Những năm qua, công tác xóa đói, giảm nghèo tại các xã biên giới, miền núi đã đạt được nhiều thành quả đáng ghi nhận, trong đó có đóng góp quan trọng của lực lượng biên phòng.
Phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam đã có cuộc trò chuyện với Thiếu tá Lê Đình Trọng - Chính trị viên Đồn Biên phòng Tùng Vài (Ban Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Tuyên Quang), lắng nghe những chia sẻ về các mô hình, hoạt động của đơn vị, chung tay với các chương trình mục tiêu quốc gia, giúp người dân xóa đói, giảm nghèo.
Phóng viên: Công tác xóa đói, giảm nghèo là chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước; đồng thời là trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân và cả hệ thống chính trị. Những năm qua, Bộ đội Biên phòng trên địa bàn tỉnh (nói chung) cũng như Đồn Biên phòng Tùng Vài (nói riêng) đã có những cách làm hay, sáng tạo như thế nào để giúp người dân nơi biên cương Tổ quốc phát triển kinh tế, vươn lên thoát nghèo bền vững?
Thiếu tá Lê Đình Trọng: Thời gian qua, Bộ đội Biên phòng tỉnh Tuyên Quang (nói chung) và Đồn Biên phòng Tùng Vài (nói riêng) luôn xác định xóa đói, giảm nghèo là nhiệm vụ chính trị quan trọng gắn với bảo vệ chủ quyền biên giới.
Từ thực tiễn địa bàn xã Tùng Vài còn nhiều khó khăn, Đồn Biên phòng Tùng Vài đã triển khai nhiều mô hình, cách làm hiệu quả, sáng tạo như:
Phong trào “Bộ đội Biên phòng chung sức xây dựng nông thôn mới”, trong hơn 10 năm tham gia thực hiện phong trào, rất nhiều những điểm sáng, mô hình tốt, cách làm hay trong đơn vị đã ra đời để giúp chính quyền địa phương và nhân dân xã Tùng Vài hoàn thành các tiêu chí về xây dựng Nông thôn mới. Đặc biệt, qua công tác tuyên truyền, giúp đỡ của đơn vị nhận thức của bà con đã có chuyển biến rõ nét, không còn trông chờ, ỷ lại vào sự hỗ trợ của Nhà nước, biết khai thác lợi thế của địa phương vươn lên thoát nghèo, làm giàu chính đáng.
Chương trình “Xuân Biên phòng ấm lòng dân bản”, kêu gọi tặng hàng trăm xuất quà cho Nhân dân nhằm chia sẻ những khó khăn với đồng bào các dân tộc trên địa bàn biên giới, chung tay, góp sức cùng cấp ủy, chính quyền địa phương chăm lo cho các hộ dân nghèo có Tết Nguyên đán đầm ấm, đầy đủ; thể hiện đạo lý tương thân tương ái của dân tộc và thắt chặt tình quân dân. Đây cũng là hoạt động tri ân đồng bào các dân tộc trên địa bàn đã cùng cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Tùng Vài, cấp ủy, chính quyền địa phương thực hiện tốt nhiệm vụ gìn giữ an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội khu vực biên giới, cũng như bảo vệ chủ quyền biên giới quốc gia.
Chương trình “Nâng bước em tới trường - Con nuôi Đồn Biên phòng” và Dự án “Cán bộ chiến sĩ Quân đội nâng bước em tới trường”, với tổng số 22 cháu (02 con nuôi tại đơn vị; 20 cháu thuộc diện chương trình nâng bước em tới trường và dự án cán bộ, chiến sĩ Quân đội nâng bước em đến trường). Các cháu đều phát triển rất tốt, ngoan ngoãn, luôn nghe lời các chú, các bác, học lực đều đạt Khá, Giỏi. Tổng kết năm học 2024-2025, 100% học lực các cháu đều đạt Khá, Giỏi trở lên.
Chương trình “Cải tạo vườn tạp”, đơn vị trực tiếp phụ trách, giúp đỡ 10 hộ gia đình cải tạo vườn tạp trên địa bàn. Tiêu biểu như vườn hộ gia đình ông Vù Thìn Sơn, hàng tháng đều cung cấp rau, củ, quả, gà,... cho các quán ăn, homestay tại trung tâm xã Tùng Vài, qua đó gia đình luôn có thu nhập ở mức khá. Ngoài ra, còn có vườn hộ gia đình ông Vù Sào Ngán mỗi năm đều thu được hàng chục tấn hồng không hạt, gừng, góp phần ổn định đời sống và thoát nghèo...
Chương trình “Cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Tùng Vài chung tay vì người nghèo - Không để ai bị bỏ lại phía sau”, đơn vị đã trực tiếp phân công 18 đồng chí đảng viên trực tiếp giúp đỡ 79 hộ gia đình có hoàn cảnh khó khăn trên địa bàn; 11 đảng viên tham gia dự sinh hoạt 11 chi bộ thôn giáp biên giới nhằm giúp nhân dân phát triển kinh tế, vươn lên thoát nghèo bền vững.
Đồn thường phối hợp với cấp ủy, chính quyền địa phương, các cơ quan ban, ngành kêu gọi, vận động các tổ chức từ thiện, các nhà hảo tâm, các cơ quan đơn vị xây dựng điểm trường, xây dựng nhà bán trú, thư viện, tặng quà nhu yếu phẩm, sách vở đồ dùng học tập cho các nhà trường, các học sinh, hộ nghèo với tổng giá trị quà tặng hơn 2,5 tỷ đồng.
Đây là sự tri ân thiết thực, rất ý nghĩa của cán bộ, chiến sĩ bộ đội biên phòng phối hợp với các tổ chức công tác - xã hội tặng cho bà con nhân dân trên biên giới. Để Nhân dân cùng bộ đội biên phòng bảo vệ vững chắc chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia.
Mô hình “Tiếng loa biên phòng”, nhằm đẩy mạnh tuyên truyền, vận động nhân dân chấp hành nghiêm pháp luật; từ bỏ tập quán lạc hậu, áp dụng tiến bộ kỹ thuật, phát triển sản xuất hàng hóa; đồng thời tăng cường “bốn cùng” để người dân tin tưởng và làm theo.
Chương trình “Xóa nhà tạm”, trực tiếp hỗ trợ 3 nhà, mỗi nhà trị giá 60 triệu đồng cho 3 hộ dân trên địa bàn và hàng trăm ngày công làm nhà ở mới. Tháng 12/2024 bắt đầu khởi công xây dựng đến tháng 4/2025, đơn vị đã hoàn thiện các thủ tục và bàn giao cho gia đình sử dụng.
Phóng viên: Cụ thể, những chương trình, mô hình này đã mang lại hiệu quả xóa đói, giảm nghèo, phát triển kinh tế - văn hóa - xã hội, góp phần bảo vệ vững chắc biên cương của Tổ quốc như thế nào?
Thiếu tá Lê Đình Trọng: Trong những năm qua, với tinh thần trách nhiệm và quyết tâm cao, chúng tôi đã triển khai nhiều mô hình, chương trình hướng về cơ sở, bám sát nhu cầu thực tiễn của nhân dân. Hiệu quả mang lại có thể thấy rất rõ trên một số phương diện.
Thứ nhất, về kinh tế: Thông qua phong trào “Bộ đội Biên phòng chung sức xây dựng nông thôn mới” và các mô hình hỗ trợ sản xuất, đặc biệt là chương trình cải tạo vườn tạp, nhiều hộ dân đã mạnh dạn chuyển đổi phương thức canh tác, áp dụng tiến bộ kỹ thuật, khai thác tiềm năng địa phương để nâng cao thu nhập. Không ít hộ gia đình như ông Vù Thìn Sơn, ông Vù Sào Ngán đã vươn lên khá giả, trở thành mô hình tiêu biểu về giảm nghèo bền vững.
Thứ hai, về an sinh xã hội: Các chương trình như “Xuân Biên phòng ấm lòng dân bản”, “Xóa nhà tạm” đã góp phần hỗ trợ trực tiếp cho các hộ nghèo, giúp bà con ổn định cuộc sống, nhất là trong dịp Tết và mùa mưa lạnh. Đây không chỉ là sự giúp đỡ vật chất, mà còn là nguồn động viên tinh thần rất lớn đối với đồng bào.
Thứ ba, về giáo dục và phát triển con người: Chương trình “Nâng bước em tới trường - Con nuôi Đồn Biên phòng” đã tạo điều kiện cho 22 cháu có hoàn cảnh khó khăn được học tập đầy đủ, phát triển tốt. Kết quả 100% các cháu đạt học lực Khá, Giỏi là minh chứng rõ ràng cho hiệu quả của chương trình, đồng thời tạo nền tảng bền vững cho tương lai của địa phương.
Thứ tư, về văn hóa - xã hội: Mô hình “Tiếng loa biên phòng” giúp bà con tiếp cận kịp thời thông tin, hiểu đúng và chấp hành tốt pháp luật, từ bỏ dần các hủ tục lạc hậu. Điều này góp phần nâng cao dân trí, tạo chuyển biến tích cực trong đời sống văn hóa của người dân biên giới.
Thứ năm, về xây dựng hệ thống chính trị và củng cố “thế trận lòng dân”: Việc phân công đảng viên phụ trách hộ nghèo, tham gia sinh hoạt cùng các chi bộ thôn đã giúp nâng cao năng lực lãnh đạo ở cơ sở, đồng thời tạo sự gắn bó bền chặt giữa bộ đội và nhân dân.
Tất cả những kết quả đó đã tạo nên nền tảng vững chắc cho nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới. Khi đời sống được nâng cao, nhân dân tin tưởng và đồng hành cùng lực lượng Biên phòng, từ đó chủ động tham gia giữ gìn an ninh trật tự, bảo vệ đường biên, mốc giới. Chính sức mạnh đoàn kết quân - dân đã giúp chúng tôi hoàn thành tốt nhiệm vụ, xây dựng khu vực biên giới hòa bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển.
Phóng viên: Đồng chí có thể chia sẻ cụ thể hơn về một trong số các mô hình trên, đã được triển khai ra sao? Những thuận lợi, khó khăn trong việc triển khai trên địa bàn và sự nỗ lực khắc phục của Đồn?
Thiếu tá Lê Đình Trọng: Một trong những mô hình đem lại hiệu quả rõ nét nhất trên địa bàn là mô hình “Cải tạo vườn tạp”. Đây là chương trình được triển khai nhiều năm qua và tạo được sự lan tỏa tích cực trong cộng đồng.
Về cách làm cụ thể, ngay từ khi khảo sát địa bàn, chúng tôi nhận thấy nhiều hộ dân có diện tích đất vườn lớn, nhưng để hoang hóa hoặc canh tác manh mún, kém hiệu quả. Đơn vị đã cử cán bộ trực tiếp xuống từng hộ để hướng dẫn quy hoạch lại vườn, lựa chọn giống cây trồng phù hợp khí hậu, thổ nhưỡng; hỗ trợ ngày công, kỹ thuật, kết nối đầu ra với các cơ sở thu mua và các homestay trong khu vực Quản Bạ.
Một số mô hình đã mang lại thu nhập ổn định, điển hình như vườn của gia đình ông Vù Thìn Sơn, hay hộ ông Vù Sào Ngán, giúp gia đình thoát nghèo, đời sống nâng lên rõ rệt. Đây là những ví dụ cho thấy mô hình hoàn toàn phù hợp với điều kiện thực tế địa phương.
Về thuận lợi, trước hết là người dân tin tưởng bộ đội, sẵn sàng phối hợp khi được vận động. Thứ hai, cán bộ biên phòng nhiều năm gắn bó với địa bàn nên nắm chắc phong tục, tập quán, thuận tiện cho công tác tuyên truyền, hướng dẫn.
Tuy nhiên, khó khăn cũng không ít. Nhận thức của một bộ phận bà con còn hạn chế; thói quen canh tác cũ khiến nhiều hộ e ngại thay đổi. Địa hình chia cắt, khí hậu khắc nghiệt, giao thông khó khăn cũng ảnh hưởng lớn đến việc vận chuyển giống, vật tư và kết nối tiêu thụ sản phẩm. Một số hộ còn tâm lý trông chờ, chưa mạnh dạn đầu tư.
Để khắc phục những khó khăn đó, Đồn Biên phòng Tùng Vài đã đi từng hộ, bám từng thôn, giải thích, hướng dẫn nhiều lần để bà con hiểu lợi ích lâu dài. Chúng tôi tổ chức các buổi “cầm tay chỉ việc”, đưa hộ làm tốt đến chia sẻ kinh nghiệm cho hộ khác. Ngoài ra, đơn vị chủ động huy động nguồn xã hội hóa để hỗ trợ giống cây, con; đồng thời phối hợp chính quyền xã kết nối tiêu thụ sản phẩm, giúp bà con yên tâm sản xuất.
Nhờ sự vào cuộc đồng bộ và kiên trì, mô hình “Cải tạo vườn tạp” không chỉ nâng cao thu nhập cho các hộ dân mà còn thay đổi tư duy sản xuất, góp phần xây dựng nông thôn mới và củng cố vững chắc “thế trận lòng dân” ở khu vực biên giới.
Phóng viên: Ngoài việc giới thiệu các mô hình hỗ trợ sinh kế, công tác thông tin, tuyên truyền, nâng cao nhận thức của bà con được thực hiện như thế nào?
Thiếu tá Lê Đình Trọng: Bên cạnh nhiệm vụ giúp dân phát triển sinh kế, chúng tôi xác định tuyên truyền, nâng cao dân trí và củng cố nhận thức của bà con là nhiệm vụ quan trọng, có ý nghĩa lâu dài đối với sự phát triển của khu vực biên giới.
Trước hết, về công tác thông tin, tuyên truyền, Đồn Biên phòng Tùng Vài triển khai mô hình “Tiếng loa biên phòng” với hình thức linh hoạt, gần dân và phù hợp với địa bàn. Cán bộ, chiến sĩ mang loa kéo xuống từng thôn, phát bằng tiếng phổ thông và tiếng đồng bào về pháp luật, phòng chống tội phạm, phòng chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết, kiến thức sản xuất… Đồng thời, chúng tôi thực hiện “bốn cùng”, tạo sự gắn bó và giúp bà con dễ tiếp nhận thông tin hơn.
Để nâng cao nhận thức, đơn vị áp dụng phương châm “nói đi đôi với làm”. Cán bộ biên phòng không chỉ tuyên truyền, mà trực tiếp làm mẫu: cải tạo vườn tạp, đưa giống mới, hỗ trợ ngày công. Khi người dân thấy mô hình thành công ngay tại thôn, họ tin tưởng và chủ động làm theo. Những hộ làm tốt được mời chia sẻ kinh nghiệm để nhân rộng phong trào trong cộng đồng.
Đặc biệt, Đồn Biên phòng Tùng Vài trực tiếp tham gia công tác xóa mù chữ cho bà con - một nhiệm vụ có ý nghĩa rất lớn ở địa bàn vùng cao, biên giới. Đồn phối hợp với phòng Giáo dục và Đào tạo (trước đây) và trường học địa phương mở các lớp xóa mù ngay tại nhà văn hóa thôn, học buổi tối để phù hợp với sinh hoạt của người dân.
Nhiều cán bộ, chiến sĩ của đồn tham gia giảng dạy, hướng dẫn bà con từng nét chữ, từng phép tính, đồng thời lồng ghép nội dung về pháp luật biên giới, kiến thức vệ sinh, sức khỏe và sản xuất nông nghiệp.
Hiệu quả mang lại rất rõ rệt: Tỉ lệ biết chữ trong cộng đồng tăng lên đáng kể, nhất là ở phụ nữ và người trung, cao tuổi. Nhờ biết chữ, bà con tự tin hơn trong giao dịch, ký kết giấy tờ, tiếp cận kỹ thuật mới và mạnh dạn tham gia các mô hình phát triển kinh tế cũng như tiếp cận các dịch vụ công tại địa phương, tham gia chuyển đổi số. Tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết giảm rõ rệt, nhận thức pháp luật được cải thiện, góp phần ổn định an ninh trật tự ở khu vực biên giới.
Có thể khẳng định rằng, công tác thông tin, tuyên truyền và xóa mù chữ đã tạo nền tảng bền vững để nhân dân nâng cao nhận thức, thay đổi tư duy và đồng hành cùng lực lượng biên phòng trong sự nghiệp xây dựng, quản lý và bảo vệ chủ quyền biên giới quốc gia.
Phóng viên: Thời gian tới, Đồn Biên phòng Tùng Vài sẽ tiếp tục nhiệm vụ triển khai các chương trình mục tiêu quốc gia thông qua những kế hoạch, dự định như thế nào?
Thiếu tá Lê Đình Trọng: Trong giai đoạn tới, Đồn Biên phòng Tùng Vài tiếp tục xác định việc thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia, đặc biệt là Chương trình xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số là nhiệm vụ chính trị quan trọng gắn chặt với quản lý, bảo vệ chủ quyền biên giới.
Trước hết, chúng tôi sẽ duy trì và nhân rộng các mô hình sinh kế đã phát huy hiệu quả như cải tạo vườn tạp, phát triển cây trồng, vật nuôi chủ lực, hỗ trợ tiêu thụ nông sản, tiếp tục cải tiến phương thức hướng dẫn để bà con chủ động hơn trong sản xuất. Đơn vị sẽ lựa chọn thêm một số hộ điển hình để xây dựng mô hình điểm, tạo sức lan tỏa cho cộng đồng.
Thứ hai, đơn vị tiếp tục đẩy mạnh phong trào “Bộ đội Biên phòng chung sức xây dựng nông thôn mới”, tập trung hỗ trợ xã hoàn thành các tiêu chí còn khó; đồng thời huy động nguồn lực xã hội hóa để hỗ trợ nhà ở, công trình dân sinh và các hoạt động an sinh xã hội trên địa bàn.
Thứ ba, chúng tôi sẽ tăng cường công tác tuyên truyền, vận động, duy trì hiệu quả mô hình “Tiếng loa biên phòng”, phối hợp với cấp ủy chính quyền các ban, ngành đoàn thể địa phương đẩy mạnh tuyên truyền về 03 văn kiện pháp lý về bảo vệ biên giới đất liền Việt Nam - Trung Quốc. Luật Biên phòng Việt Nam, pháp luật, kiến thức sản xuất, phòng chống tệ nạn, giảm thiểu tảo hôn, hôn nhân cận huyết cho Nhân dân. Cùng với đó, đơn vị tiếp tục tham gia xóa mù chữ, mở rộng đối tượng, giúp bà con nâng cao trình độ, tự tin nắm bắt cơ hội phát triển kinh tế.
Thứ tư, Đồn Biên phòng Tùng Vài tiếp tục triển khai các chương trình an sinh dành cho thiếu nhi như “Nâng bước em tới trường - Con nuôi Đồn Biên phòng”, bảo đảm các cháu được hỗ trợ đầy đủ, phát triển toàn diện và trở thành lực lượng nòng cốt cho tương lai địa phương.
Bên cạnh đó, đơn vị sẽ đẩy mạnh công tác phụ trách hộ nghèo, đảng viên biên phòng sinh hoạt tại chi bộ thôn, nhằm nâng cao năng lực lãnh đạo ở cơ sở, tăng cường khối đại đoàn kết và xây dựng thế trận biên phòng toàn dân vững chắc.
Cuối cùng, chúng tôi tiếp tục bám sát địa bàn, đồng hành cùng cấp ủy, chính quyền và nhân dân trong phát triển kinh tế - xã hội; xây dựng khu vực biên giới ổn định, hòa bình, hữu nghị; đồng thời bảo vệ vững chắc chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia trong mọi tình huống.
Phóng viên: Trân trọng cảm ơn những chia sẻ của đồng chí!