dược học theo hướng bền vững”, em Nguyễn Thị Phương chia sẻ.

Chia sẻ thêm về tính thực tiễn của dự án, Phương cho biết, viêm loét dạ dày - tá tràng là một trong những bệnh lý đường tiêu hóa phổ biến, ảnh hưởng đến hàng triệu người trên thế giới mỗi năm. Bên cạnh đó, thực trạng loét dạ dày do NSAIDs đang gia tăng nhanh chóng, đặc biệt ở những người phải sử dụng thuốc giảm đau dài ngày nhưng chưa có biện pháp bảo vệ niêm mạc dạ dày phù hợp.

Các loại thuốc tây hiện có mang lại hiệu quả rõ rệt nhưng vẫn tiềm ẩn nguy cơ tác dụng phụ và tỷ lệ tái phát đáng kể. Điều này cho thấy nhu cầu tìm kiếm một giải pháp có nguồn gốc tự nhiên, an toàn hơn, dễ tiếp cận và chi phí hợp lý là hoàn toàn thực tiễn và cấp thiết.

Bên cạnh giá trị về mặt y học, đề tài khai thác hai dược liệu bản địa là chè dây và khổ sâm còn có ý nghĩa về mặt kinh tế - xã hội. Việc nghiên cứu, chuẩn hóa và phát triển sản phẩm từ dược liệu trong nước góp phần thúc đẩy vùng trồng, tạo đầu ra ổn định cho nông dân, đồng thời nâng cao giá trị kinh tế của cây thuốc Việt Nam.

Đây cũng là hướng đi phù hợp với chủ trương phát triển nông nghiệp dược liệu và xây dựng mô hình kinh tế tuần hoàn, khai thác bền vững tài nguyên bản địa nhằm phục vụ sức khỏe cộng đồng.

Cũng theo Phương, một trong những điểm đặc biệt giúp dự án giành giải tại Giải thưởng Sinh viên nghiên cứu khoa học - Euréka năm 2025 là lần đầu tiên chè dây, khổ sâm được phối hợp với nhau và đánh giá trên mô hình loét dạ dày do Indomethacin - mô hình được xem là có giá trị lâm sàng cao nhất hiện nay trong nghiên cứu tổn thương niêm mạc dạ dày do NSAIDs. Không chỉ dừng lại ở việc kiểm chứng tác dụng, nhóm còn tiến hành so sánh trực tiếp chế phẩm với Misoprostol - thuốc chuẩn trong điều trị và dự phòng loét dạ dày.

Kết quả cho thấy hiệu quả bảo vệ niêm mạc của chế phẩm tương đương với Misoprostol, một phát hiện khiến nhóm vô cùng tự hào vì đã chứng minh được tiềm năng thực sự của dược liệu Việt Nam khi được nghiên cứu bài bản theo hướng hiện đại.

Bên cạnh đó, nghiên cứu được thiết kế đầy đủ và chặt chẽ từ đánh giá tổn thương đại thể, phân tích mô bệnh học, đo chỉ số loét, kết hợp với xử lý thống kê khoa học. Các bước này giúp tăng độ tin cậy của kết quả và tạo nên giá trị khoa học rõ rệt, làm nền tảng cho các nghiên cứu sâu hơn trong tương lai.

Đề tài không dừng lại ở biểu đồ, số liệu mà có thể trở thành hướng đi mới cho dược liệu Việt Nam

Trong quá trình thực hiện đề tài, nhóm sinh viên cũng gặp không ít khó khăn, Phương chia sẻ: “Khó khăn lớn nhất của đề tài nằm ở khâu chiết xuất và bào chế cao dược liệu, giai đoạn đòi hỏi độ chính xác gần như tuyệt đối. Chỉ cần sai lệch một chút về thời gian, nhiệt độ hay tỉ lệ dung môi, toàn bộ mẻ cao có thể phải làm lại từ đầu. Đã có những ngày nhóm chúng em phải điều chỉnh liên tục, thử nghiệm hết lần này đến lần khác để đạt được độ ẩm, độ ổn định và tiêu chuẩn chất lượng mong muốn.

Cũng chính quá trình gian nan ấy khiến chúng em trân trọng hơn thành quả cuối cùng. Khoảnh khắc quan sát lát mô bệnh học cho thấy niêm mạc dạ dày của chuột gần như được bảo vệ nguyên vẹn khi sử dụng chế phẩm thực sự là một cảm xúc khó quên.

Đó chính là lúc chúng em cảm nhận sâu sắc rằng mọi công sức, mọi lần thử sai, mọi thao tác tỉ mỉ trong phòng thí nghiệm đều hoàn toàn xứng đáng. Khoa học không chỉ là những con số hay biểu đồ, khoa học còn là niềm vui, sự tự hào và cảm giác chạm tới điều gì đó có ý nghĩa được hình thành nên từ chính đôi tay và sự kiên trì của người làm nghiên cứu”.

Chia sẻ thêm về những giá trị, tác động tới xã hội của dự án mà nhóm mong muốn, Phương bày tỏ, nhóm hy vọng rằng đề tài không chỉ dừng lại ở những biểu đồ hay con số trong báo cáo, mà có thể mở ra một hướng tiếp cận mới cho dược liệu Việt Nam, đặc biệt trong việc tìm kiếm giải pháp an toàn hơn cho những bệnh nhân phải sử dụng NSAIDs dài ngày.

Nếu được tiếp tục phát triển và hoàn thiện, chế phẩm này hoàn toàn có tiềm năng trở thành một sản phẩm hỗ trợ sức khỏe có tính ứng dụng cao và thân thiện với cộng đồng.

Về mặt kinh tế - xã hội, đề tài kỳ vọng góp phần nâng cao giá trị của các cây thuốc bản địa, tạo đầu ra ổn định cho người nông dân và thúc đẩy một nền nông nghiệp dược liệu bền vững, nơi mỗi nguồn tài nguyên được khai thác đúng cách và có giá trị thật sự. Đó cũng là thông điệp mà nhóm muốn lan tỏa “Giá trị lớn có thể được tạo ra từ chính những điều gần gũi quanh ta, miễn là ta đủ kiên trì để khám phá”.

Quan trọng hơn, nhóm mong câu chuyện nghiên cứu này sẽ truyền cảm hứng cho sinh viên: “Khoa học có thể bắt đầu từ những điều rất nhỏ, nhưng nếu đủ nghiêm túc và kiên trì, nó có thể tạo nên những giá trị rất lớn.”

“Điều lớn nhất mà chúng em học được trong suốt hành trình này là đừng chờ đến khi mọi điều kiện hoàn hảo rồi mới bắt đầu. Nghiên cứu nào cũng có khó khăn, những lúc bế tắc, thậm chí có lúc muốn bỏ cuộc. Nhưng mỗi lần thử - sai, mỗi lần điều chỉnh lại quy trình đều đưa chúng em tiến gần hơn với đáp án đúng.

Vì vậy, nhóm em muốn nhắn nhủ tới các bạn đang làm nghiên cứu khoa học rằng, hãy bắt đầu từ một câu hỏi nhỏ, từ một điều khiến bạn tò mò. Khi bạn kiên trì, chăm chỉ và dám thử, con đường sẽ mở ra xa hơn bạn nghĩ. Quan trọng nhất là hãy tin vào giá trị mà mình đang theo đuổi, và luôn nhớ rằng nếu bạn không bỏ cuộc, kết quả sẽ không bỏ bạn.” đại diện nhóm sinh viên bày tỏ.