Theo Quyết định số 353/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt danh sách huyện nghèo, xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển và hải đảo giai đoạn 2021 - 2025, huyện Lý Sơn (cũ), tỉnh Quảng Ngãi là một trong những huyện đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển và hải đảo giai đoạn 2021 - 2025.
Từ ngày 1/7/2025, mô hình chính quyền địa phương 2 cấp chính thức đi vào vận hành. Cả nước có 34 tỉnh, thành phố và 3.321 đơn vị hành chính cấp xã. Cùng với đó, huyện đảo Lý Sơn, chính thức trở thành Đặc khu Lý Sơn.
Hàng chục tỷ đồng đầu tư giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới ở Lý Sơn
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, đại diện Ủy ban nhân dân đặc khu Lý Sơn cho biết, trong thời gian qua, Ủy ban nhân dân đặc khu đã ban hành và triển khai đồng bộ nhiều văn bản nhằm thực hiện hiệu quả Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững trên địa bàn.
Các giải pháp được xây dựng bám sát điều kiện thực tiễn của địa phương, hướng đến mục tiêu giảm nghèo đa chiều, hạn chế tái nghèo, từng bước nâng cao chất lượng đời sống vật chất và tinh thần cho người dân.
Theo kế hoạch tỉnh giao, mục tiêu giảm nghèo bền vững của đặc khu Lý Sơn là giảm số hộ nghèo đa chiều từ 311 hộ năm 2024 xuống còn 246 hộ vào năm 2025; đồng thời giảm số hộ cận nghèo từ 208 hộ năm 2024 xuống còn 128 hộ vào năm 2025.
Thông qua việc triển khai các chương trình, dự án hỗ trợ sinh kế, phát triển sản xuất, đào tạo nghề và nâng cao khả năng tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản, đặc khu Lý Sơn kỳ vọng sẽ tạo nền tảng vững chắc để người dân, đặc biệt là các hộ nghèo, hộ cận nghèo và nhóm yếu thế, có điều kiện vươn lên ổn định cuộc sống.
Song song với Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, đặc khu Lý Sơn cũng triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới. Trong đó, địa phương chú trọng đầu tư xây dựng hệ thống hạ tầng nông thôn theo hướng đồng bộ, hiện đại, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội và đời sống dân sinh.
Đến nay, 6 tuyến đường giao thông trên địa bàn đã được đầu tư bê tông hóa theo Đề án hỗ trợ xi măng, góp phần cải thiện đáng kể điều kiện đi lại, vận chuyển hàng hóa và kết nối các khu dân cư.
Kinh tế nông thôn trên địa bàn đặc khu có nhiều chuyển biến tích cực, cơ cấu sản xuất từng bước được chuyển dịch theo hướng hiệu quả và bền vững. Nhiều mô hình sản xuất gắn với chuỗi giá trị đã được hình thành và nhân rộng, tạo thêm việc làm, tăng thu nhập cho người dân.
Đặc biệt, trong năm qua, địa phương đã công nhận 13 sản phẩm OCOP đạt 3 sao, 3 sản phẩm OCOP đạt 4 sao và 1 sản phẩm OCOP đạt 5 sao, khẳng định tiềm năng, lợi thế của các sản phẩm đặc trưng vùng biển đảo Lý Sơn trên thị trường.
Đại diện Ủy ban nhân dân đặc khu Lý Sơn cho biết, đối với Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, riêng năm 2025, tổng kinh phí đã giải ngân đạt 10.549 triệu đồng, trong đó ngân sách Trung ương là 8.178 triệu đồng, ngân sách tỉnh 491 triệu đồng, ngân sách đặc khu 157 triệu đồng và nguồn thu từ tiền sử dụng đất 1.673 triệu đồng.
Thời gian qua, đặc khu Lý Sơn đã hoàn thành và đưa vào sử dụng nhiều dự án hạ tầng quan trọng. Tiêu biểu là dự án nâng cấp, cải tạo hệ thống thoát nước kênh nội đồng chống ngập úng cho đồng ruộng An Vĩnh với tổng kinh phí 1 tỷ đồng. Trong đó, ngân sách Trung ương hỗ trợ 870 triệu đồng, ngân sách tỉnh 81 triệu đồng và ngân sách đặc khu 38 triệu đồng. Dự án đã hoàn thành nghiệm thu, quyết toán và giải ngân đạt 988,6 triệu đồng, tương đương 98,8% kế hoạch vốn được giao.
Bên cạnh đó, dự án nâng cấp đường cơ động Đông Nam đảo Lý Sơn, hạng mục điện chiếu sáng từ khách sạn Mường Thanh đến Vũng neo đậu tàu thuyền Lý Sơn, có tổng kinh phí năm 2025 là 4,765 tỷ đồng. Trong cơ cấu vốn, ngân sách Trung ương chiếm 4,141 tỷ đồng, ngân sách tỉnh 419 triệu đồng và ngân sách đặc khu 205 triệu đồng. Dự án đã nghiệm thu, bàn giao đưa vào sử dụng, hiện đang trình phê duyệt quyết toán, với số vốn đã giải ngân đạt 4,637 tỷ đồng, tương đương 97,3%.
Ngoài ra, dự án đường giao thông nông thôn tuyến Ngã Năm - chùa Hải Lâm cũng đang được triển khai thi công. Tổng kinh phí giao năm 2025 là 7,775 tỷ đồng, trong đó ngân sách Trung ương 4,039 tỷ đồng, ngân sách tỉnh 394 triệu đồng và ngân sách đặc khu 3,342 tỷ đồng (bao gồm 3,135 tỷ đồng từ nguồn thu tiền sử dụng đất). Đến nay, dự án đã giải ngân 4,924 tỷ đồng, đạt 63,3% kế hoạch vốn giao.
Nhờ việc triển khai các chương trình, dự án một cách nhanh chóng, đúng hướng và trúng nhu cầu thực tiễn, cùng với sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của các cấp chính quyền, nhiều công trình đã hoàn thành và phát huy hiệu quả rõ rệt.
Hệ thống hạ tầng ngày càng được hoàn thiện, giao thông thuận tiện hơn, sản xuất nông nghiệp giảm thiểu rủi ro do ngập úng, đời sống vật chất và tinh thần của người dân từng bước được cải thiện, tạo động lực quan trọng để đặc khu Lý Sơn tiếp tục phát triển bền vững trong thời gian tới.
Lý Sơn triển khai đồng bộ các dự án giảm nghèo
Trong khuôn khổ Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, đặc khu Lý Sơn đã và đang triển khai nhiều dự án, tiểu dự án trọng điểm nhằm cải thiện điều kiện sống, nâng cao thu nhập và khả năng tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản cho người dân, nhất là các hộ nghèo, hộ cận nghèo và nhóm yếu thế.
Một trong những nội dung được ưu tiên là đầu tư phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội tại các khu vực khó khăn. Trong đó, Dự án 1 về hỗ trợ đầu tư hạ tầng cho các huyện nghèo, xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển và hải đảo được bố trí hơn 1 tỷ đồng từ nhiều nguồn ngân sách. Nhờ sự chỉ đạo quyết liệt và cách làm linh hoạt, dự án đã đạt tỷ lệ giải ngân cao, gần như hoàn thành toàn bộ kế hoạch vốn. Các hạng mục hạ tầng sau khi đưa vào sử dụng đã góp phần cải thiện điều kiện sinh hoạt, đi lại và sản xuất của người dân trên địa bàn.
Dự án 2 về đa dạng hóa sinh kế, phát triển các mô hình giảm nghèo cũng được kỳ vọng tạo chuyển biến rõ nét trong nâng cao thu nhập cho người dân. Với tổng kinh phí hơn 3,7 tỷ đồng, dự án hướng đến hỗ trợ phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị, gắn sản xuất với thị trường tiêu thụ.
Đến nay, địa phương đã thông báo kế hoạch triển khai và có hai đơn vị đề xuất tham gia thực hiện. Tuy nhiên, do một số vướng mắc liên quan đến phân cấp, phân quyền trong việc thành lập hội đồng thẩm định, dự án chưa tổ chức thẩm định và giải ngân theo kế hoạch.
Dự án 3 tập trung vào hỗ trợ phát triển sản xuất nông nghiệp gắn với cải thiện dinh dưỡng cho người dân. Với tổng kinh phí gần 1,9 tỷ đồng cho hai tiểu dự án, nội dung triển khai bao gồm hỗ trợ sản xuất nông nghiệp và các hoạt động cải thiện dinh dưỡng cho nhóm đối tượng dễ bị tổn thương.
Hiện nay, các tiểu dự án đang trong giai đoạn chuẩn bị và triển khai các bước lựa chọn đơn vị thực hiện, tổ chức hoạt động chuyên môn. Địa phương dự kiến sẽ hoàn thành giải ngân trong năm 2025 theo kế hoạch được giao.
Dự án 4: Phát triển giáo dục nghề nghiệp, việc làm bền vững cũng được đặc khu Lý Sơn chú trọng thông qua. Dự án này bao gồm các nội dung phát triển giáo dục nghề nghiệp tại vùng khó khăn, hỗ trợ người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng và hỗ trợ việc làm bền vững trong nước.
Dự án 6: Truyền thông và giảm nghèo về thông tin được triển khai với hai tiểu dự án thành phần. Các hoạt động tuyên truyền được thực hiện trên báo chí, đài phát thanh và hệ thống pano, áp phích tuyên truyền, góp phần nâng cao nhận thức của người dân về chính sách giảm nghèo đa chiều.
Dự án 7: Nâng cao năng lực và giám sát, đánh giá Chương trình bước đầu đạt được một số kết quả tích cực. Địa phương đã tổ chức tập huấn cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức và rà soát viên ở cơ sở về công tác điều tra, rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo. Tuy tỷ lệ giải ngân hiện còn thấp, nhưng các hoạt động này được đánh giá là cần thiết, góp phần nâng cao chất lượng tổ chức thực hiện Chương trình trong những năm tiếp theo.
Đánh giá chung cho thấy, trong giai đoạn vừa qua, công tác giảm nghèo trên địa bàn đặc khu Lý Sơn nhận được sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của Đảng và Nhà nước, qua đó đạt được nhiều kết quả tích cực.
Các chính sách giảm nghèo như tín dụng ưu đãi, hỗ trợ bảo hiểm y tế, đào tạo nghề, xuất khẩu lao động và trợ giúp đối tượng yếu thế được triển khai tương đối đầy đủ, đúng đối tượng. Nhiều hộ dân đã sử dụng hiệu quả nguồn vốn vay ưu đãi để phát triển sản xuất, tạo thu nhập ổn định và cải thiện đời sống.